Соли Набиев The Year of Nabiev

Transcription

ИБРОҲИМ УСМОН

СОЛИ НАБИЕВ

ДУШАНБЕ

1995

Ча.чон саргузашт аст аз хар касе
Чунин гунагун бозй орад басе.

Макуш мар маро к-ат саранчоми кор
Бигират ба хуни манат рӯзгор!

Макун хештанро зи мардумкушон,
К-аз ин пас наёбй худ аз ман нишон!
Маёзор мӯре, ки донакаш аст,

Ки чон дораду ҷони ширин хуш аст.

Ба хуни бародар чи бандй камар?
Чи сузй дили пургашта падар?!
Ҷаҳон хостй, ёфтй, хун марез,
Макун бо ҷаҳондор яздон ситез.

Агар давраи фаъолиятро ҳам, чун замони зиндагии ашхос
дар чаҳорчӯби солҳо маҳдуд кардан маъмул мебуд, онгоҳ
охирин бори ҳукмронии Раҳмон Набиевро бо санаҳои 23 сен-
тябри соли 1991 ва 7 сентябри 1992 зикр кардан чоиз ме-
шуд. Аслан ин соли бефаъолиятии Раҳмон Набиев буд. Зеро

ҳангоми дар вазифаи котиби якуми ҲК
данаш ва қабл аз он ҳам аз ф
дорам.вақте дар воқеаи февр

нанолидаанд. ёд

а 1990 Маҳкамов дертар ба
назди мардум баромаду оқибати ин хунрезй гардид, мегуф-
танд: «Набиев мебуд, ин кор намешуд». Аммо дар як соли
фаъолияти «бефаъолиятй» ӯ умедҳоро барбод дод, дар хун-

резие, к
кор буд

ба амал омад,

Аҷиб аст, чархи таърих

ешгирифт

23 сентябри соли 1991 ӯ бо

пешниҳоди Нурулло Ҳувайдуллоев ба қудрати сиёси бар

3
гашт, 24 августы соли Х/“ушта шуд. 30 август Наби-

тир,, автомат W B" /3" 3) август касри варо «чаВ0-

ев дар худшій у иштирок , ____„онолпннрт -

_____ . . т т т гл ах т-г Т7 о ГТ Q и ГГ Т\ X Я (

1992 Хув

ваҳшиена бо ig

куҷост, рузи

/

Ата касе намедонист, ки у
сентябр^ба'Дор баромаду хамон рӯз истеъфІ

ДОД.

Чи шуд он руз, чи вокеа

рӯй дод? Ин истеъфо ихтиёрл

буд ё мачбурй? Дар атрофи іш “1взуъ. гапу гапч;ахо оврза

ҳои гуногун, росту дуруғҳо

дар кучаву хиёбон, чойхонаву
воситаҳои ахбори омма мегуфту
менавишт. Ин мавзуъ боиси бахси матбуотп миллии
кистон матбѵот ва соири воситадом ахбори чумҳуриҳойл^Н|

корхона гуфта

мешуданд,

боиси

гар, ба хѵсус

собик, Иттиҳоди Ш\ рави, пллазп 'і\роч,натд

вилояти Ленинобод ва Ҷумҳурии і збекистон ба .СозмИИ

Миллали Муттаҳид шуд. *

Аз мачмӯи овозаҳо, матолиби нашршуда хулосаи зерин

ҳамчун натиҷаи ба ҳақикат наздик падпд мешавад. ,

Рахмон Набиев, ки муддати як ҳафта дар Қаротоғ руст
шѵда будааст ва дар тӯли мн муддат оо рохбаронп дигар

аз чумла Акбаршоҳ Искандаров

Раиси Шурои Олии Тоҷи-

кистон телефонӣ тамос доштааст, рузи / сентябр дар рези*
денцияи Боғи ҳукуматӣ ба кор шуруъ намудаасту аз он ҷо
ба А. Искандаров хабар додааст. Йскандаров гуфтааст, ки
бпсёр хуб шуд, к и ба кор оғоз кардед, имрӯз як гурӯҳ аъзои
Шӯро.и Олй ва Ҳукумат Хучанд рафтаиианд, то депутатҳо-
ро ба маҷлиси Шӯро даъват намоянд. «Чй хуб мешуд, ки
Шумо хам мерафтед. Рафтани Шумо худ таблиғ аст, зеро
онҳо мефаҳманд, ки Шуморо ба ин иқдом мачбур накардаем».

Набиев розй мешавад. Пас аз соате ӯ ба Искандаров те-
лефон карда, омода буданашро изҳор мекунад. І

— Андак сабр кунед, мо ки тайёр шудем, хабар медиҳем
Искандаров вакти чошт ба Набиев мегӯяд, ки ба роҳ баро-
ед, мо ҳам баромада истодаем. I

Рӯи ин сухани Акбаршо Искандаров андешидан лозим

аст.

Раиси Шурои О ли, аниқтараш иҷрокунандаи ин вазифа ба
президент мефармояд мунтазир шавед^ то онҳо омода гар'

данд. Дар ин ҷо

ду чиз аст: нахуст Искандар

Набиевро

„в^.аХтРаИ“ АУ“ҲУР хис,°б на«кард, вагарна ин суханро

’ - Ущ У бояд бо касе„ё касоне маслиҳат кардз

маълум каманйХуГмаксад ВаҚ™ рафтаНро ба пРезиДен

мегуф
ба ибор;

аз ин тайёри чи буд, ху


■медом ист у лудо. Ба ҳар хол вақти чошт Искандаров ба На-
биев мефармояд, ки ба

Мошини Раиеи

мегирад. Хилофи ҳамагуна одобу

роҳ бароед, мо ҳам омода шудем.
ҷумҳур ба сӯи майдони ҳавой роҳ пеш

одатҳои расмии ташрифо-
ти аз в а қт ва хатти ҳаракати роҳбари давлат раиси кумитач

амнияти милли оюҳй надорад. Масхараи аз ин олитар дар
майдони ҳавои ба амал меояд: сардори Тоҷикистонро дав
ин но на Искандаров ва аъзои роҳбарии Шӯрои Олӣ, на сар-
вазир в а раёсати ҳукумат балки «намояндагони чавонони
шаҳр » бо яроқ^«истиқбол» мегиранд. Вақте Раҳмон Набиев
аз ҳақиқати найранги ҳамсафаронаш огоҳ мегардад, алакай
барои чизеро тагьир додан дер туда буд ва ҳам бо он дили
нарме ки у дошт, коре кардан мушкил буд. Дар натиҷаи
тирпарроние, ки дар назди хонаи ҳукуматии фурудгоҳ ба
амал омад, ду нафар аз муҳофизони Раиси чумҳур маҷрӯҳ
гардиданд. Дар ин вақт 3-4 танки дивизи 201 барои кӯмак-
аш мерасанд; аммо Набиев розй намешавад, ки онхо дахо
лат кунанд. Зеро ӯ эҳсос мекунад, ки даҳҳо нафар «чавоно-
ни мусаллаҳшудаи шахр>> дар байни мусофирон ва роҳгузар-

ҳо '«дам мегиранд».

Дар ин вақт

аъзои

раёсати Шурой Оли, ва кормандони

симои мардумй низ пайдо мешаванд. Соатн 17.00 симо ни-
шон медиҳад, ки Набиев чи хел ихтиёран протоколи истеъфо-
ро имзо кард, изҳороти ӯро дар ин маврид пахш мекунанд,
ки мегӯяд: агар баъди истеъфои ман раёсати Шурой Олй ва
чавонон оромиро таъмин карда тавонанд... Ииҳоят вазири
адлия ва раиси кумитаи конституционй бинандагонро бовар
мекунонанд, ки ин истеъфо қонунй мебошад.

Ин аст, хотимаи салтанати ӯ. Аммо он чи гуна буду чй
хел .шурӯъ шуд, донистанаш на танҳо барои мардумй ноогоҳ,
балки барои ҳар касе, ки идораи ҷомеаро ба дӯш гирифтан
мехоҳад, муҳим аст. Барои онқое, ки ҷомеаи демокративу
ҳуқуқбунёд сохтанианд, барои онҳое, ки демократия гуфта,
ҳар чизро пуштибонй мекунанд, ин сабаки хубест.

Иабиевро, ки аслан барои сиёсатмадорони хучанди шах-
си «тамомшуда», «аз боварй рафта» буд, «нерухои демокра-
тй» — Растохез ва ХД байрақ карданд. Вакте аввалкн ин
тихобот дойр гардид, бо таблиғу ташаббуси онхо номзадиаш
пешниход шуд. Дар як округ нагузашт, зеро аз он чо бо та

шаббус ва фишори Қ. Маҳкамов

котиби якуми ҲК ноҳияи

Роҳи Оҳан, ҷавонмарди русе гузашт, ки тавре дертар маълум
гардид, тамоми фаъолияти «сафарбаркунанда»-н комм^ нис

тиаш, иборат буд аз сарватғункунй.

5


Дафъаи

ѵѵдаш

ход ал

НН,

%

бѵд.

навадум

Солхоп ;.ппечѵтоб ва аиеранаи сиееи оғоз

ТОЧИК бо "^?роГ С"П

Горбачеву мар Л) 0

Точикистонн а>ДР L

кунам. Фикр мережам р.

а

Да

га ми

) к п ѵ г и дирар номзадии Набиев

дуюм. аз 0 ' Пи заминай баргашти'у

„ . ' f.!yaJmo ТО он ханӯз вахте, фурсате дГр е«Ь

(^^^^■бароихалки д Шур а в и, j з _ чумла щ

,і Балтику Қафқоз кордор Б

сарнавншти точиконро андещД .
„ „нтихобот, руи раиси маҷл„ Ме-

цѵчѵѵршудаихо, км мабдаи ҳамааш дар С1иУ'
дкнхо, раиси УУУі-орбачёв ва сиесати у зоҳир £ •

фа?пСаП,иопз бѵд' ки идомаву намунаи ҳамин сиёсати ^

Шояд чоиз '• ;Ушавичоро ёд орем. Гочикистоне, ки асляУ'

ѵартабаи Ранен чумхур надошт, низ а'

,б., нн васваса афтод ва инро ҳам миели анъанаи закі0'

ж7тотол тарй ноандешона сурат дод. Барон Точикистон а .

іан ' ба шеваи интихоботи умумихалқй мебоа

исТмекардем. Дар ин бора мардум на танҳо гуфтанд, балки

И Аммо Қахдор Маҳкамов тарсид,





собикаи» презі

хеч зарурат ба

1

ЯкУ як-

бошад, онро якоора

навиштанд хам.

он

Шшид из

ки мабодо дар интихобот пируз нашавад ва бпноан, ноя-
бри соли 1990 осонакак дар Шӯрои Оли Раиси Ҷумҳур Шуд
ва бо ин кор аслан ба сарнавншти худ ҳамчун сиёсатмадор

аввалин ва диддитарин монѳаро гузошт. Дертар, вақте дар

асари воқеаи ГКЧП вазъияти Тоҷикистон ниҳоят пурпечутоб

шуд, у аз роҳбарии Хизби коммунист, ки аслан уро ба қуд-
рат оварду дар қудрат нигоҳ медошт, даст кашиду ба ин
васила аз арсаи сиёсй батамом рафт. Орзу дошт, ки Ҳизбп
коммунистиро тарк карда, иқтидори давлатиашро нигоҳ ме-
дорад. Аммо у вазъияти Тоҷикистонро, шароити онрӯзаро
надониста, ба эътибор нагирифта буд.

Кабл аз шурӯи ҳикояти давраи ҳукмронии Раҳмон Наби-

ев вокеаи дигари муҳими сиесиро, ки аслан тамғаи он дар
ч\ипи ранг гирифтани вазъи* Тоҷикистон мубрам аст, шар.х

додан лозим меояд. Воқеан ГҚЧП-ро Ҳукумати Тоҷикистон
ором кабул кард. Мухолифини ҳукуМат ин оромиро чун ҳаМ'
раиъии комили он ба ГҚЧП шарҳ доданд, гуфтанд, навиш
знд, аиб эълон карданд. Садои
он шунида нашуд.

ҳукумат, эътирози

катъии

капля (лмп а Назарбоеве, ки онро расман дастгир»

аммо а кп’гьаЪДИмӮ&60или он баромада тавоннИ

ТА?™' фаҳм ва Дар™ Маҳкамов -....- б°

бУРД

мақсад «корчаллонҳо ба

дида натавонист, ки

зил. 70 килограмм

касри сафед дар ча

ПУЛ> садҳо миллион сум

мадонҳовПУ|
пн хаири

6
данд

на буд, им маблаггузорие буд барон озодии онҳо ва мо. Мо-
шинҳои борка іи и регдор, кранқои борбардор, ярок, хурокворй
хамам мм бо маблаги корчаллонхои Россия харида шуда бу-

11ас муса л лам буд, км I орбачёв бозгардад, ба бози-
чае 1абдмл мсебад, хукуматн бардавом нахохад дошт, зеро
вай пирузм мурда аст. Дар им шароит агар рохбарияти То-
чмкис гом^ амдаке дар сиёсат, ворид мебуд, эълони аз ҳайати
ИҶШС баромаданн ҷумҳуриро мекард, номи хизбро тағйир
медод ё ҳадди ақал ҳамон вақт аз КПСС чудо мешуд ва ас-

'Он, ки пайванд ва хамовозие ба ГКЧП

31

гумон мекунам, ин кадамхо дер бардош-

доштанд, ба истеъфо мерафтанд. Аммо ин хама нашуд.
август Шурой Олни Тоҷикистон сарзаминро чумхурй эълон

кард, 4 сентябр пленумы Х,Қ Точикистон мустақилияти онро

эълон дошт. Лммо,

• *

Дар чунин шароит 21 сентябри соли 1991 анчумани
ғайринавбатии Х,К Точикистон ба кор шуруъ намуд
назди он вазифаи муҳиме меистод — мебоист сарнавишти
хизбро муайян кунад. Оянда, яъне он ки хизб дар Точикис-
топ чн мавқее хоҳад дошт, аз продай вакилони анчуман во
баста буд. Маи гумон мекунам, дар он вақт дар Точикистон
имконияти нигоҳ доштани эътибори ин ҳизб хело зиёд
А4асъала чунон меистод, ки хизб ин эътиборро мустахкам
карда, худро аз махв ва чумхуриро аз бадбахтй рахо меди-
хад ё хиёнате ба халқ мекунад. Барой ин пурра нав кардани
аппарати роҳбарии ҳизб аз ташкилотхои нохиявн то КМ за-

рур буд. Зеро рохбарони ҳизб, ама.
су таҳлука афтода буданд. Онҳоро
ки ояндаи худашон ба ташвиш гиі

фтор намуд. А

хамнн

чиз дар арзёбихо бартари намеёфт, пас хиёнате буд, ба хизб

. Мардум дар ноҳияҳо, дехахо
намехостанд. Вакилонашон чунин

бро тағйнр додан

фтанд, яке

фт

ки май
бачёв

арг коммунист

раиси дуздон

ба хотири

Ф

бадарғашуда

мебошад. Дар анчуман ашхосе

сѵхан

ронда

А

абѵданд. Дар

да'ги демокр

хам хастанду зидди комму

низ. Дар

назари ман дар он вақт

Москва то Душанбе

% 1

ро зиддикомму
ди демократия

муайян мекарданд, зеро демокр

амерафт. Дар он ру

бошад, 90 дарЮО

собиқи КПСС буданд

%/

Дар а мчу

номҳои нав-

XXII бар

коммуниста Точикистон

социалистам мардумии Точикистон
Гли ооѵтяти viяодѵм хизби ва.чдатн халк, хизби халкн, хпзби
Ои ваҳдати мард) %, _ _____г шігтп пршни

ха л кии коммун истом и

ҳод шуданд.

Точикистон, хизби социалисти пешни

Ии хама дар толори Хоиаи

юрпфи сиесн мегузашт. Ам

мо дар іпахр намоиши
чизро хеч намефаҳма

зиддикоммуиисти мер афт. Ман

аниктараш фаҳ.мида наметавонам.

Чи хел, ашхосе ки барон демократия ва хакпкат му ориз
мебараид, муддаии баробархукуки мебошан;

химоя ва

хизби худро

....... аҳзоби иомакбули хешро бо побуди махкум меку-

нанд. Чи тафовут байни рохбарони собики хизби коммунист,
ки ба ганр хизби худ хамагуна ахзобн дигарро манъ мекар^
да ид ва рохбарони онрузаи хизби демократ, ки одам ҷамъ,

карда бахри манъ памуданп хизби коммунист купшш дош-

танд.

рафи

Ба хар \ол он руз одамони зиёде дар майдонн Шахидоп чам ъ
омаданд, синае ба майдонн Озоди рафтанд, аз Ранен Шу-
рой Оли Қадридднн Делонов талаб карданд, ки хизби комму-

нистиро манъ кунад Гуфтанд, ки хизби коммунист фдъолн

яти апчуманашро катъ кунад, вагарна мо хозир ба он ҷ

та, парокандаашон мекунем. Як руз пеш овоза туда

f г

ки хизби демократ ва

бо дастгнпии мѵлло.хо наме

гузорапд, ки анчуман дойр шавад. Бинобар ни он руз аз Taj и
кплотхои ѵіу.хгалнфи хизбн ба назди хонам маорифи снёс*



ко.ѵім\ннстони зиёде хам омада бѵданд.

Ба к гс

1 ф ф \

зошоев бѵд. Баъд \ хам

дар президиум

д. Сони хама

С. Мир
д. Мир

зошоев раесат мекард:

Д

майдонн «Озоди

митинги серод

давом дорад

Онҳо таввасѵги профессорҳо А. Сагторов ва Р. Мусулмон

кулов ба мо петиция фнристодаанд

кард, к и
тнцияро хонд:

онро таъкид

Шурой Оли онҳоро дастгирй намудааст, пе-

хо

чннояткор ва анчумани он пароканда

амал ба

ша

а ином

хамаи митингчи

Ц^Цмеоянд ва ба окнбат коммунистом масъуланЯ^
толор шуре бархост. 10*15 кас аз чой хоста, ба хам

изхор карданд, ки моро тахкмр мекунанд, тар

медиханд. Мо тайёр ҳастем ҳозир

шад, ба гуфтушунидн ин демократхон

нагузашта равем. Мо чннояткор не ва

муттаҳам нес тем.

В созему зарур

аз куча демократ

аз касе шарманда

\ммо Шабдолову Усмонова

онхоро

икдом дошт
Му

Дар майдони Шаҳидон низ одам зиёд буд. Чашмам ба
с^лмонкулов афт ид. ба одамс кп то днрӯз бо нияти комму-
нист шудан даргоҳе намонда буд, кп cap назада бошад ва
имруз ни хизбро чннояткор мегуяд. Айни ни ran ба Сатторов
низ та а луқ дошт. Воқеан, роҳбари онҳо, роҳбарии ҳизби де-
мократ п коммунист» дируза аст. Пае ин ҳнзб маркази чунин

одамқост.

Я

к гурухи калони донишҷуён ба митинг рафта буданд.
он вакг таъсири ҳизби демократ ва Растохез байпн ҷа-
мо I юн амиқ ме іи уд ва онҳо ба ҳар pox, — таблиғ ва таре ба
чаҳоро ба митинг мебурданд.

Ха

РУЗ

2

сентябр митинги Дѵ

ба авчи аъло

расид, тамоми шаб майдони <
ҳи рузи 22 сентябр мучассам
да шуд, «озоди ва тантана» даст дод.

Озод
іи Лс

lap пн майдон афтой

lap

митинг ва дар ҳар митинги днгаре, ки дар Ду

шайбе ба амал омад, пабудам. Л

метавоиам муҳтавоп

онро танҳо аз

воре

22

купам, ки телевизиони тоник рузи

бри соли 1991 баъди «Время» шпион дод. Он руз

қабл аз ин, ки наворро нишон дихапд, Отахон Саифу

сѵхан

У

аз

А б

Мнрбобо Мирраҳи

-

Возор Собпр гида кард. Сони шарҳ дод, ки рузи гузаіп

майдон К. Аслонов фармонро

мунист аз матн

фох

мавриди лагви ҳизби ком-
, эълон кард. Вале митинг-

Ч •

член

аб карданд, ки онро шум

фтам матни расмиашро биёред

А

ро

касе надод. Сипа

11

буд, Максуд Икромов

іаб кард, ки онро тавассути радио шун

чу

май матн надора

• •

ху

У

Рози

уфт

ки

Ин буд му кадди май профессор Сайфул

И

шуд

мукад

дима ва

воре

мухтавояш дар зер хоҳад омад, бо

псп он шуд, ки р>зп 24 сентябр

май

1991

и о р и

ба миён омад ва то фирораш ба Хуч
аслан давом кард. Сайфуллоев душман

стеъфоИ

д (5-10

миллат





эълон гард и

Н^НросЦ

намедонам вакти нишон додани навор у

нро



ист ё не, мехост ё

баромад ва ип навор гар

дншн чиддие дар сиёсати нории он рӯзҳо ба

овард. Во

кеан яке аз василахон мубр

митинги рӯзи 23 сентябр ис-

теъфо

Ас

маньи Ҳизби наҳзати ислом, ракобат

Хувайдуллосву Икромов, раиси

О

нтихоб тудаии

Рах

Набиев ва бисер масоили дигар гарди
аст, ки ин ба кй чй натича дод. мМЦм

Он мавзѵи

т

аст, ки дар


ранги имрузаи авзои

* 1 __ _ — ш г Л Г '

НгҲ0

фаивазкуниҳи ип •-

^г, пк-ыѵя хѵб МѲф

МI і н

дар майдони Ш

сиесии мо, дар тағииротҳо, мити

„акши калоне дошт.

пнзохо, ваапц/anu^-j.- ..„Аоѵмягт ки рақибонм сиёсиа

--- ; ебахшаид. ьинобар ин дар фаъолия'

ни амали \ ро асло намеи ОІПТ МЩ

баъдааш чизи гумкардан Ш ■ 21 сентябр ^

Мазмуни навор чунин буд. титин и их . | - “

сисдодаи демократҳо. Лввал хам - ■■ Капип ѵа.

Сипае, ба майдони Озодй меоянд. Одам зжд К,арио ҳамон

вак? теъдодѴондо зиёдтар мешавад. Майдон пури одам. Ҳа

ракатп накдііёт катъ мегардад. Майдони вокеан серодам. Ам

мо намедонам он чи микдор одам ме урд
ІО хазор ё аз ин зиёдтар. Аммо ба он рақамҳое
виштаанд: 15,20 ё 30 хазор, бовар надорам. н
нин рѵнчоиш надорад. Ба ҳар ҳол майдон пуродам буду

он дпде.м, ки аз чум

4

гузащт

и борҳо

майдон

хазор

дар ин маврид, сони як

фессор Абдунаби Сатторов дар
фур и коммунист, сипас шахеи мулона
як мѵйсафеди айнакдори маҷруҳк гі,





ташкнлотчии ҳизби нахзати ислом дар ноҳияҳои Уротеппа,

истон но-
мехезад. Чор ҷа-'

гарон хез!»-
руи на

сухан ронданд ва хотирнишон карданд, ки
чинсанд, аз расидани пои қадамашон оташ
вон бо оҳанги муассир шеъри Икбол «Аз хоб
ро хонданд, чавоне аз ноҳияи Москав гуфт, ки «аз

хизби коммунист дар бораи вай дар роҳ

иншо кардам» ва онро

Як муйсаф

аз

Бо

зор Собиру Мирбобои Мирраҳим намудоранд, аз. истисморіі



фтодсо

ба

данро табрик мегуяд ва миллатро



С

аҳли ин

О

роҳи майдони Озодиро пеш меги-



О

дар мандону

самаи Ленин сурат мегирад. Дар

гирду атрофи муҷас-
^^■^Нсу х а нгӯя нд а

ғиир меёбаид, ки сарҳисоб гум мешавад. Му

ар он чо одамони зиёде су

гуфта

ва беш

гил а

таранюн аз Душанбе не. Домулло Мусулмонқулов бесабаб

арда будаанд, ки «падару модарони шумо дар май-
шумо ни чо беақлона даре мехонед». Наворҳо ҳам

Суханхоро

ох ир

”ешУнавем. Ҳатто Мирбобо баранда

риб шѵнида

мешунавонанд

асту

хама нат



A.3 он чи шунида мешуд

кяпНЛаУ”'!.б.УД> кн «чамъияти моро хизби

кард», «коммунистичиская партия

XO ХѴНХОПЯНП .... Ғ

ба бе

і х о р

ор

КОМхМуНИСТ

преступная партия

онҳо душманони миллати тоҷиканд».

ва пирузй табр



мекунад. Дар шуруй
Максуд Икромов м’егуяд: «Ба ин ҷо ҳайкали Рӯдакй оварда
мешавад. Ин куча то Варзоб номи Рудакиро мегирад. Аз ин
чо ин калбузро меб'ардорем».

Сюжети минбаъда аз омадани крани борбардор, ки барои
кандани хай кал пешбинй шудааст, шуруъ мегардад. Садое
■ шунида мешавад: «Ин воқеаи таърихй аст. Мулло Абдуға-

ффор шумо пештар гузаред, дигарҳо аз қафо меоянд». Ду ҷа-
вон ба чангаки сими кран овезон туда, ба рӯи пои Ленин ме-
бароянд ва онро мечаспонанд. Процесси кандани хайкал шу-
руъ мешавад. Дар ин вакт ба ин чо Қ. Аслонов, О. Латифй,
Т. Абдуҷабборов, Ш. Шабдолов, Хочиакбар Тӯраҷонзода,
Изатулло Хаёев меоянд. Ба пояи хайкал мебароянд. Хаю хуй.
Садои «Озодй!».

Дар экран Сафар Абдулло ва Максуд

шаванд. Овози

Ф

мешунавем: ЦҚ

печать кардан

лозим. То программаи ҳизби коммунист нав нашавад, онро

мамъ кардан даркор».

Чанд каси дигар иі
риддин Аслонов меф;
рои чинояткорй фаъс
вад. Шахсе

фикрро таквият медиханд. Сипае, Кад-
;монад, ки барои вокеаи августй, ба-
ияти ХК Тоҷикистон боздошта меша-
сухани ӯро тақвият медиҳад, дар пояи мучасса-
маи Ленин шиори «Март ба КПСС!» пайдо мешавад.

К. Аслонов фармонашро дар бораи манъи ХК Тоҷикистон
мехопад. Тантанаи умумии аҳли майдон идро мемонад. Мир-

U Козикалон микрофон-

ро мегирад

бор

агуфта, ба

бо

Танҳо баъди ӯ козикалон сухан мегуяд: ором, ботамкин,

Баъди ин М. Икр

фар

худро дар бораи

шикастани

О

Рӯд

Ленин ва дар

мехонад. Шояд касе дар майдон шубҳа мекунад, ки

куҷост ин қарор. Роҳбар

ислом ваъда кард, ки ҳо

зир фармони мӯҳршударо оварда, нишон медиханд. Т. Абду
ҷаббор андактар он фармонро, ки дар|ЩІЩЩ/ШЯШЩШШ
Мардум хурсанд, нидоқои «Озодй!» танинандоз -мешаванд.
Насибҷон Амонй ва Муҳиддин Олимпур матнро, ки зераш
имзои Аслонов ҳаст, ба камера рост мекунанд. ПІодмон Юсу-
фов чизе мегӯяд, аммо овозаш ношунаво. Шодй Шабдоловро
сухангӯӣ -намемонанд.

Сюжети дигар. Ҳанӯз шаб аст. Садои муллое:

Мо барои он ин чо нишастаем, ки ин хук аз чояш кан-
да шавад. Сипае, сурае аз каломи мачид тиловат мекунанд,

таронаи инкилобие месароян

ба кандани ҳайкали Ленин

П
ш ѵр \ ъ мон моя нд.

Хануз шло лет.

Аҳли майдони Озоди

На,

МО

о

о

таҳия гардидааст.

199]

мохонднд. _ - зтбдттд рѵзн 22 сентябри

Наворн навбатиРУ ■ ш дар Замин яксон ШуДа

атрофи он тантана доранд. Чун сайёд0'

Ліарду м хурсаіідона африкоиени серхудо, іц„

ии кадим, чѵн .хофизонн а^ анд_ гӯё қасдеро, ки

чассамаро оаъзі\о' ■ ‘ в ноодилии роҳбарони шиносаш0н

зул.мп замона, аз ноодами ва m (_______г_____„„„„ ™— Ш°Н

доштанд,

аз ҷнсми ф}

Абдучабборов низ

фтан мехостанд. Икромову

назди ҳайкал меоянд, оператор сари щи-

кастаи Ленннро нишон
ян л. ки аз атрофи хайк

медиҳад. Он
дуртар раванд

ба мардум мегу-

Ҳайкали бесар якпоя ва

якдастаи Ленинро кр

ба

мо-

шин бор мекунад. Макс>

И

чун шахеи ғолиб, чун

ebay?

содики миллат сухан ме,гуяд, шеър мехонад.

роф

г»

С

мекѵнанд.

Ф

Мир бобо меравад. Дигар ур
магар дар ин чо б

ох ир

Ьо хамин он шаб ин

навори беа

ерасад?

авори (

кахрамони», далсли муносибаіи боҳамии ин-

аддун қатъ шуд.

и ши «озоди в а

сонҳо, шаходати чигунагии эътикод ва
Май онро дигар надидам. Надонам агар
вад, дар монтаж чи шакл мегирифта бошад, худо медонад,



ша

вокеахо чигуна мешуда бошанд. Аммо ин тафеилот
барон он зарур буд, ки ин вокеа ва ин номҳо дар «замонч

Рахмон Набиев» бисер

крор

мешаванд,

сарнавишти мил-

ба он вобаста мегардад

Хамои рӯ

і

наворро

б

равшанф

рон

Р. Мусулмонқулов, Т. Абдучаббор, Бозор Собир
Юсуф сѵхт. Пирӯзу соҳибсухан онҳо не барин.

Ҳизбн коммунист шикает хӯрд. Аммо он бо айби худ, бо
нобиноии худ, бо худфиребии худ шикает ёфт. Ҳатто дар ба-
ҳонан таназзули он рӯшанфикрон, ки ҳамин ҳоло зикр кар

дам, накше надоранд. Маҳка

ли

дар

Икр

Аслоиов ва мис-

ҳизби коммунист худкуши карданд. Тан-
танае, ки ахли майдон ба ифтихори манъи фаъолияти ҳизбй

коммунист доштанд, гумон мекуна

наҷкби он зиёиёне хам

шуруй ф

мақсади

ебошад, ки худро демократ мено*

Дар

Дфсус, ки то ҳол худашон

навори он шаб тарси Аслоновро дидам.. Ҷонаш чі’

надоранд

азиз! У маслихати ғалати С

Абдуллоро бо тақвияти мулло

Yn r/0^,7n ^ uu iai\anmn mj

медаро'мя гг^т ,армоие С0ДИР намуд, ки ба ваколаташ на

«— ~ а ИФИР° маъюс дидам, надонам мегирист, ме*

меандешид. Аммо баръ

12

Мақсуд Икромов гул-гуд




мешукуфт. Гумон мекунам ӯ илочи дигаре надошт, ҷузъ он
ки худро дар паноҳи рақибони собикаш андозад. Зеро азбас-
ки ҳангоми интихоби парламентии президент ӯ шадидан му-
қобили Рахмон Набиев баромад карда, хатто аз тӯҳмату тах*

кир худдорй нанамуд, метарсид, агар Набиев президент ин-
тихоб шавад, ачаб не қасос гирад. 7акя ба ин нерӯ ӯро аз
ҷазо муваққати бошад хам рахонида метавонист.

Маро сарнавишти М. Икромов камтар ба ташвиш меорад,

гарчи медонам, ки ӯ чашмикордон ва хело чакон аст. Аммо

#• #« *

як иддаи знеиени дигар, ки ном бурдам, бароям бетафовут
нестанд, зеро онҳо аз чу мл а Р. Мусулмонкулову Б. Собир
барои тамаддуни мо хидматҳо кардаанду бояд-бикунанд.
Охир халқи тоҷик бояд илму фарханги худро пеш барад. Дав-
лати муосир коре намекунад, ин давлат кудрате надорад.
Май аз оянда ҳарос дорам.

Ҳамчун аз навор медидам, ки Тохир мехоҳад рейтинги
худро-чун номзади президент бо истифода аз вазъият боло
барад, аммо гумонам, ки ин барояш бад шуд, на бех. Ана





чи андешидам ман дар он лаҳзаҳои пурташвиш, шодиовар,
нангдор, .фоҷиаангез. Ин дар асл аввалин мисоли беқудра-
тии ҳукумат ва Шӯрои Олии Тоҷикистон дар назди митинг-
чиён буд.

Таъсири митинг, аллакай ба шакли баръакс фардои он
рӯз ҳам ба Шӯрои Олӣ расид. Ин митинг соати 9-и рӯзи 23
сентябр дар назди Шӯрои Олй баргузор гардид. Дар ибтидо
одамаш кам буд. Сипае, хеле зиёд шуд. Дар он наттокон ва
сухандонҳои хуб набуданд. Дар он аксарият ба забони русй
ran мезаданд. Митингро В. Воҳидов роҳбарй мекард. Дар
митинг ҳа.М!роҳа:ш Ш. Шабдолов, Т. Назаров, И. Саллоҳиддинов
буданд. Ҳама Аслонову Икромовро маҳкум мекунанд, даъ-
вати фаврии Шӯрои олиро, манъи ҳамаи указҳои охирро та-
лаб менамоянд.

# —
Дертар ин митинг ба номи митинги коммунистон шуҳрат

ёфт. Гуфтанд, ки он «махсус созмон дода шуд, бо супориш аз
мактабҳои олй, аз корхонаҳо одам оварданд». Намедонам
чунин буд ё не, аммо аз Донишгоҳ касеро сафарбар накар-
данд, ииро аниқ медонам. Дар ин митинг бисёриҳо сухан гуф-
танд, аз ҷумла Марям Исоева гуфт: «Ман куртаи мотам пу-
шида омадам. Дилам хун гирифтааст. Ин ҷой барои мо му-
қаддас аст. Мо бо дасти худамон Ленинро санг задем». Мир-
зо Раҳматов: «Ин ваҳшигарии аз ҳад зиёд». Дар ин митиш
Шодӣ Шабдолов ҳамчун шахсият зоида шуду ҳамон рӯз дар
ҷалласаи Шӯрои олй ва баъдтар дар воқеаи дигар пурра та




2 г\ К \ *1

■ j is '»'}



— n

« - 3

A 4

/

aI ^

*? ! X

Л И

n : I

' *

1 J ^ 2 1

О 33

H2V:ev'3c\l>.

ШѴ^І^Н
* \ ггнндори H*
ХйМлн р;-з

Dr I 33 -‘.

»



-л-.; кек;

ж W -*• * A

я

as

/1

ЛІНСОфн ИНсо

- іан- pyзн охирі

надидем. Виҷд0нД

Ліо 6а касос даъват

DC

£ Уа Н-

0

не

і_г q \ I

Г 1 W— 1 Л I

Г _Г~ , О
_ r\.w-

^ 1 1,1 г Г

ГА і « •I W ^

а г.

> " и Л

О НрО

гарчи медо-



2 t ЧС Z г.

- __-------- ^

_ Ш д> А - W ^

ластгирн

ІІІ\ППт.т

2 - 3

n





с а ч

- я

2

J



О

.А

г

ЕИ

EL



л - і

d П



G IT r

^ sir

LTXf

Я ^ P





• г* " ~ - Т 4
7: ? ^
4 1 ' г
— / -
г ^ ^ ^
Ч. с* 30
л 1Тк? і Га Zu ". ^
Ь ‘ 73 £ - «/ * 7^: г
— — Г' 4II-
• * if — £0 и

r? у я гит хак G».

Л \3M0H pY3 М21

~ _ .rrt_ T

ИН МИТИНГ 1

т*масъалаи барон фаъолнятн охнращ

Двандуллоев пешниҳо

урон оли Қ

? f

> 1 -

П

1 r

J

\

. - ^ — /- - г

It слом

*~"i \ I 1J

^ . 14 I i II

Ji

— л rr ti Vf

2 Jfi ИД*

л f <j _Г

Ҷ .AT_______

да

«

jT*x.

M

A.:





рлонов аз ҷум
кн нмзо кардааст, иқ«

* ^

^ I

и 4 *.

і п .

Р а н

+ 4



ур карданд. Гуф
дояиятн бадтар нест. ру-

охй (Мономах)

охи

’ Г -г гт

Я

) £

f Т • а 1 Г Л А

* * Г* U/ J -** ^ 3
*

ннхоят сахт

. dг.

/- И

іаьобгари мекашанд. Хат-

/*Ь ГА 2И

ч т/ \
/ Zl У

о шик

Ас



V ^ > Г

б ZJrl



MJf

а. хаvr.-з

/7 fi

: vh aa:

Zdfc

Jf V Л,

------2

.0

* a p -:

Л.

~ 71 r>~

Ф

ІѴ tL , -■ ш
. ' ■ —



и H c

- -. i _ 2 . '





:a гарафд
Касзп с a

г

рии Икр о

с а



.: - э А б

t------------------

и Душанберо
іучаббор, Ҳоч

гѵзаш-

дар



- >



^ 2 w« » «

^ э



Ѵѵ

—t —> « *і — ^

J.:

Я

4Л доз ва

-

к л

ш

с г. _ 2 3 2

а г

Ман ха

шазаров, аз
лрухсор бу-





1 г

іШк I

А . V

гвз а*-}

к



.1:2, лап

3 •■ Д7 J»r

4 ос аз авчи чанге кар-

соли 1990 хоҳад буд

азап

am а лян о з з рЦавлзз

г

і к

Я — ^5 >

Т Г

» w



/К

7J WJTT1 І*' \

jf ы /в 5 І - і
---л» іі ^ I/



К



«>

ГТ ѴЛХ? Сг 3
> £





^ ж

•г

К

зикр кард за В. И. При
\ чанги гражданиро та

АГ

А +





чг

тМ- щт . у

X:

Л* ^

0» ъ* 4е кт.

У

I

Чг



1

<Г'





^ ^ ^ f г я ЧГ* гУ -Г - W '~г

- : дЗЙЪ С г —.

вкуллода эълон карданд

Ф

1

ва



МГ - ^

^ >г



^ гГ -4S

ш -Ж* ** ^ **





У



Г "

JT f

fp ^ -jr

W Я t

и

м

Ж

f у Щ

: г

:-г п ~

ілоев номзадии Р. Набиевро ба

ля ііСШяіілид

>• ^ дл





У

ки асдан ғала'





«Ш

'

. d



ш

< .

і" '

* А

J



?' f ' г



^jfL 3

кардани он ки чи уро ба

А



<#

/

*

^ > #

** Г т

Г f
> >



IQF ^
/і

оароянд

ки ягон каси нолоиқ
лиҳоят тарафдорош

[НТИХОб

ақидаи

О ТТ U '

2 Д х' A D

Ik *

>

.чҳур

-if

к.и лре

зи

й

; мулоҳизае, ки таҷрибаи зин
> о а осо и ш мекашонад ва шо
Наоиев осонтар гардад, ӯ и






кори I а.іатро кард. Фикри А. Соҳибназаров «Интнхоби На-
биев іалат аст, гирди ӯ сангу сангчаҳои гуногуни мансабхох
ҷамъ мешаванд», мулоҳизаи Д. Худоназаров «Шумо айби
(гунохп) калонро ба гардан мегиред», дар асл дуруст буданд.

Р. Цабиев бо 182 овоз Раиси Шӯрои олй интихоб шуд. Оп
рӯз Изатулло Ҳаёев хуб гуфт:

[ — Х°ло хеҷ кас вазъиятро дуруст карда наметавонад. Мо

бояд дар гирдн он одам чамъ шавем.

Набиев вазпфаеро ба гардан гирифт, ки набояд мегнрифт.
Ман бисёр мехостам дар он сессия то гузаштани интихобот
Искандаров раиси Шӯрои олй менад. Аммо нашуд.

Хуб нн райъи вакилон буд. Набиев

изхори миннатдори



кард. Ман он шаб ва шаби дигар хам бе натиҷа мунтазири
мурочнати телевизиониаш ба мардум будам. Шаби сеюм аз
коми у рови матнро хонд. Дилам сиёҳ шуд.

Набиев дар чунин шароити пурпечутоб ба сиёсат баргашт,
халк аз ӯ умед дошт ва ин умед ҳанӯз аввали мохи сентябр
вахте пешнпҳодҳо ба вазифаи Раиси ҷумҳур cap шуданд, тав
лид гашт.

Аммо ин бозгашт ба онҳое, ки то дирӯз ҳамроҳаш буданд
таблиғаш мекарданд, маъқул нашуд. Инро аз нахустин кон
фронсн матбуотии Раиси Шӯрои олй низ возеҳ дидан мумкиі
буд. Чанд саволи онро айнан меорем:



ТЕША РАҶАБОВ

Вы вот уже 5-й день как пред

седатель Верховного Совета, хотя вся площадь говорит, что
это сессия было незаконной. Вы до сих пор не заявили о сво-
ём выходе из КПСС. Как вы в дальнейшем думаете работать
в этой должности и быть коммунистом?

— Неужели в нашей республике более 5 млн. человек, кро

Махкамова и Набиева нет других кадров?

Д. Атовуллоев: — То что, до сессии неоднократно собра-
:ь в сельхозинституте в составе Воҳидова, Кенджаева, Му

и. т. д. Был ли это новое ГКЧП и Вы случайно с Яна

родова и. т. д.
евым не посоветовались ли?

И. ХОЛНАЗАРОВ

Шумо эҳсос меку

3

ки атрофи

Шуморо Язови тоҷикон, Стародубцеви тоҷикон, Крючкови

ғайра иҳота карданд

Если поедите в Ир

бер

ЛИ с

собой

м. курвой: —

переводчика?

БАҲМАНЁР: — В одном из интервью в газете «Чароги
рӯз» Вы сказали что если народ Вам скажет идти в отставку,
то вы пойдете; вот сейчас народ этого требует, почему Вь:

сидите?
Т. КЛИЧЕВ;

ния вас председателем
дикторы телевидения читали

часто вы пребываете в
выступать на телевидении?

Какое было ваше здоровье в день избра

Верховного совета, когда трезвы
1 ваше обращение к народу? Қа

состоянии, когда вам не позволяю

ет:

- Кто вам біиже по духу: Пиночет, Муссолини, Чаушес-
Брежнев или Янаев, или чья судьба Вас более привлика-

Махкамов, Пѵго или Чаушеску? Щ

А. КОМИ

Сѵоле ха л қ

В: Когда вы пили последний раз водку?
яяяп- цяпо хамсангарони Набиев муқобқ-

ли \

до карда буданд — Д

фтанд? Зеро онҳо барон худ «доҳии нав» пай

^ >-т х т ДО ^ л 1 г л т I ТТЛ7Л*ѴХП

Худоназаров, уро раиси чу

.мондани буданд. вале дар ин роҳ монеаи асосй Набиев ме-

шѵд. Дар ин ҳолат ман гумон мекунам андешаи

аҳалпарас

тй боло гирифт: Аксарияти эчодкороне, ки ғаири қисматц
Фаргона-и вилояти Ленинобод буданд, зери шиори ваҳдати

U

миллати точик муттаҳид гардиданд ва ин неру дар шахсч

Набиев

Нн сухан

онро надор

шанфикрони фар

Ленинобод вахдати миллиро

1

ки дар ин чо ман ғаюрии- маҳаллиро едовари кардани

дам, ки чои дигаре дар ин ш
Рафиқонам чанд руз маро

фассал сухан раф

і)

таблиғ намуданд, ки ба гурӯҳя
Набиев дохил шавам. Асоси онҳо ин буд,
ки ман ба Набиев хамчун ба шахсе, ки ҳангоми вазирй, cap-
вазирй ва котиби якуми КМ ҲК Тоҷикистон буданаш ба ри-
вочи маорифу санъат ахамияте медод, ҳамчун касе ки дар
эъмори муҷассамаҳои Айниву Сино, қасри яхкардаи Борб
комплекси меъмории ихтисоршудаи бинои КМ нақши умдз
дошт, хамчун ягона роҳбари Тоҷикистон ва умуман Осиёи
Миёна, ки алайхи роҳбарии худхоҳонаи Москав қиём карда,
барои сохтмони Душанбе коргарони дигарчоиро гирифтан
нахост, эҳтиром доштам. Аслан

буд. Вокеан ду чизе

он

У

чй дор бор а и ӯ медонис-

ҳам буд, ки андаке маро ба
мекард. Солҳое, ки мухбири «Тоҷикистони советй»

будам, Нурулло Ҳувайду

ки он вақт мудири шуъбай

c^nnvL™ Ҳ^-иТочикистон буд, ба сафари Яман ба
намѵт f ХЗИЪа™ Точикисгон рафта, пас аз бозгашт .....
Вакте'ин *ляті°лИ ашР_° ба шакли кайдҳои сафар дарорам

фахмидам, кион баР РуЗН0Ма чоп ШУД> *амон рѵз вакти чоші

Дигар

Раиси

сарвазир Р. Набиев хеле хуш омадаас

16

чумҳури Афғонистон Бабр

Кор

1


фар

Ма

Шу

з

ба тоники суҳбат кунем.

карда, сони гуфтааст.

абони ҳамдигарро меф

Биёед

Рузе дар «Точикистони Шӯ

гуф

рави» хабаре хондам, ки дар он
мешуд: ки хангоми пешбарии номзадхо ба президентй

дар таысибазаи Ду

бахсе ба амал омадааст. Ш
Давлат Худоназаров ва тарафдор

ни у муддати мадиде дар ин чо кор бурдаанду аммо рузи
мачлис таксистҳо Набиевро номзад пешбарй кардаанд. Гӯё

Отахон

Ф

ба

фар

Қенҷаев гуфтаанд, ки ин хел
бошад, ман тамоми чавононро ба муқобили Шумо мехезонам.

Намедонам дар ин баҳсхо ҳақиқат дар кучост, аммо на-
мехостам чунин баҳсҳо ба саҳифаи матбуот бароянд, дар бай-
ни мардум пахн шаванд, зеро онҳо метавонанд хусусияти ма-
ҳалгирой пайдо карда, ҳамин чиз ба маъракаи интихоботй
низ асар кунад. Вазъияти Точикистон бошад, бе ин хам бад
буд. Гуё ГКЧП дар Москав нею дар Душанбе рӯй дода бо-
шад. Мулохизахоямро ба одами наздики Набиев гуфтам. Ва
афзудам, ки «бас барои Набиев, ки ӯро 100-150 муассиса пеш-
ниҳод намуд. Ин моҷаро ба кӣ даркор?»

Дуруст, ба штаб аъзо шаву ҳамон чо фикратро гӯй.

Фикр кардаму онхоеро, ки номзадиашон зикр шуда буд,
бо аркоме, ки он вақт бо худ доштам, қиёс кардам. Ба ху-

Набиев имкон дорад

казн, дар шароите,

Точи

рад,

кисмати

хиссаи

тбу

дар :
бигир

пошхури қарор до

Асл

УРӮ

интихоботи рохбар

дам,

аммо чанд чиз б

ин

монеъ шуд. Наху

мебоист дар

мекар-

‘т ман

нахостам,

к и

корро муваққата

дар

Донишгоҳ қатъ

карда, омада, дар ин чо нишинам. Чун дарсхо нав шуруъ шу-
да буданд, ин кор'бар зарари ман,. ки мехостам заминае ба
таъсиси шѵъбаи дипломатй гузорам, меанҷомид.

Дигар, Абду

б

ҳадде ба кор пардохта буд, ки алла-

удро роҳбари гурӯҳи матбуотй медонист, бино.ан ба-таб
лиғи муболиғонам баҳона ёфт шуд: ӯро ранҷондан хуб нест.
Воқеан, ман ҳис кардам, ки С. Кенҷаев, Ҷ. Муродов, К. Аб-

Н. Дӯстов, Маҳмадмуродов ҷиддй ба ин кор пардох-

ҳар кас дар ин бахш боварй доранд. Ман

ш, ки бе даъват сари дастархон

Д>

бош

чунин одате надор

нишинам.

Хамин хел шуруъ шуд, иштироки ман дар ин маърака.
дафъа бо раҳмон Набиев вохӯрдам, вале ақсар вақт

17
вай танҳо
мо шабеҳн
Зеро барон мулокотн

ҷумлаи лутфомези

т/

ташвиш моноидам»

аз сал0Му алейк ва чанд нумлш. ^ у б

«Шѵмоснро \ам [|абуд Мебоист шарҳи

- ба шеваи

буду !ба

а

с

^п,о барона™ хампн мавзуъ вахт пай до намешуд, Зе";
хамеша м»ро«ш С. Кенчаев, Ҷ. МуРодов е каси лига.ре ф

ва мо хар дафъа ба таъхир меандохтем. Ч\н > 1 апсп Шуро

Олй °штнхоб гардпд, ангар хис_кардам, ки барон холно^

ки бояд нависам,

менавпштам, албатта на

Ҳо-

к°лабй

<

Р ѵ з е

Ф

зарурат намонд ва фикрамро гуфТа

бо мухбири «Ча

м

роғи руз» Қаюмн Қаюмзод

ҳбат шуданд, хабар

матнн

сухбатро тайёр карда овардаасз, як бор б

ва мусохиба ба ман маъ

Дар

Дида

!і! ,

кп мантиқ надоштанд. Аз чумла мѳпурсид, ки «Щумо дд.

ё «Қуръон?

Ф

худ ба конститутция такя мекунед

4

Фикрамро ба хабарнигор гуф

Дигар дафъ

ба мусоҳибаи

фт

Сабаб ин буд, ки аз

-Уамро.ѵ

щ

J

РӮИ

барномаи ТВ у аввал дар намоиши ахборӣ панҷ дақиқа су
хан гуфт. Онро кариб дар се-чор соат навиштаанд ва сабту
монтаж хам хеле бадсифат баромад. Аз ин Раҳмон Набиее
сахт ранҷид. Аслан,барои шахсе, ки дар телевизион баромад
карданро дуст намедорад, ин як баҳонаи чиддие гардид, ки
аз намоишхои дигари ТВ даст кашад. Чун навбати мусоҳи-
баи яксоатии ӯ, мусоҳибаи мустақим фаро расид, вай бо ба-
хонаи ба вақти дигар гузаронидан, ба он рафтан нахост.

1

Дар

"Г

зи охир хамрохи кардам ва ф

лор ба

гприфтааст.

доданашон

чаро

хаоо;

дар ин таблиғ ду рӯ
ки баробари дар то
ӯро ҳаяҷон фаро ме

г г ~

■ м К и н

ошт аз саволҳои хархелае, ки бар

суха іюни пастубаланди

*/ *

бѵданд.

буд, зеро суолҳои конфр

ашири чароид уро асаб

тбуот,

кардз

]

I

1іан ҲаМР°х оателесі}дия рафтам. Раҳмон Набиевич

ро

кин

ёф та

фта

мешуда бошад. Фурсат

хозир онро аз Ш\

ки ду саволи сахт шудана

мум

осо нт а р мешавад, агар

\

У

рсанд. Роз

курсам, он вақт ҷавобаш

Л ж & S

ТГ

арзе нигарон б

-

У

аз намоиш аз Равшан хоҳиш

си ороми ва дилпуриаш дар

шуданд. Хамзамон бо он ля

саволҳо уро аввал асабй

за іи санчида

кардам, ки чароғҳоро

18

кунад. Чун ин ҳам шуду баъди
)

1

лор даромадан, чароги он дш ар нашуд, Раҳмон Набиев ба
худ дилпуртар гардид.

Ман дар ягон вохурии ӯ бо интихобкунандагон набудам.

Зеро

фаралй Қенҷаев

'

гуфт, ки ҳар гоҳ дар Ду

ман шаҳодатномаи шахси

• %

)

яигенцияп нлмнву эҷоди мулоқот шавад, иштирок мекунед.

Деі

Маър

ъ/ Г 1 А А ^ ^ Г-' JL А. •

интнхоботй гумон мекунам барон Р. Набиев

ҳам хело осон буд ва ҳам ниҳоят душвор. Осон буд аз он ни-
гох, ки ӯ дар байни номзадҳо ба раиси ҷумҳур ягона касс

ки халк чун роҳбари собиқ ошной ва бовар дошт.

Онҳое, ки ба Раҳмон Набиев эътиқод доштанд, дар си-
I фаташ мегуфтанд, ки «Шахси кордида ва аз бурду бохти дум-
1 хурй бохабар аст. Гуфтору кирдораш якест. Шахси хирад-
(манду окилу доно ва дорой сифатҳои неки исонист. Шахсест
[пухтакор, дурандеш, соҳибтаҷриба. Ҷумҳуриро аз бӯҳрони
• иқтисодй мебарорад». Пас, ӯро мешинохтанд, аммо барои
■ довталабони дигар, аз ҷумла Д. Худоназаров, С. Тӯраев худ-
I ро чун сиёсатмадор шиносонидан зарур буд. Атрофиёнаш ин-
! ро медонистанд ва итминони комил ба пирӯзиаш доштанд.

Гумо

J s

штаб

екуна

/

дар

58 фоиз

ирифтааст

• Ш

зиед нест, ҳол он ки дар

Д. Худона-

зарову С. Тураев баръакси ин ба

Ду

буд аз ду лиҳоз:

буот, қисми зиёди он, шади

I

іан дар мукоб

қарор гирифт ва дар «шиносонидани»

I

уіаз ҳеҷ имконияту хақоиқ ру натофт, хар сухани ба





адаро

Синну соли он кас б

мон аст, ки дар Тоҷикистон демократия баркарор шавад. Пир
будаасту тавфиқ надоштааст. Набиев бо халқ набуд ва ғамч
ин халқй мазлумро намехӯрд, ғайри мансаб. Барои Раҳмон
Набиев бо он коммунизми консервативу нихоне, ки дорад

ду роҳ мемонад: яке ба Тур

дигаре ба Куб

абиев ба

О ••

бакавул шуданист. Набиев партокр

\ мафия мебоша;

оши таиер

ти фартут. Набиев кам ё беш гирифтор

Аз он сабаб хам душвор буд, ки аз рӯзи раиси шӯро ин-
ихоб шуданаш бо роҳи митинг низ дар муқобилаш одамон

гирифт

Дар ин давра як идда аз мухолиф

*У

ки қаблан Раҳмон Набиевро ба Каххор хМаҳкамов
монда. аввалиро пуштибонй ва ситоиш менамуданд, ба

ухолиф

вай

абдил ёфт

ва наҳзанандагони у афзу

Истеъфои аввалини Раҳмон Набиев, яъне муваккатаи
оздоштани ваколаташ ба ҳайси Раиси Шурой Оли шикасти

набѵд балки шур}^ хамагуна фаъолияти созишкорона

т/

Ш- 1Ш! I ' 19
бечуръатонап ван бар®1' шуданаш

гав'баъдн Ранен чумхур ш-'-*

0

ояндз гардид. ^арсҳ оинга

ҳ з. м а и н а н х а м о н

Рец

4 Из

в у

дертар

ба амал омад. ят рафтори ӯ бештар таъсир дорал.

D ДаР 6Z"h-Sh« дар майдонҳо рӯ ба рӯи одаР^
Ра.чмон Набиев «*»“ияа у гуМон дорад ----- ...

фасл менамояд. В ай гардИЦ]

дама чизро бо

иц

дои сареъ

лаш
руст
ки он ё кудна

фахои иктисодй халду фасл менаминд. ож, ігарД„ш.
’' „"пи вактн мест. Он корреро хам, ки аслан д,.

бГонхо сари вактн нест. Он корреро х
ба накша мегирад, чунон бо охистаги анчом медиҳад

мешавад ё вайрон мѳк) нанд. А на дар чунщ

дар

ш а р о и т,
каи интидоботй

чунин

вазъияти

номусоид

маъра.

бо пирузии Радмон Набиев . анчом ёфт

Ва Набиев пирӯз шуд, гарчи бисёридо

вар кардан намедостанд.

бов

акарданд

фикрони эҷодкор

ШаДр(|

Ду

таил

аксарият ин хабарро бо дилсарди пешвоз гириф

чамодири

тирок доштанду. ҳаққоният ва демократ будани онро таг
кид намуданд, илоҷи дигаре ба чуз пазируфтани

ин натидаі

интихобот намонд.

Матбуот як муддат оромтар менавиштаги шуд. Суханрс

нихо

дар ҷаласаи

Шурой Оли дар рузи савганд, аз ҷумл;

табрики Ҳоҷи Акбар Турачонзода мардумро умед б

л т и

мебахшид. Ҳ
монда шуд а

|осоиц

од а мон, ки аз майдоннишиниҳо, сарсони»

ба ОС.ОИШ доштанд. Зеро тирамо*

|акнуі!

кариб як мод митинг шуд, кори деҳқони ақиб монд:
умед ба ислоҳи он ва за]

буд. Вагарна
намуд. Ҳама :

интизомро чор
ро рост мекунем». Ма

гузорй ба досиди соли оянд

иқтисоди ҷумҳурӣ таҳдид м(
иегуфтанд, «акнун Набиев сахт мегирад, кор

тари амиқе ба

ба зуддй қомати халқу ватани ху
амчунон бовар доштам, ки ӯ қоди|
аст Оооди ва мустақнлияти Гоҷикистонро таъмин намояд в:

ТТ ТТ тт ТТ Л л ^ _ 1 Г

ҳукумати марі'

кардам у аз паи ичрои нақшан интихоботиаш

бозгирад. Гу

баҳор дар 10-12 ноҳия
Дар 70-80 фоиз бо ғаллаі

мешавад

галла мекоремѵ талаботи

Дар

тари

ма

маҷмӯи корҳое, ки‘аз Набі

сагир

аз СССР-СНГ буд. Эдеос

нигарон б\

оабӯхрони аинк гирифтоп

11 е барон як муддати

мешѵд

аст ва аҷаб

рад, аз он харчи бештар

таърихи пош хурад

бурд. Хѵтп лдА-гп РУенДан даркор
н бя unnonnJ над’ ки Фардо чи мен

Т0Н аслан ба моҷароҳо

20

миллатпар

мешавад.

Ібанд туда


чизро аз даст дода буд, аз ҷумла, сохтмони сарбанди барқи
Роғун, сохтмони заводи аккумлятори Кӯлоб ва амсоли ин.

И Талафотп дпгарро пешгирй намудан, аз ҷумла вазорати му-
•' дофиа сохта, техникаи дар ҳудуди Тоҷикистон будаи ҳарби-
S ро пурра ё қисман гирифтан, саноати умумииттифоқиро мил-
1 ли кардан ва дигар корҳои амсоли инро ба анҷом расонидан
Hi даркор буд.

I Барой ни пеш аз ҳама ҳукумат сохтан ва аппарати корни
■ президентро ба вуҷуд оовардан зарур мёшуд. Аммо хилофи
Іѵ чашмдошт, аслан бар хилофи мантиқи оддии зиндагӣ, ӯ кор-
Щ ро бо роҳи дигар шурӯъ кард. Хукуматро сохта натавонист.

Шахсеро ба вазифаи раиси девони вазирон тавсия намуд,

Ш к и кори Ҳукуматӣ як тариф истад, гумон мекунам, кори од-
^ днро намедонист. Акбар Мирзоев дар таърихи давлатдории
>• тоҷикон ҳеҷ кас, зиёдтар аз он ҳеҷ каси хиёкаткор мемонад.

|| Зеро ӯ коре накард, дар рӯзҳои душвор худро ба касалйзад,
тарсид. Гумон мекунам яке аз шикастҳои ҳукумати Набиев
t дар интихоби Мирзоев ба вазифаи фавқулзикр буд.

'• Мирзоев ва Набиев бояд ба Шӯрои Олӣ аввалин номзад-
§ ҳои вазиронро пешбарй мекарданд. Ин расмиятро ҳатто, ба
f шакли сохта бошад, ҳам дар давраи Хукумати кӯҳна анҷом
! медоданд. Аммо онҳо ин амалро сарфи назар намуданд. Ҳол
он ки Набиев ва Мирзоев вазирони мавҷударо, агар дилашон
ба сабукдӯш кардани онҳо намерафт даъват мекарданд, мақ-
: сади худро мегуфтанд, мақсади онҳоро мешуниданд, аз забо-
J нашон мефаҳмиданд, ки онҳо ҳамкорй кардан мехоҳанд ё не.
I Ин басо муҳим буд, зеро бадин 'минвол онҳо имконият дош-





танд, ҳамкорони ояндаи худро муайян намоянд.. Ин барои
тамоми давлат аз заруратҳои мубрам аст, барон давлати на-
ви Тоҷикистон ба хусус, ки он мисли қаиқи дар миёни уқёнус
монда, саргум буд.

Дигар, Набиев, натавонист муносибати худро ба аҳзоби
сиёсй муайян намояд. Дуруст аст, ки ӯ ба андешаи ҳизби ком-
мунист мӯътақид буд, аммо бо сабаби бӯҳрони сиёсие, ки
мамлакати собиқи шӯроҳоро фаро гирифт, наметавонист
узви ин ҳизб бошад ё бо он ҳамкорӣ кунад. Ҳатто дар ҳа-
мон шароите, ки ҳамкорй надошт, оппозиция ӯ ва ҳукума-
ташро таънаи коммуниста 'мезад, ки аз ростӣ ин тӯҳмати
маҳз буд. Шояд яке аз фоҷиахои хукумати Набиев он буд, ки
вай такягоҳи ҳизбй надошт. Наҳзати ислом, Қозиёт, Қизби
демократ, Растохез ва баъзе гурӯҳҳои дигаре, ки аслан қақ
Ки дахолат ба сиёсат надоранд дар мукобили вай қарор ги-

рифтанд. Аммо ҳизби коммунист то охир ин корро карда на-

21
тавонпст. Моли

ІЖ.Ш вакте марҳалаи дуюми анҷуМа
январ „лпѵгянлони аппаоатм

ХК

кушиш карда ид,

X

изб

кормандони аппарати през '
хѵдро тағйир диҳад, то і.» 4«

нашуд

н

аб

низ шомил шав”м 'рахмон Набиев

Гѵмои мекѵнам . ---

ХК чу НОН

N

ОН ndUHUD ѵпид ш

'збекистону Туркманистон доШт

л__ГЯНШІШР Т<ГИ І1ЯТ.П,. ‘ UI(j

ро пайдо кунад, к., дар -дммо он'санчише, ки баъДИВо-

ИН акпдав ДУР>ст^Хмов ба „„„ ХК В°Н«

августа бо сабабп — ^ аслан НОМумкин гардонд
нн и "т'гог‘ vf"

сари ҲК Тоҷикистон ~*ѵ^

0X1

,ІІ1ятрУ7в^иѴкор, аниктараш ҳафтаҳои аввап и

Дар моҳхоп _ ---- хар кадом ҳнзбро ба алоҳиХ

памъ оварда, мавкеашро нйсбат ба ....-

биев

роҳбар

худ

мУай

Щ

ерасонд

карда, декларацияѴ'іу

Шояд андеша равад, ки баъди гузаштани вақт, баъди щ

сабакхо навиштану гуфтани й

шоҳидахо, хулосахо,

ин

чизҳ

аст.’Он вакт ки медонист, ки чунпн воқеаҳо мещавал

осон

Нахѵст ин ки масалан мавзуи муносибати аҳзоб ба ҳукума]

ба Набиев ,наздик|

чандин бор ба кормандони

ар

к и

нагардид

Дктар ёд дорам ин мвзуъро профессор Л1\со Диноршоев

ИСИ щӯр(

іев ва як

’6 март дар мачлисе, ки НаОиев дар толори калони Қаср

f S Л. Л Л. 1Д ' w ^ W ^ V* 1 X — A w A —A Cl JL j

дафъа таъкид намуд: боре дар маҷлиси щӯрои эҷодкоронг

о

Шѵрои Олй дар ҳузури С. Кенчаев ва як дафъаи дигаг

_ _ _ — ■- ш I X V” ТҒ " W ■ ■ ^ ^ / ж » я ш - — _ ^

мхур дойр кард

Р

Ва ниҳоят замонасози, андешаи беҳаду дурудароз, барта

додан ба муносибати шахси нисбат ба қобилияти

корй,

тарсе ки аз ракибони сиёси пайдо шуда буд, зарбае шуданд

ба давлати Набиев. Дар ин маврид

чонз аст:

чизро таъкид намудан

Ташки

чо аз

аппарати раиси ҷумҳур. Гумон мекунам дар

нювири харби cap карда, то роҳбари дафтархона 90

дар 100 одамоне чамъ омадаанд, ки онхо кобилият ва ҳакк

бапп:'"ТРГ0Х К°Р каРданР° надоштанд. Баръакс

оарои дар ин чо коп капяян Л,.....

к°Р каРДан мувофиқтар буданд, амалан а

КОП дуп капля тпѵпоигг TZ ' ^ v r u;^anAj <

дунабапр ;:Лшюан там™и душворй ба

фаре

Г

фтид

души

тавре маъчѵѵг Ке

хедРкооооХ Ха1Т:.Ш .С? К°Р« ЗІ'ёлеро

ба андозае корро метавонистан

м

хорро ба сомон намерасонад

анчом доданй шава

Д\

*

баёни

муносибат бо раиси

си

Ленин

чумхур

М. Икромов дар m он оХ15 М

п . Д Г _хиурои или ХЯМГ

Икромов

Баъ,

ноябр

22

"Р »Ч«о™ «„„.У,,"™

]"0), баъди афтонда

хангоми интихоби рз

ташкилотчигии

]

I

1
шаҳр дар митинги 23.IX—7.Х.1991,ки аслан муқобили Р. На-
биев буд, баъди иштироки фаъолонаи М. Икромов дар гу-
рӯҳи зидди Набиевй дар маъракаи интихобот омили муҳиме
зарур буд, ки ҳамкории онҳоро ба роҳ монад. Агар ин ҳам-
корй мешуд, воқеан ба некй мебурд. Зеро сарфи назар аз
ҳар он чизе, ки дар хусуси Икромов мегӯянд, ӯ кордон ва
коро аст. Чунин одам барои Набиев зарур буд. Аммо Икро-
мов чунон мавқее интихоб намуд, ки маълум буд, ҳамкорӣ
кардан намехоҳад ё гумон мекард, Набиев дигар ҳамкории
ӯро намепарастад. Биноан баъди раиси ҷумҳур интихоб шу-
дани Набиев дар Душанбе ду ҳокимият буд: хукумати пре-
зидент ва хукумати раиси шаҳр. Ё шояд дар Душанбе хеч.
гуна ҳукумат иабуд. Ҳар кӣ ҳар чй хоҳад мекард,

Ва ниҳоят, интихоби раиси Шурой Олй. Ба фикри май ин-
тихоб шудани Сафаралй Кенҷаев ба вазифаи раиси Шурой
Олй аз хатоҳое буд, ки дар он вақт ба амал омад. Ин на ба
он сабаб, ки ӯ аз ӯҳдаи кор намебарояд. Баръакс, ӯ метаво-
нист ва исбот кард, ки метавонад. Барои он ки интихоб ваз-
ъияти душворро боз ҳам сангинтар мекард. Ҳанӯз аз воқеа-
ҳои сентябр - октябри соли 1991 маълум буд, ки .муборизаи
сиёсй ва мазҳабй хусусияти равшани маҳаллй пайдо кард,
монанди ҳезуми тасфхурдае авзои сиёсй дорем ва боз як

саҳв дар сиёсати маҳаллӣ монанди гӯгирде ба он оташ аст.
Ва ин интихоб аслан чунин гӯгирд гардид. .

Ҳаракати маҳалгироӣ дар Тоҷикистон аслан дар солқои
шастум ҳамчун аксуламали мардуми маҳалҳои дар собиқ аз
нигоҳи иқтисодиву сиёсй оқибмондаи Хатлон, Қаротегин ва
Бадахшон нисбат ба сиёсати хешгароиёнаи хуҷандиён оғоз
ёфт ва гумон мекунам, ҷавхари ҳақиқате ба худ дошт, аммо
роҳ ғалат буд. Мебоист ин маҳалҳо кадрҳои зиёди соҳаҳои
гуногунро тайёр мекардан'д. Аммо дар ҳоли шӯруи ин ҳара-
кат кадрҳои онҳо 80 дар 100 соҳаи улуми инсонй буданд. Ин
вазъиятро иддае аз кадрхои зарафшонй (низ асосан мута-
хасисони соҳаи улуми инсонй) хостанд ба манфиати хеш ис-



тифода намоянд. Онҳо ба таблиги он равия, ки «ленинободи-

кай мо —мардуми дигар минтақаҳои Точикистонро аз
дур нигоҳ медоранд» як аламро сад карда, умеди ра~
сидан ба мавқеи ҳукмрониро доштанд, зеро ба он фикр бу-
Данд, ки «кӯҳистониҳо ҳанӯз ба дараҷаи идораи Тоҷикистон
нарасидаанд ва чун салтанати хуҷандиҳоро шикастем, ҳу-
умат аз мост». Маҳз бо ҳамин ният мардуми Ашту Исфара,
ончиву Ӯротеппаро низ ҳамчун гамдидагони сиёсати гиге-
онизми хуҷандӣ сӯи худ кашидан мехостанд.
май ДУР

11 и



л*- а д«/1илл

_ пгт КМ *ѴІСІП «Д(Я

Ллбатта Оад ас • бурдам, зеро дар ҳеҷ Чц3 Дд
зарафшонн»-ро нс вале Чц кунем, ки бештар' ,ДЧ

' бар кардам л>с й 'ада,бп ва илмии минтақа ба , «И,

каархои *)РН* ( ва дар авчи ші мочарои маҳаЛлй

фтор б)да Д дчуғн одамони бегуноҳ, ҳатто РЛ

номоар

ірі

мор

и I

амадй доштаыум * • 'д_

лѵдромпемрав ао. Р Ленішобод хучанд11в

Бар0,,кЖИмивуР уротеппагй хама як маъно У

К

■ІЙ

J ѵ»

бЧ

чакенти,
ободлро дошт

баноап" ннтнхоб шуданп С.

^ w А /■ — « В

Кснчаев .....

(Н. Мах’сум, М. Раҳматов

к,„ п-яДм каротегнннҳо (Н. m-'Ч ». г-алматов, М?у*

,?ов! R Шалаев) равгаяе ба оташіі муоа.*тшн чунбІ№, J

Ха'л?.ГбГчѵнш, камбудпхо, саҳлннгорпҳо Набиев баім>
. оь он моҳи феврали соли 1990 шуруъ шуда Д

дам оно бетағйир монд. Харот'°т" а

мактабҳои оли танзим нашуд. Давоми Іцн Чі,

1ІІ

нақлиёт, фаъолияти к0р?

надо, даре дар
дилсардіш мардумро

сі

фаъолияти р
афзунтар меі

мҳур зиёдтар

в

Ба пн аз чумла, пароі

СССР

С. Горба

II

таъсири

расонд. Фаъо

биев далолат дод, ки ваи барон кори М)

• •

истеъфои ]

нбаъдаи Н

она дар. ц]

с

ронти мавчуда таиер
Бннобар

фақияти

ҷуыла

зикр мешавад, ба казар иамуданд: дар аввали сол
1992 Тоҷикистонро чанд кпшвар расман шинохт, қукумг
чанд иқдо.ме ба беҳбудии иқтисод андешид, ҳатто Туркмаі

ба қимматии умуми нигоҳ накарда, дар фуруши нефі



газ гѵ

кард. Маълум

ки Набиев метавонист дг

ҳалқаи 'мавчудаи роҳбар

Ос

Миёла кор куна

Дар ин чо суоли воқеие пайдо мешавад: чи тафовуте ба

Набиев, Назарбоев, Кар

ро дуруст ба роҳ

ва Инёзов мавҷуд аст ё (
худро ба даст гирифта, ко

4вва

мбурд

потенциали тайёри иктис

истифодаи он вазъи молиявии кишварро

ur-!!u \а/гк°НД' Масалан,ғаллаи Қазоқистон, пахтан

ҳампн

ефту гази Турк

шароите, ки

ХО имкониДт? Талаб0Т" аввалдарача пайдо шуд

™ :Ц.)ОК»„о«,“«С!» Ж »п”Р *У,И °”аЛ- М!'“°

маннсюн). д„ ал»”],''ая


дав-

Аммо Тоҷикистон аз чунин имконият маҳрум буд. Дар
рБИ фарорасии муст&килияти ком ил чумқурии мо хсч пишон*
дихандаи мусбате дар иқтисод надо,лт, ба боло,' и„ вазъи

мод пи соҳаи зироат басо бад буд. Инро ҳатто дар маъракаи
пи гнхобогп Давлат Худоназаров, ва Исмоил Давлатов тазак-
кур ДОДанд:. \ар кас, ки раиси ҷумҳур интихоб шавад ҳам,
дар як-ду сол иқтисодро беқбуд бахшида наметавонад. Тоци-
кнстон Xам барои^рушди саноат ва хам зироат, барои инки-
шофп турнзми байналхплкй нисбат ба се ҷумҳурии фавкул-

зикр хам им кон и яти бештар дорад, аммо барон ин як фурса-
те зарур аст.

ДІ1^а.Р.^ТТ0 0н имк°нияте, ки дар ин соҳа буд, дар сол-

истифода нашуда монд.

Дуввум рақобати оппозиция

ҳои

аз аввалин рузҳои кори ра-

иси ҷумҳур, ки дар ибтидо дар танқиди вай тавассути васои-
лн иртнботи омма падид омаду сипас ба митинги бардавом
табдил ёфт, имконияти истифодаи ваъдан ҳамкориқои дува-
ли хориҷиро, ба ҳадди нестӣ расонд, шартномах,о рӯи қогаз
монданд, зеро ба кишвари ноором сармояи хориҷй намеояд.

Дигар бар хилофи, масалан Каримову Ниёзов

іиматомезеро пеш гирифт,
ки он ҳамчун таре талаққй шуд ва аҷаб не, ҳамин тавр ҳам

буд.

б О Р'ХО

Набиев дар баёнияҳояш

ҳор намуд, давлате, ки худро ҳимоя карда наметавонад, ҳу-
қуқи зиндагй надорад ва воқеияти давлатдории Набиев низ
чунин шуд. Ман гумон мекунам ҳар давлат ҳақ дорад даст-
гоҳашро ба химоян хеш истифода кунад, аммо инро ё Наби-

фаҳмид ё хамон системаи роҳбар

ғаш

фт

бу

В

ниҳоят, гумон мекунам, ҳамсангарони

интихобкардаи Набиев —ҳам Раиси Шӯр

ҳам Р

Девони Вазирон он тавре амал намекарданд, ки мебоист

Акбар

Мирзо

уҳдаи кор намебар

росту дуруғ

аксар вақт бемор бу

Сафаралӣ Қенҷаев роҳи дигар дошт

бу

факкури наву кӯҳнаро беҳтар дарк мекард ва вазиф
ҳои хозираи худро танҳо трамплине барои ҷаҳиши асоси ме-
ҳисобид, бетоқат мешуд. Аз сусткории раиси ҷумҳур
мекашид ва гоҳе ҳам фонда бурда, мехост .шахсияти худро

азоб

беҳтару бештар

боруз диҳад. Дар ин маврид у умед ба

ҳамкории ноиби раиси чумҳур Иарзулло Дустов дошт. Воқе
ят он буд, ки Дӯстов ва Қен

ба як силсила корҳо даст

заданд;

мубориза

бар зидди ҳанноти, дузди

амсоли ин к и

моҳиятан икдоми хубе буданд

тарзи ичрои ин кор то
О 3 ОХИр - Tio/іоШТ, Д

тачрибаи pox ар корро

дод. Ба чои он rw ^ „ПІГЛ t

дар и

фарали Қенҷ

анҷо

уА —ч'-г™* *\енҷае

ҷрои онҳо ба хатоҳо Р(Р
;ом дода, баъд ба Ди Л М<,

іі

]

оц ;і>

4

Г0|ь

б *

занад, якбора он^ ки аксариятацД ^

атрофн худ ода. I буданд. Гумон мекунам

сиёсату сиесатдори ДУ^ҳум Муродулло Шерали

мушовири сиссзтд шаҳ0 пуштибонй мекард, ҳам да“ >

кп ваиро хам даР б ѵкда дошт. Матнҳои баёнихпс^

~" да?; чур.»... м,роло, :г>

и аз ди к буд.



]

о 1

Д

чу НИИ

мухит раиси ҷумҳур Раҳмои Набиев Кор

Me.

(

кард.

Ма

Рашид Олимов, Кар

Юлдошев, Халиф

ки

а

у ЧЭР0 V

. . ^°МИДо|

Нур Т абаров,Бӯрй Каримов барии одамонро дар идора •

нстифода бѵрда натавонист, то хозпр дарк па.мс'ьунам Rl,
чй хел ёрдамчиён, мушовирон ва тамоми гуруҳи матбу’0т 1
ха мчу нин мушовирияти хукукп сарфи пазар аз таҳдид^ дуѵ1

матбуотӣ ба ҳимояи вай чизи сазоѵ

воре навиштаву гуфта натавонистанд. Шояд
буд? Охир, вахте генерал Раҳмоновро Набиев роҳбари горд*}

миллӣ таъии кард, аввалин бор уро ба туркпарастй мутта^

мат ва бадгӯии шадиди

Ѣ,

ҳамаащ

Ҳақ

ҳам карданд, вақте Рустам Мирзоевро мушовири иқтисодй

таъии кард, уро ба фисқпар

кат

гунаҳкор карданд. Наф

фтари матбуоти уро химоя карда натавонист, балки

Набиев аз чу

бар

бадно

мукобили худи у карор гирифтанд. Намедонам дар таърихи

цавлатдориҳо чунин корҳо зиёд мешаванд ё не, аммо яқин

медонам,

Нер

дигаре ба

дар Тоҷикистони мо мушо

« *

хукуматнописанд ҳар иқдомеро, ки хоҳ раисч

мҳур ва хоҳ раиси Шурои Оли. пеш мегириф

ва бекор карда

танқид

мехостанд ва дар бисёр ҳолатҳо фикр

хоро ба эътпбор намегирифтанд. Аз ҷумла козикалон ва ми-

ри шаҳр бидуни машварат бо

бо ҳукуматдорони Эрон ҳамкор

роҳбари мустақимач і

xou ГХ”Я1аНРР.и ин хамкоР» ибтикор

намуданд

бр

барои мнллати тоҷик буд

хубе, аз зарурат

О

пстлад хѵдсзрона сурат мегириф

аммо он ки ваи

лакки карда намешавад. Ҳатто

онро ба таври одди

мкори такякарда, раиси

оа чунин хислат доштан

Эрон ба таваққуф гузошт,

аввалин сафарашро

3^ро ҳамзамон ба у бо роҳи

26
rap онҳо низ даъват ва озими Эрон туда буданд. Ии қасд

Дигар

Ф

гуфт

ф

ро ҳамроҳ нанамуданд.

Дар ин мавқеъ С. Кенҷаев бештар амал мекард. Чун сус-
тии раиси ҷумҳурро эҳсос намуд, кушид то мачрои сиёсиро
бадаст гирад. Дар .моҳи январ ӯ бо одамони ихтисоси гуно-
гун чандин сӯхбатҳо дойр намуд, ба корхонақо, муассисаҳо
ва донишкадаҳо рафт.

■ Дар охири моҳи январ дар Шурой Олй шурои машваратии

олимон, нависандагон ва журналистонро ташкил
фи иқдомоти ӯ ҷалби рӯшанф

Хада

Ф

ба ҳамкори буд. Яке аз иқдомоти ин шуро



он гардид, ки аввали

феврал онхо ба вилоятҳо ф

тода шуданд, то ки хатари намоиш
мебоист ІЯ-12 феврал

митинги умумиро, ки

)

іврал ба иштироки намояндагони тамоми
вилоятҳо дойр мешуд, пешгирй кунанд. Гумон мекунам дар
он вақт ин шӯро дар ин масъала кӯмаке карда тавонист. Ам
мо ҷамъомадҳои моҳҳои марту апрели он самараи дилхоҳ

С

Митинге

чашм

рои 12 феврал пешбинй карда буд, гарчи мувофиқи
дошташон одами зиёд ҷамъ накарда гарчи он рӯз ҳаво сахт
сард шуда барф ҳам борид, муташаккилона гузашт: ҲД, Наҳ-
зати ислом ва қозиёт, Растохез аз се самт Майдони Озодй,
Хонаи маорифи сиёсй, Хиёбони Исмоили Сомонй ба майдони
Шаҳидон омаданд, сипас дар назди фавораи байни чойхонаи

1



1

іі

и

и

Роҳат ва хонаи ранен
дар он номи курбониён]
шуда буд.

Тавре гуфтем, ба он
накарданд илло М. Икр

ҷумҳур санги ёд'буде гузоштаінд, ки

мохи февр

соли 1990 ҳаккоки

Р

даъват

раиси ҳукумати шаҳр. Ҳуку

ҷумҳури сарфи назар аз ин рузи

февралро рузи

тами миллӣ эълон кард, Набиев ва Кенҷаев сари хоки шаҳи-
' дон сабади гул гузоштанд.

Дар митинг нерӯи мумтоз — М.‘Икромов Ш. Юсуф, Т. Аб-
дуҷаббор буданд. Гумон мекунам ин кор иқдоми хуби неру-
хои мухолиф буд, аммо ду корашон ба ман фаҳмо не: чаро
'• иштироки Ҳукуматро дар ин маърака нахостанд. Дигар, Мақ-
1 суд Икромов ва Шодмон Юсуф чи соддагие доштанд, ки дар
хамин оӯзи мотами миллӣ, ки бо ибтикори онҳо барпо шуда

РУЗИ

меҳмонҳои худро бар

чошт ба ресторан даъват

арда, барояшон шароб доданд. Оё намедонистанд, ки ин

27




а я а л

шеваи

маънои

массхп

?МУРДаР°

бо арак

монда тутхӯрӣ» ва баъдТар

ёд кардан» г\'заштагонро

сип

матбуот

индагй,

Царасни -

умеде бор оварда

лан аз с

начот

:4

Бо

о

О

х ел о

к

ло коте,

2;

топ

я

мг



О-'.мои даъват шуда буданд. Мам хне карда..., ЛІ1

... с Кенҷаев дипломаты нест. Шояд касбащ а

Демократҳо бо ҳукумат ҷанг кардан С^!

Ф

дошта бошад:
ханд... «Сомон»,

роблема



ходо ба

сиёсатѵ ҳангома машғул аст...

халкро барон кадом кори
ифодаҳои ӯ.

халқ

заион машғуд ШаВя

Аазинаи забои m

рф кард? Чунин буд ;

У

Катъй буд. Медонист, ки вазифаи ц

рузааш аслан барон парвозаш фазо намсдиҳад. .у ҷӯёи фд
буд, барон ни чиз талош мекард. і у

паҳлӯяш дуст онашмебуданд, бар

мекунам, агар

осоиши халқу ҷумҳу.

Дар он айеме, ки умеди осоиш буд, ■
ҷумҳурӣ гумон мекунам, то як андоза барон руш

иктисод андеша доштанд. Шунид

км дар. заминай ноҳц

ҳои Данғараву Ёвон, Ленину Ғозималик Ашту Ғонч.й ва ба
зе минтнқаҳои со фи кӯҳистон захираи гандумро ба вуч
оварданиянд, шунидам, ки дар Душанбеву Хору

дорусозй сохтаниянд, дар Исфараву Шаҳр

- фабрш
ів истеҳс

миқдори згрурии спиртро ба роҳ мондан мехоҳанд, кар

ниммиллиардаи Покистонро натанҳо барои Роғун балки

4

рои тичора

дигар соҳаҳои иқтисод низ истифод

бурда

дар Ашту Файзобод, Панҷакенту Хуррамшаҳр, Хуча

'

[

Бохтару Шаҳритус сармоян Амр„„„
ва Покистон ба истеҳсолот роҳ меёба

ба ҳар хол новобаста ба

Олмон, Фин, Япон, Ч

Д.

февр

в а шур у

28

«ҷангталабии оппозиция», ox

марi умедвор мекард, ки Тоҷикистон

с

кѵнад- .. , шуд. Хурокномап lfH ачбфат, 11|цг

■ Хамнн хел •„ расмия хукуматн шаҳр буДанДРон

„н зиефаі, ■“ яіі .

эълоііыі. 'бахусус дар охири феврал, аввал.

бѵд. КП КИШ 1 ИИ хуку мат шояд ^ Мд.

і ояд баъдм асабонмятҳои паёпае JNi f

о, ,ч„р начот еоад тираф идома дорад, аҳолии L " « •’

!-РУ. ачаб не дар Точикистон оромй фаро П°Ч 1

дар пн айём Сафаралй Кен,а„

й ' I;' Ѵ^н" ам ба камбудиҳо низ роҳ медод. Аввал?У
ѴЛ- Ікп чан хам ншіирок доштам дар толори Шӯро'Ш
„вар донр шуд. Ба он шонроиу' нависаидаг0", Жу « О

I

]

]

■ ]
5



9t

III

а

Д:

ч

I

I



I

!

бӯҳрони сиеси наҷот ёфта, имкони рушдашро нахохад аз даст
дод. Им андеіна ба сабабҳои зерин асос мекунад-.

9: 9?' ^ телевизиони тоник изҳороти ду тан аз
>оҳОарони ХД Гоҷикистон Мирзо Самиев ва Абдулло Очи-
ісвро, ки ҳизбро тарк гуфта буданд, шунавонд.

а) рӯзи

Ҳарду экс-

шуд,

ки

худро

халки мо
кушта мешаванд

агар аъзои ҳизби демократ ба иқтидор оянд, барон
бадбахти гі 1 '

аст, кадрҳои беҳтарину содиқ бегунох

Ман намедонам манбаи ин тарккунӣ хусуматҳои шахсй,
чоху ҷалолхоҳи, мувофиқ наомадани диди сиёсй буд ё чизи
дигаре, аммо ин аввалин рахна дар сафи ХД-и Точикистон

гардид

рфи назар аз он ки

ХД

навъ онхоро

маҳкум намуданд, новобаста ба он ки ба хайати рохбарй кув-
ваи нав в а шояд аз ин ду тан беҳтару устувору7 муборизтар
(масалан Ойниҳол Бобоназарова) омад, сарфи назар аз он
8. ки барои Абдулло Очилов ин аввалин ҳизбтарккунй набуд,

; аммо ба ҳар ҳол ин воқеа, гумон мекунам барои таърихи хиз-
I би демократ ҳамчун сабақ хоҳад монд.

Ва дар ин тарк барои воқеаҳои оянда низ саволхоеро ме-
бинам. Тавре маълум аст, ин ду тан аз созмондихандагони
ҳизби ҷумҳуриятҳои Точикистон шуданд ва воқеахои март-
апрел боиси он гардиданд, ки ин ҳизби номнависшуда нумӯ
накарда монд. Аммо ҳамин ҷумҳуриятхоҳон аввалин туда,

аз митинги «Шаҳидон» эътироз намуданд.

сиеси

чун гуруҳи

онҳо тавре, ки «телевизиони мардумй» дар нимаи аввали мо-
хи май мегѵфт. дао штаби майдони «Озодй» рохбарй мекар-

чудо намешуданд чараё-

фт

данд. Агар Очі

X

Самиев аз ҲД
ебуд?

рузи 6 март Шурой Оли р\

ришват хурдан ва аз вазифа суистифода намудан» М. VU
ромов ба ҳабс шрифта шавад. Ин воқеаро аксарият чун чщ

ди ва ба кори аслиаш

ашғул туда ни раиси ҷумқур

паз

иру

умедвор гардиданд, ки акнун вай ба сиёсату ди-

гаргуниҳои қотеона даст мезанад ва
мешавад.

обод

озод

Бебарор

ёфтани митинги ХД ва Растохез дар ру

зи 12 март дар майдони 800

солагии Москва, ки аз 1,5-2

хазор бештар одам чамъ наомад. Таър
шиноси ман чунин нақл кард

ин митингро як

«Ман

барои «Чароғи руз» навишта будам, барои

донистани сариавишташ .ба редакция рафт

Сипае Дада

чон Атову

аз ман ходит намуд

«Хон а и матб\

29
т

!

)ЗСОНЗ VI

мошин ладони. ВақТе f

j, Р"ге а три /л и «и --w-> касс Ігі

мазд" гтадачои >ро шинохта хоҳии, Ka^S;
оАо ласт ' аз сухбати кутохмуддати у б0РпЧ6'

шинро лорам, лад ■ ро ба хабе гириф—- °

Он иакт рол*1 _, лйни мегѵзаштем

ли гастронома шо

Р 31|^

рѵи парила ома^в*^П|/Гарчй ба идораи^<<Ра^Т°хе?» расизм

„ЯИ «растохез» РааеМ‘ ■

Рс 1 і-іяр бошад,

бо чи мѵлохизае

\'

фЛР

т-' «ба

Хизби демократи мераВ 'аташон тул кашид. дбду]

Дар илгфаи ма. УР . . Шодмон Юсуф Ва

торзода, Рахими ^ пешин аз он чо боз ба идораи 7р>

’ шуАа A‘fL ба бинои сокинонаш корМандоіщ —- CTf и

лез», сони аз оі ғ0кест, рафтанд.

ти. кп дар купай Киров вокес , j ѵ

Боз ба ХД мераве. . мозооад

-- Мошин чарог надорад, г • Р

:айр моро расонед, баъд чавоб. 3

F jap миёни маидони

Д а фт

4^

!

М;

ЛИГ Д Я-

па mi

хУкУм

J Г)
іп

Ві

и» мош

н

инРо Дів-

шт. Зеро дар

Дадачон _ , ^ ™

майдон гуруҳи одамон аз чу мл а Отахонда1

фй Сафар Абдулло чамъ шуда буданду, у бо онҳо пайва^н
Чамъ/дуіагон давлатро, прокурорро дашном мс^іоданд.

мегуфтанд. _ ч

бѵд ки митинг рӯзи сешанбе Ю

зарѵрати даъвати
jap маидони

«Озодй» барпо иіавад. Иттиходи нерӯҳои

Точикистон jap уклоне, ки ба

уносибат

мар ^
маг

ІкаРЛ

да бѵд, тазаккур

up 7
.Vj j

од, ки он «Барой химояи Мирбобо Мк

рахимов, Максуд Икромов, Шо

Юсуфов ба рои

аз л акншавии оехукуки,конуншиканихо

mJ ' «я

вронрасидагон

аст ва агар мо

цешгирі|

ва касдгириҳои ба

мруз демократияро ҳр

моя накунем, фардо мо низ кури ....

На мои ши оммавй

по нагашт. Аммо 12 парт дав майдони «800-солагии Москва-
митинге барпо шуд

е ш а

;,зи 10 март-дар майдони «Озоди» бар

с

ки 100-150

ва дар худуди ѵо 1*2 хазор нафар



иштирокчиёни фаъо



ін воқеа

ли иктисоди б

нфае ба футури чуіібиши зидди хукуматй

фарорасии кори чиддитари Хукумат дар рушз

III

М'Д.

олд ана /амин Совари бо осу

чумхур ба корхои чиддитар.

ба

К От

март ба
Эроиу I
1 Сор 0а

ба

ри хоричи

У

Москва рафт, охири март

даъват

А

Липду<|
Иряф

л.

раф'і
а Ҳ л и

б уд

и у



Г 4 А

дар Шурой Олй вокеае шуд, ки нэб

бро
фт. Ш

I* ^ Jr' Д'-'Л Ул Jl d JJU

ч'6удихои вазифа ва шахсии вазирро
Ѵюн тавсия намуд, ки масъалаи

_ ^ ^ W ^ т л

ёфт

ба Дево

Вази-

Кд u „,...иА,1П.п, даР К0Р мондан ё намондани

J M. Навчувоновро арзеби кунад. Аслан, худи ин чиз кори бат

Чдіабуд, дар он вақт Навҷувоновро дар муҳити Точикистон ха-

Р ма чун шахси аз ѵхдаи кор набароянда меиіинохтанд. Ба сӯх

батхои телевизиониаш, ки на тоҷикй гапзадан метавонист на

' " мехаидиданд.

Аммо тарзи мухокима

мз съ з л аіи

Дар Шурой Оли бисер дағал буд,
Уа арзёб и и М'Эсьала'И хукуматй, балки тахкикй мѵфаттишѵ

унахкорро мемоид. Дар назар Сафаралй Кенчаев на чун Ра-

іси Шурой Оли, балки чун муфаттишони прокуротура чил-

вагар мешуд. Хело дагал ва бад буд, чараёни ин пурсиш.

I Бадии дигар он буд, ки ин ҳамаро тавассути телевизион

нишон доданд. Аз телевизион дидем ва шунидем, ки Навчх-

■*
It

Шу

мегуф

мардуми кӯхистонро таҳқир мекунед, кор кардаи

намемонед. ІЗад ин минвол Ііавчувонов масъалаи шахсии ху-
^.дашро хз<мчун масъалаи махаллй маъпидод карда, тавонист ба

Я ■ W ■ 9 я # Ж 1 1 W 1 і% П Я I 7 I I 1 Т 1 * I # 1 ■ I I 1 I Г Т Т Я ш Я "V V Ѵ Я Я "I W аг м « ш V щт ж «а ^ ^ — - - ■ — - - ____ . — __ _ _ — _ —

данд.

Ин буд, ки рӯзи 26 март соати 6.30-7 сахар дар май-
дони Шахидон 50-60 кас, асосан чавонони бадахшй чамъ ома-
рДа буданд. Соати 7. 30-8 миқдори ҳозирон ба 100-150 кас ра-
; сид. Ман байки онҳо шиносхои зиёдеро аз ҷумла Ҳалимшоро
‘дидам. Пурра ба ӯ хамфикр будам ва хастам, ки намоиши
І'шабонаи телевизионй точик беадабй, тахкир аст, ва Сафар-
):алӣ Кенчаев бояд узр пурсад. Муҳим он нест, ки Навчувонов
1 ро аз кор гиранд, ё не, мухим он аст, ки одоби давлатдори,

Р

it

ѵносибат

О

I Дар толори калони идораи Раиси Ҷумҳур мулоқот бо зиё-
иён шурӯъ шуд. Маҳмудҷон таъкид намуд, ки кори заруре

хасту б

м

ба назди ѵ бароям. Дар р

• #

мачлис Р. Набиев буду Н. Ду

С. Кенчаев. Гу

дош-

гам,

У

УЗР

шояд

Набиев гуру хе

озиронро кабул мекунаду узр

д.

Дар вохѵри Р

татарин
ар хусуси

Набиев кариб як соат перомуни ум-
рӯз сухан гуфт. Аз ҷумла вай бо таасуф

сухаи ронд

ба иллати дониставу

сиёсат ва иктисод дахолат кардани зиёиёни эҷодкор мо

тавонистем, ГЭС-и Роғун ва заводи

w

лятори Кулобро

ва акнун

б

зудди сохтанк онхо низ даргумон аст.

мо дар вакташ дастгоҳи барқии Роғунро месохтем, кг

31
13 млрД

иктядори он
20 миллиард сум
ба мо к и мед их ад
Паб пев

000 млн пешбинй шуда аст, Ҳо

ж » ^ /СГ *VJ

даро

мад

И и

По

мабларро S

Р{

Им

х.-------- и’/п.'ооии модди кунаду 500 млн. доЛг,.д>д<

сохтмонп І)орУиуУо пбатта ГЭС-ро месозем. Хубии коп^'Ѵ

____ гг о гл 111 Я V пи Г\ Я ГМ/ ^ _ Р

дихад. «Онгоҳ м-о ал дар шакли барқ ба оНҳо £аР

аст, ки мо як xJ,(y f коМаки Покистон дар Щах бар

гардонем. Хамчуг^ ДмМ0 шарти асосй барон ҳамт^, Туз

о

мавҷуд будани]

Шаҳр^

рн»п;

„од,, иемГ ^еиамммпоя дигар

КИСТ ОН бах т УѴІОВу шумо бонд ИНро ТЯТ.

дар сарзамшш Гочпк аст. у j а ро таъм

3;

и>

мое м.

С и п а

г*

с

Раҳмон Набиев _дар хусуси ҳамкории хуби

хупй ба давлатҳои ҳамсоя-Узбекистон, Қазоқистон
лур ___ Россия сухая ронда, зимни

истон инчупин 1 л —«« л

хии онҳо иисбати Точикистон мисолҳо оварда аз ҷумЛа

н ----- СУЗИШВ0РИИ Дизелиро баУ<

масъалаиТу/а>

Р)('

Туркмапистон я

Ҷумҳур

га>рҳо 9 суми, бо .мо

як кг.

дигарҳо

■V

5 сӯми мефурӯшад.» дІШ

аз маводи сӯхти техника рафт, сардори дак

Точикистон 8-10 сол муқаддам солона ?

мекард. Ҳамон вақт имкони»*

Чуи сухая

ҳазор тонна

ёдовари намуд, к и

нефть истеҳсол

он муайян туда буд, ки истеҳсоли ҳарсолаи нефть ѴСІ лк
то/f/ia расойида шавад. Раҳмон Набиев мегуфт: Май

]

]

Ф

бало



тем. Ҳоло ҳамаги 80 хаз op тонна

ба ҷои пеш рафтан оқиб

нау

аҳсулоти нефти исте

бас. Ии чоряки пештара аст. Мо бонд

ин камбудиро ислоҳ кунем. Мута

хориҷиро

каи хориҷиро ҷ а л б карда, бояд ҷустуҷӯи нефть, таъмири

У

Қ

ба

роҳ

Бе сӯзишвори аҳволамон бад jh

е

• I

шуда наметавонем.

зиедн сухаиронии Ра

« #

ориф илы, тандурусти

г

Ҷумҳур перомуни ваз
урналистика ва ада(

н

с

буд. Д зикр мекард, ки давлат вазифадор аст, ки аҳли

апо тят,мни №,оП _______ Ч, 1 ’ л тъ

соҳаро таъмин кунад, эҳтиром намояд. Ма

I медонам, юпа

Ш^М° хУбиест, мегуфт у,-мо кушиш дорем ро

нем, дигар

масъаларо ёбем. Мехоҳе

мтиезҳоро бине

гуфта, баро„ кӯмак бТмшриётҳо^оо

?я точик, мачалляѵгш СДРР

маоши шуморо зиёді

яи точик, мачаллаш



ҳозира
галхои

аз нӯги хамир фатҳ
-дакцияи Энцикдопе;ё

«Чашма» ва «Садои Шарб,

албатта кам аст, вале

32

даР зеР иқтибосҳое

шахсони зиёде суханрони

онҳо меорам:












Рахим Масов: Мо

Маск

бозёфт

та мешаванд, супоридем, ба шумо бовар дорем, Рахмон На-
биевич, ёри диқсд, то он чизхоро ба Точикистон орем.

Сол1ҳои 1976-1978 лоиҳаи музейи таъриху маданияти Точи-

кистон тайёр шуда буд, ёрӣ расонед, то худи он сохта шавад.
ИтеШЙатолиби

Мухам

архивҳои марбут ба халки точикро
биқ ИЧШС ба Тоҷикистон овардан
ҷон Шукуров:

давлат

лозим.

• Маданияту маънавиёт аз миён рафта истодааст;

Мо мебоист рӯзи 21 март ҳайкали Фирдавсиро мегузош-
тем, аммо дар вақташ ин корро накардем, ба халқ таъсири

нф

фаҳмонед

рунаш вице президенти Эрон будааст аз болои аэропорти;
ш. Душанбе пас гардонда шуд?

Овоза хаст, ки ба наздики мо телевизиони Туркияро ҳар*
рӯз 4 соатӣ тамошо мекардаем. Ин мумкин нест. Ин роҳе ба
пантуркизм аст. Телевизионіи Ӯэбекнсто.н дарси туркӣ cap



1

кардааст.

тори туркҳо мондаанд.

фи

t

фаҳмидам, ки бо кадом мақсад Навчувоновро аз кор
гирифтан мехоҳанд.

Сафаралӣ Кенҷаев:

Ман ақидаи М. Шукуров, яъне ақидаи рӯзномаи «Адолат»
акидаи ҳизби демократияро қабул карда наметавонам;

То ҳозир дар сохтмони ҳайкали Фирдавси 11 млн. сумина

I!

.1

V

кор

ёф

3

ро напардохтааст. Боз 19 миллион сӯми дигар лозим аст, то
ки пайкара ба анҷом расад;

Оё ин одамоне, ки ба митинг омадаанд, кор мекунанд ё
не, агар кор кунанд магар роҳбарони идораашон намепур-

(

Мо барои

кор куҷо буди

Девони Вазирон

\

'0

алаи мувофиқ будан ё набудани Навҷувоновро ба вазифааш
рзёбӣ кунанд, чун ӯ сӯистеъмоли зиёде дошт.

Нарз|л

* Бародарон, гӯед мо кор кунем ё не? Ба муқобили дуздон,
^ҳаннотон сӯистеъмолкунандагони вазифаҳо мубориза барем
е£ не? Мо Навҷувоновро

кор

кардани шу

митинг омаданд. Внешторг масалан ба 30 млн. доллар

фурӯхта он пулро обу лой кард. Пагоҳ роҳ-

ари онро аз кор гирем боз митинг мешавад?

33

790
ҷӯрабек На®Р"емВфиреб ва дуздро дастгири МеКа

Мо марДУАІИ

шудаем.

Хол ОН кн му

кобилн онҳо

бонд ба таври қатъӣ мубор

|Рд, вд

М.

ЧШ

рем

Ло иқ:

фонза

шавад;

Коиуни забоне .... ---- конуни замони мустамлика

хам аз нигоҳи МК.™лоз„м. вай кӯҳна шудааст;

аз кнтоб ва матбуоти расмй барДо

ки кабул шуд, **м " нигоҳи мунДар([

н

Дз на в кабул карда

Мая яѵшаймон, ки оо

м хайфаА

ҳамин заоон (тоҷики) ran Мездц

нг
яг

Зц

Аз тоник Судана

Аскар:

Д

КИ ягон хел диктатура: исломй ё код^Д

НТ

яистй ба докимият наояд, ооад —“я- пеш

хѵкѵматро дастгири намоем;

Бояд дар мѵносибат бо ҳар кадом давлат мустақил б(ге

ж

А

шем.

Раҳмои Набиев:

Аз ҳи со б и

мояида

адаб як комиссия созем (мѵхгн

ж а яш

“ — ж ^ л 1

рам Даврон Ашуров машғул шавед), то пешниҳодҳоро

ит

мекунем, ки ҳамаи онҳоро ҳал кунем.
Маҷлис ба охир расид. Митинг ~

ба як тартиб оранд, мо кушиіИ

<ѴНРМ

г

дошт. Аз

карда намешавад. Ё бар

Набиев расонад, бо

аз дама

дар ҳарду

ё намояндагонро қабул куна

t

д

бояд Сафар

чаев барои шакли муҳокима ва нишон дода шудани

М3 аз Навцувонов узр хоҳад.

т: ҳоло намояндагони аҳли митинг назди Р. Наб
ходанд даромад. ;

\г-гтм}ЗИ ^г) МаРт тавассУти телевизиони марказй мусоди
мустакими Раиси ҷумдурии Тоҷикистон

tM

Набі

мешавад

нем.

* хиш карданд, ки саволҳои тахминиро
з як калла дутояш беҳтар. Биё якҷоя фикр



м

Ҳа

рӯзи 26

дам, ғ
V аз

дон



мар, май баъди бо ёвари Раиси

додани кордо ба ПЖт,„ тт ^аг1'

айр азҶу.чъамн Наботов Л <<Нидои РанЧбар
ба сафи пот,, __ ^ гузашта. бя мяйлт

34

майдонп

митингчиён омада,






нд бо Ойниҳол, Сафар Абдулло, Қалимшо ҳамсӯҳбат шу-
г,м. Дуртар Тоҳир Абдуҷаббору Дӯстмуҳаммади Дӯст ҳам
а. Вақте сӯхбаг доштем, муаллимзанаке ҳам омаду ком-
Чшистонро «ібачаікуш» гӯён ідаішном дод.

Ту баччакушй — пурсидам аз ҳамсӯхбате.

Ман аз сафи партиям коммунистӣ баромадам.

Медонам,.узви ҳизби демократы. Аммо он замене, ки ин
дар назар дорад, ту коммунист будй, на ман.

Он рӯз эҳсос намудам, ки аз пагоқӣ то бегоҳӣ рӯҳияи ми-
•іг дигар шудааст. Рӯзи дуввум эҳсосам амиктар шуд. Ми-
лг роҳбарони нав пайдо карда буд: Т. Абдуҷаббор, Д. Дӯс-
'$ о. Абдулло. Онҳое, ки аз ноомади кори рӯзи 12 март нав-
д шуда буданд, аз ин марҳамати худодод ба хадде исти-
да бурда, барои он шикает қасос гирифтан мехостанд.
суханрониҳо шиорҳои нав ба вуҷуд меомаданд,«Парла-

П



w

нт ба истеъфо» «іКендаев ба истеъфо», «Ҳувайдуллоев ба

.геъфо», «Март ба коммѵнистон», «Мардум ғорат

бСІ ,71TIIoDanss!

ва каш

Iк мешавад»!

Hi

л

іа

Маъмулан, дар зиндагй мушоҳида мешавад, ки пирӯзшу-
гон ба як нуктае, ки аз омилҳои ғалабаашон мебошад, чу-
н мечаспанд, ки ҳамон куқта охираш иллати шикасташон

шавад. Шиори «март ба коммунистон» на танҳо дар ша-
ити Тоҷикистон, балки дар шароити бисере аз чамохири со-
\и СССР ба назари ман чуиин менамояд. Воқеан соҳиб-

У

куматҳои собиқ аз номи ҳизби коммунисту бо номи ҳизби

аз

іа

ммунист номаъқулиҳои зиеде карда, сазояшро низ диданд

дар вақташ онҳоро барои ин дуруст ҳам маҳкум намуданд.

, імо имрӯз даркору нодаркор ин шиорро боз истифода на-
^еда, ба камбудиҳои имрӯзаи хеш ҳам коммунистонро гунаҳ-

1Вр кардан дар назари ман мазаро ба кайла гузаронда на-
іаи баръакс медиҳад. Ҳаминро фаҳмидан намехоҳанд. Ман
^нидам, ки дар рӯзҳои митинг ин шиорро оҳиста-оҳиста кор
зифтанду аввал барои бо он тарсонда одам ҷамъ кардан
бзур шуд: яъне коммунистонро то охир саркѵб накунем, боз
мсҷидҳоямонро мебанданд, муллоҳоро ҳабсу нобуд мекунанд
у ғайра. Баъди ташкили майдони «Озодй» онро пурра ба
к майдон иртибот доданд. . д .. ч

Дар он вақт шиорҳо дар бораи коммунистон, парламент
іх^рламони бесалоҳияти коммунистӣ), Қенҷаев (партократ)
ибан ба як маъно истифода мешуданд.
узи ҷумъа, ба назди Халифабобо рафта пурсидам: оё

/

35




м

конституция іба хадде та”^

сТ, К'И ба чоп

шалқи

ГуФ

пешниҳод шавад?

мумкин.,Мо рӯзи

т авси

я

Оё

б

ҳокнмаи гмум

Гумон мекунам

цик и ба анчом расой да ба дас та му а л л им

тамов супоридем.

Раиси ҷумҳур метавонад

мо пн ҳнҷл* конституцияро чоп мекунем,

ана дар асосн ҳамин конституция

мекунем?

— Мешавад... Ва ин роҳн ягона аст. Зеро

мо Ранен ҷумҳур ҳаққи



С:

25 ба

Шарофи^

Ф

■Pita, я

халқ эъ*°н Ju

“Угоним,

арламенти На Нон

і

мУвоф

к

ституцияи ҳозираи

ч

дани

парокак^

арои он ки парлам|нтД5аи

шавад, охирин депутат ҳам бонд щ0

п- _

парламентро надорад.

^ тт-Г

хад. Пас ин

*- —

кори ношуданист. Алар долю

е

ва

худ пароканда

Lg ш u тглтпТТП Q и ЫГ Г f-\ I 1 Y Г I /ИГЛ П Г\г\

Олй ҷамъ шавад, лоиҳаи қонуни асосиро дида, Маъкѵ«хо

барон муҳокимаи умумихалқн тавсия диҳад, ПДГ
хои июн натиҷаи муҳокимаро ҷамъбаст ва барон қабу^лв

ституция референдум эълон кардан ва тақрибан

ябр парламента навро интихоб

кардан мумкин мещяАк

Мешавад, ки Раиси ҷумҳур ҳамин гапро ба xam, ҳ

тингчиён ту яд?

х а л ^

¥>і

Мешавад.

ум

Маҳмудчон телфон карда гуфтам, ки руи ин чиз бс

ивх

Набиевич субат кунад

Ф1

Ман дар он рузҳо як чизро дарк карда будам. Боя

эи

си

чи зудтар роҳбарият ба катъ кардани ин митинг муясс^
вад. Кенҷаев гунаҳкор аст, пас узр хоҳад, Шӯрои 0лш

мнссияи

депутатии

ин

асъаларо арзёбй

фиқи гуноҳ чазо муайян кунад. Ин

меіб

сабақ ба дигар қонуншиканҳо

б

Ammo инро ба ки мегуфтаму гапи маро ва ман барМ

ѵ

с

мекунад? Ман тарсе аз он доштам

аз

сахте ба

рақибони президент истифода бурда тавонанд, »е

чумҳури

буд ва зарбае ба иқтисод мере

Aft

Ammo дор он рузҳои март гумон намекардам, ки вай с;м

ҳукумат мавҷуд

ҳукумати мавҷуда мешавад. Зеро гумон

Воқеан чизе бештар аз инро қариб
нигарон набуд. Далел ин аст, ки то

ҳеҷ

истеъфои Раиси ҷумҳурро

гтыго Р^3>> ^аР фолномааш «муайян кард»

Л 111 ГГСІіэттоппгт л ^ т\ 1

бошад, пайдо

ДаВЛати ҳамин Раиси чумҳур

ЛИ Питяп г



ли

дигар

сукут

36

кар
G:

9

^Ӯ3” ^ марі Дар дафтари Раиси ҷумҳуп мѵоочиатнпмя
'чЬ(алқ омода мешуд. * Уй м\роҷиатнома

|Кммо майдони Шаҳидоп хомуш намешуд, пуз ба рѵз тоб

1гѵмаІ,бЭѵЧ.т!'нМаН °ЧИЗ’ КИ чи бУдаІІИ «айдопи «Ша

он , 4 у а будани онро пурра тасвир кунам. Гумон до*

% навори овоздор зарур аст, ки то чи гуиа будани омо
к намоем, узҳон аввал, щояд то охнрқои моди март, одРа-
% чанд касс, чапдсад нафар дар қисми холигии назди дар-
Дрм хонаи президент ҷамъ мешуданд. Баъдтар кад-қади ро-
^мошингард рост меистодагиҳо пайдо шуданд. 31 март, рузе
Щі с Қс)фо >а номи «Маркази матоуоти» аз тарафи чапи да*
шдгоҳи бино ханмае пайдо шуд, ки сипас ба таклид ба он
У.Iхо хлймай ипар ба вуҷуд омад. Аввал хаймахо дар рохн

,мгард буданд. Ҳаштум-даҳуми апрел хаймахо кӯчаи Ис*
ли Сомониро баста, роҳи автобусу тролейбусҳоро ба мин-

ОТТ ГХ ГЛ Г* Т ТТ П Q ТЛ ТТ ГТ \ 7 Т Т Т тгп __ ПР —

карданд. Танҳо аз кучаи

'Лі .. п

б.аи рости дареи Ду

Ыркй нақлиёт^ мегузашт. Сонй, рӯ ба рӯи қаноти охири би-
Щҳукумат хайма зада, ин роҳи нақлиётро низ бастанд. Аз
■ри Маяковский то ёдгори шуҳадои баҳманмох, аз бинои
/мат то қахвахонаи Пекин тақрибан 400*500 хайма, кат

Г I — ■ t ••

ы

['Зҳои а.мсоли и>н гузошта шуіданд. Тарзи зиндаги ҳаёти ку-

зро ба хотир меовард. Хаймаҳо дар пешу пушт. паҳлӯ
эи хеш навиштаҷоте доштанд. Он ё шиоре бар махкуми
^сият ё созмонҳои номақбул буд ё даъвате. Хатман маха*
С25ошандагони хайма низ навишта шуда буд: Бохтар, Хур-
^шаҳр, Чоркӯх, Понғоз, Дарбанд, Вахш... Хуррамшаҳрихо
аалан, дар кӯчаи Исмоили Сомонй ҷойгир шуда, дар ирти-
et6a деҳаи аслии худ, ё деҳае, ки феълан авлодашон сукун
ба чанд хайма тақсим туда буданд.

Ман барои дарки чигунагии шиорҳо мехоҳам он шиорҳо

ІГ т/тг гтт/ ПТІГГОЛ/Г ТТАХД^ОП т/хгиом А ПП О И ^ Г\ СТ Л ГЛДаЛ.Т Т^ТТ ITTU-

Аввал

оими, шиорҳое буданд якруза ё яклахз
ғасбшуда, овезон, дар даст. Шиорҳое

Шн

с;маидон i
тадамроҳи худ

шиорҳое
ебурданд. Шиорҳо

тика на

шиорҳое буданд дар қоғазу картон ё фанер ин*
Шиорҳое буданд хушрӯ китобатшуда шиорҳое бу

ҳамту навишташуда. Онҳо бо забонхои тоники, руси

||й буда

%

I

[

Шиорҳои тикай ба истиснои ранги сурх ҳар

Дар даромадгоҳ шпор

дигарро эътироф менамуданд . . ж .

тикаи сабз бештар меистод. Нишони (ди

алалмудснм о.нҷо буд. Маін дар бораи ши

нри

V "

и) исломият

) KJJ/l tin 1 1 ^

наттоқон чизе гуфта намотавонам, чун е с

37

I
ҳамааш «ДУР>
ко» (28 март)

I?»

дидам

1

мешавад. Тавре, ки шиорц

фӯғ шуд. Инак он шиорҳое

ете остатся один!

«М

аРг

6:

Набиев, вы рескуете оыаіс;

Мардуми Кѵлоб бо Шумост

КИ

Ч

I

3. Миллатлар орасига

4. Халки заҳматкаши

аирилиқ солишга бап
Кӯлоб аз қаҳтитп



f

омадааст. _ _______

5_ Ба қаҳтй ва қашоқи хотима шавад! |

б. Господин президент! Мы требуем отставки

ного коммунистического парламента!

7. Хакки заҳмати деҳқон афзояд!

8. Требуем роспуска коммунист]

9. Нест бод парламент

пар

II

I

10. Алҳазар аз диктатура. Зинда бод демократия

11. Шарора бо Шумост. '

12. Зинда бод Озодй! д|

13. Хазор мансаб гири, Кенҷаюф, прокурора ноҳj

14. Даснсабозиҳои Қенҷаюф — бадбахтиҳои Tnu

15. С. Кенҷан* ^ ҷ

был в линейной прократуре?

Забыл?! Народ всё помнит!

16. Ай миллати тоҷик, бедор шав, ки

Ты не забыл каких законов сторон

Мусулмонони Хучанд бо Шумо ҳамроҳанд!

бедор

вад!

18. М. Икр

набояд қурбони бедодгариҳой мафі

f

19. Қенҷаюф мард шав. Аз парлумон раь.

7.' нархҳои дандоншикан хотима дода шава

Д1. Дод аз дасти нарх.

22. Озодй м убор а к бод!



23. Тараҳҳум бар

Ситампори був

Гавре мебина
Ш

бар. гусф

)

іпиор. гуногунмавзуъ ва хело

I \с'пі! ^ҚТ“С0ДИ 3авҚи хар касро он руз и

ч.р. .;тД5І1ѵ,;,нвэлг"--уку“" ™*бу

_ * . *4 £ЩШШ

кунад Реппптп і-т П£1иУД, ки OF

тамом буданл ' Ҳ телевизион дар

вона

Дар

буда

шиорҳои сиёсй
шуда

и н ■ м

шуд

арб

асоси

метавонист

38
>з

I •

1

!

Й

1!

1

t

1

л

Шиорҳои зиддикоммунисту ду

максади ҷидди доштанд:

аввало ҳамаи маплѵѵш яо #

ӣ uniftnnuпо.. , РГ.У. и 33 сиесати тоталнтарии собик

норози ва чабр-дидаи чумхуриро муттахид мекарданд;

№я ва імаімолики дигар гӯшзад мет
ки мо муқобили сохти коммунисту мѵбориза доп ем агаи

'Т* Т-1 Т .Т Т'Ч Т I VOU* * + 7 Г

сониян, ба Россия

s - j - “ *'•; vwwiuu Д u и v 1V1. йі flu MO"

•I po дастгири ҳам накунед, халал нарасонед. Ин тир ҳам ба

[ нишон мер аса д.

пеши гирду

Ҳоло „гап дар борап маидон буд. jQ,ap сафи
атрофи зпнаҳо, баъзап болои онҳо занону тифлакон буданд,
Чои устодони Донишгоҳ маъімулан аз та.рафи чапи зинахо буд.
Чун роҳ баста буд, роҳгузархо хоҳу нохоҳ аз майдон пиёда
убур мекарданд. Дар чойхонан Роҳат дар наздикии хайкали
шуҳадо барои аҳли майдон самовори иловагие гузошта бу-

данд. Дар ҳамин минтақа ҳанӯз аз рӯзхои аввал чавонони
обутобёфта гаштугузор мекарданд.

Р>зона дар майдон 3-4 хазор одам ҷамъ мешѵд. Ачмо вақ-
ти чошт то намози пешин теъдоди мардум ба 6-7 ҳазор ме-
расид. Инхо донишҷуёни дарстарккарда, одамони аз навоҳӣ
омада буданд, ки баъди муддате боз майдонро тарк мекар-
данд. Онҳю маъмулан дар саф ё чанд мошп'н бо шуру валвала
ба майдон меомаданд, ки бо дастгирии инҷобудагон якчоя
аҷаб ҳангома ва шӯру шаре мешуд.

Аслан майдон ороми Hoopoe ё ноороми ором буд. Натго-
қон (воқеан онҳо ровӣ, воиз ва наттоқони олй буданд) сухан-
ро бисёр зебо ва муассир сохта бо аҳодис ва сураи қуръони
маҷид мукаімімал карда, ба сари ҳуззор мерехтанд. Онхо, ки
ин бехуд мешуданд, дастҷамъӣ шиорхо посух медоданд

а°

L О

суруде мехонданд:

хез»!

Ҳ

арг ба

шиорандозиҳо чунон валвала мешуд, ки гумон

мерафт, х,озир майдон мекаф

зада даромада, онро пора-пора мекунанд. Ии вақт муллое

бо овози мад'Иін порае аз куръон т
ором мешуд, то шӯру шари навбати

ма идон

Н

1 яке ҳақиқатро дигаре таблиғр

деҳотиву азияткашпда низ сухан

фтанд

Аммо ни барои созмонди

ҳандагони .митинг муҳим

абуд. Чизи асосн он ки

ир он

ул дошта

Ру

бо овози бурро

шикоят мекард: ду писарам . _ - магѵАт

хонадоркуиии онҳоро наборам Шояд у .РУ

ба ба

расидаасту пмкони

маълумо

одни филологи

ошту зану шавҳар дар тӯйҳои

39



I


НОҲИЯП

Кофар

овозхоип мекунанд.





ш

ба Кенҷаеву пар

дошт

аъ*У*

Ягт кп пн оа 11 •- у

■Л' А,,нп О DO МИ о д. а

дар- ' „пШГ Хпмматзода,
шахснятхо дошт. а

д

бо кори худ бан

Усмон, Бозор

Д.

мѵдарр

іісоніі Мадраса, шахсиятҳои доѵі
на Дустов, на Мнрзоев, бепѵ„

ёрхо дошт:

наз;

а.

Ш од мои Юсуф, -

д,, гг • т і о }іЗО И СВ

маълум ОУЛ^ т г. ----------- —п«ЛОл в

Теша Рана б, Зокир Вазпров, дар дарун Да**

•• п, пт чѵн Б. Раҳмонов е ҳеч няк
fP андешаи хнеиа д; Дуст, С. Абдулло, мулл£Н*

беРУнНаш ; ОД дарун гунг буд. Берун такябоУ„ ЛД°0Ч;В

такябоГмесохт, дарун «кябон гум -екард Чи мил„Са
кп 200 нафарро пароканда карда ^ чИдМилИса $

хо.

аввалин хаймаро ваирон
онхоеро ки роҲи нақлиети

Д

ва

шаҳрро мебанданд, ба Macjyjj

СД (O' Х J і. Jf J А U, y^lJLVJL VJ JQ

TV /1 АД____ - ✓

аппарати

ал па рати у, г

•и у, М. Мир

Рахімонов

зоев

(У'ПР- Мн

ва аппарати у маош мехуранд

фа гиркфт“ ‘

, г D (мири щаад

? Генерал Раҳмонов бар- 1

Ч|



X а л к инро намефаҳмид. Шунидам, ки Н. Дӯ

фа

Ба майдони «Шаҳидон» мардумро дамъ мекарданд. Мац0^
намедонам он ran оё дуруст аст, ки аз деҳот бо зӯрй ва зан-Са
талоқӣ бо таҳдиду ҷарима ҳам одамѳнро оварданд, намедо'
нам, зеро далели шайъй надорам, аммо одамони ихтиёрй омагт

хам дидем ва даъватномаҳоро ҳам. хондам. Масала^

апрел «Муроҷиатномаи гирдиҳамомадагони

рӯзи 26 март ин ҷониб идома*дорад

май мардуми тарифу наҷиби ҷумҳур

чоп ва дар ба
омадааст:

дар шакли варақаан

аҳоли паҳн карда шуд. Дар он аз ҷумл

и

Мардуми тариф

фт руз индониб

л аром, ба родарон ва хоҳарони шумо дар майдони Шаҳидоичу

болои замини сард, зери бор

рузҳо ва шабҳоро мегузаронанд

баҳор

ва

бҳои хунуР

Ҳ

ятро таҳриф
аз

азиз! Воситаҳои

хбор

ҳукумати воқеи

мардуми шарифи гирдиҳамомадаро

ҷамъ
муарриф

шоирон, руҳониён за ҷавонони баномѵ



тудаи бекорхуҷ

мекунанд. Шу

роҳгумзада ва м

миллаі

ансабхоі

Ҷамъомада дар рӯзхои

бидонед. ки мардуми-. мазлуми

дао хитт.аѵл, киштУкори 6axopj

мад. бо пѵГ'!“".и.назд^амигй

накарда

40

вуҷуди Дзҳони рузадор ба

корҳои
то ҳол чизе
хотири-
долати интимой ва пешгирй аз бозгашт сѵи

а-ькибот, ки роҳбарияти чумхурй моил аст |
аидон баромаданд. *

диктатури ва
чорй кунад, ба

о

ф

м

аидон набаровардааст ва

чавонони дониш*

рѵхан азоб
хамсояашон

Ігумрох иакардааст. Бовар доре.м

^омӯз дар донишгоҳ.ва донишкадахо калбан

(гмекашанд, ки хамроҳи падарон ва

5;ДаР маидон хузур надоранд, аз лаззати шиорхои адолатхохй
а.ва хактала и маҳрумашон карданд, зеро дар ҳамаи харакат-
(;хоп озодихохпп чаҳон ҷавонон, ба хусус донишомѵзон накши

дасосиро адо намуданд.

Д.

Вале роҳбарияти мактабҳои оли бо тахдид чавонони

ам-

хори миллатро аз шарафи ҳамдӯшӣ бо хамсолони худ дар
^майдон маҳрум кардаанд, ки ин қалбашонро хун карда аст...>
I Иіі даъват буд. Воқеан одамоне кам набуданд, ки ин ва

И-

К \
I

Маса

и

-аз Навобод зану^кудаконашро дар деҳа монда,чил руз дар

>ват мардумро аз Хатлону Вахш, Рашту

майдон



Д

Душанбе

Ammo ҳар варақаи даъват, ҳар василаи таблиғ аз дурӯғ
орӣ нест ва варақаи фавқулзикр ҳам истисно намебошад.
салан дар мавриди муносибат ба донишҷӯён мехостам ях

дар митинг ва исени

ац

ннуқтаро тазаккур диҳам. Дон

'°моҳи феврали соли 1990, ихтиёрӣ ва фаъол саҳм гирифтанд.
аДар митинги моҳхои сентябр-октябри 1991 низ буданд, вале
а||дилу бедилон ва м-аҷбурй. Он вақт овоза шуд, ки барои оиҳо
%улу хӯрок медиҳанд. Ман ба ин чандон боварй надорам. Ам-
іамо дар моҳҳои номбурда гурӯхи фаъоли ҷавонон чудо шуд
ҚЗанд, ки онҳо кам бошанд ҳам, рӯҳияро ифода мекарданд.

л

Бо ҳамин хел даъватҳо, таъсиррасониҳо, шармдоронихо
майдон пур мекарданд. Ин кор дар ибтидои митинги моҳй

іамарт

буд

шуд, д и л и чавонон аз

оччунин 'митинггариҳо манда буд. Ташкилотчиени маидон роҳи
уравро суроғ мекарданд. Дар чунин ҳолат роҳбарии давлат

низ рохи халосӣ аз ин балворо суроғ мекард.

31 март дар бинои собиқ институти таърихи ХК конферен

%-

\й

дияи м

Я1ШУ

атбуотии ноиби раиси ҷумҳур Нарзулло Дустов бар
Дар он вазири умури хорнҷа Лақим Қаюмов

гирок дошт. Сафарали Кенҷаев низ хело фаъо

Акбар

зоев низ

чун сурат ҳузур дошт. Аз ин конфронси матбуот

саволѵ ҷавобро ёдовари карданиам
Оё Сафаралӣ Кенҷаев барои Навҷувоновро таққир кар

Ш

наш ба

асъулият

7



41

\


е

ди\а

к.,іе ман таиер
Кенчаев: Б‘- ^ таЖнр

МО Ѵ-\ - .„ллл НЯКЛ

ОН

ҳастам бар0І1

I ҷо 'мавҷуд

-\м

д

в a

tun 11 -- _ Т1\

Навчув°н0В -

Ирон

6VI карданд- матбуот илова шуд, оё Мо

б> - Он чм ба демократи нест?

тани дахон? f°/0Ba кардем, дар конунҳои кищВа
— Он чп мо ь‘ ,от таҳқири шахс ҷоиз нест. РҲоИ

ДаРяъне чӣ? Ин мафҳум дар ҳеҷ Чой

я I хоҳад истифода бурДо„. *аи

(

*

х а л к

ШѴДа

ТаХКІ кай Чй хел

таҳқир

а н э щ

Яц

м»и

нед ва он чиро, ки
накунед. Мафҳум

!

4ун чизи наи/д» а шарҳ дода шудааст. аҲКИр Да[

бадӯши кмст? Хун pe3a„



вобгар;

7

Медонед, ки ин аз вокеаи Навҷувонов cap Шуд 4

хал шуда буд, ки хизби демократу

Wн масъала

ГЖТа (Жибати онхам чавоб медихад. Он^о

соҳиб шуданд. Ҳар кас ки гирдиҳамоиро

растоѵ

(

тац

Ч

Оби чашмн модарон ва фарзандони мардумро барои fl,

нстифода

рехташуда бояд Шодмон Юсуф, Тоҳири Абду

t

бор, Давлат Исмон ҷавоб диҳанд. Онҳо гунаҳкоранд

танхо аз руи қонун, аз руи амри виҷдонам кор мѳкуна;

О ••

Дар конфронси матбуот перомуни таиераи пазируфт



риф

рафт ва Л. Қаюмов гуф

Аз

ҳои экстрем

шуд, ки дар митинг шиорҳо в а телегра

U

садо медиҳанд ва Муҳаббатшоев

ГГ

[ошт:

— Он митинггароне, ки тирпарониро талаб мекунанд,

тремистанд. ,гI
, фи дигар Р. Наіби-
евр° муътакид сохта намешуд, ки ба муқобили майдон зӯри-

ақалап мошинҳои оби фишордоштаро истифода кунад.

Чунин вазъ и ноҳинҷор ва сохте дошт у. Ин буд, ки рӯзп

д\ юмн а прел маҷлиси Шурои олимони назди Шӯрои олиро

Р°.

со Динор

Дар он бисёриҳо гап заданд: Рачаб Амонов, Мӯ
!В, Абдунаби Сатторов, Раззоқ Ғаффоров, Сор*

Ф

Қенҷа

доштанд. Аммо

ҳ

м

ч

хмақсади ором кардани майдонро

Кенҷаев мегуфт: Ма

мониён, ф

іамеф
н бош
Проф<

Ҳуку

байрақи Эрон чи ни-

Исломии Эрой



ҷннояткор меноманд, ба ҷанг ҳозиронро даъват мекунан



Чи

нин устодон диҳам...

фарзандамро

Бовар кунед, бародарҳо, мансабхои мо ба гиряи як кудак

намеарзад. Ҳеҷ
рад.

фаромуш

— — —r A Щ0 A.

мерасонад. Худо аз чунин рӯз нигоҳ-дорад. Он вақт сари ҳа-
маамон хам мешавад.

Ман мехоҳам маслиҳати шуморо шунавам. Чӣ бонд кард,
ки бо осудагй митингро тамом кунему одамон пароканда аз
паи зиндагй ва кору бори худ шаванд. Каре кунем, ки кори
баҳорӣ нашуда намонаду пагоҳ халқ аз гуруснагӣ намурад.

Росташро гӯям ман аз қасдкориву ғаразкорй ва талоши
мансаб безор шудаам. Аммо як чзро бояд гуям: Аз рохе, ки
пеш гирфтаам, асло пас намегардам. Дар вазифаи дигар ҳам
ба муқобили муфтхӯрӯ ҳаромхӯрон мубориза мебарам. Як

оппозиция фаҳмад, касе таслим нашудааст ва на-
мешавад. Мо фақат дар ҷустуҷӯи роҳи ҳаллн осудаи масъ-

азкур
Бояд иқрор шавам,

аф

ки б

яроқшжшави даъватадекунанд, ҳабс ікунем,ібалки ҳизои демо-
кратиро бандем. Зеро: вай хилофи оинномаву барномааш

ки мо

фаъолият дорад. Ман нав возеҳ дарк карда истодаам,
дар вақташ ғайриқонунй ҳизби коммунистиро баста будем.





Аҳл



майдон,. онҳое, ки аз номи демократия сухан мегу

Чи кор кунем,

янд, аз худ рафта, конунро пешпо мезананд.
ки бехунрезӣ сари ин худхоҳню беэҳтнроми нисбат ба х\ку
қу конѵнро гирем. Мехоҳам, дар ин бора м^слиҳатп шуморо

шунавам.


Опхос, КН сух

ан гуф

ҳамақида паиуданд

Аз

ду

Піф мезаддг.^. ..^ ^ П'аНОти

г,У- онҳое, КИ мехостанд бо р0ҳи R 3J

КИ майдоншину майдонпар» :У

ном



,™ни онрӯзаи б/аДаопн"ое7 ки майдоншину
са пен. pa»** кй чй мегуфт:

УГоНОВ Маи’бисер афсус мехур

ат мегуянд, )Д УвазЪИЯТи ҳозира бояд

Г

н а и л

Р.

он*°е, ки

У

демокр

то

гаронро

д

сУхани г,
Се ««Ta?

I

(ѴМХУР, Р

ба назди

раиси девони вазироц бодѵ

итинтчи'ёи рафта, -макака пІР



Аз гирдиҳамимсд-*— у—

__помлн яъне чи. Ма

фаҳмидан лозим

аҲор

о

рда

парокапда

ҳ а с та м, к и в ох у р и и

и митинг ш ав-ад

мо аҳли им шӯро

оарои

то роҳи Ҳ ал ли

а намояндагон_п '

асъаларо дарёбеГ4

М. МАМАДНАЗАРБЕКОВ: Ҳа

— w ■ — ж Г Y Г Т

баҳон

спектакли нангини

Ми

тин г ха мои -- к

(амои вакт назди мардум оар

барпят ха

ШУД. Агар р0^

душ

р.И'ф

хаімон вакт 'маісъала ба хуби ҳал

хУДро ба

Ҳо

гумон макунам,

ятонаи ҳалл;и масъала он

Мещуд.

ки раиси ҷумҳур ва раиси Шӯрои Оли бояд баромада

аст,

фта

ба рӯ

Дар Шӯрои мушовирон одамоне ҷамъ шу,

назари яктарафа доранд. Ин ҷо ишора шуд, ки Щӯ

Олӣ аз халқи Тоҷикистон ба дастгирии худ

#•

ед мегирад.

дар матбуот ва радиову

нашр шудаанд. Он номаҳо мактубе не, ташкилно

Ҳақиқат ошкор шавад,

аш

Ҳукумат бо роҳбарии генерал Раҳ

ҳал мешавад.

аскарҳои қара

гандагиро ба ҳимояи худ овардааст ва онро милисаҳои то-

узбек ҳимоя мекунанд

Роҳи халли масъала гуфтушунид

аҳли майдон омо

дзи диалог ҳастанд.

Дар ҷараёни сӯҳбат, ҳам дар

гУфт, ки омода аст ба



сухани дигарҳо С. Кенҷа

г

хозир

равад

иялпУѵРаШ нашУд- Чун Саттор

бор кӯшид, ам*

__Пд - ПурСИД;

баромад кМунаам?НеД Мусоидат кУНед

гуф

К И

«май

к и

Алба

дар

Саттор

Биёед ҳ03Ир равем





Он

чо

44

ШЭДкилотчиёнаш
интизом дорад, Ҳамту бемаслихат рафтан намешавал Ман
гѵям Он чп ѵппп ^м:слихат каРДа, баъд вақташро ба шумо

гуям. ин чо холо бо президент гуфтѵшѵни
маслиҳате'ҳам наздиік расидаанд - "

д давом дорад. Ба

ни одат^ашГаанл^и цаЙр0нам маРдУм чунон ба майдонши-

ни одат кардаанд ки-Намедонам зану фарзандони онҳо нони

худро аз кучо меебанд. л

М. ШУКУРОВ: Бисёрии онҳое, ки ба митинг омадаанд,.
аслан намедонанд, ки барои чй омадаанд. Бисере аз мѵйса
федон ба митинг ба умеди қанду нон омадаанд

Дар майдон заррае аз халқи мо нишастааст. Онро эҳти-

ром кардан лозим аст. Бо ӯ бо забони худаш сухан рондан

зарур аст. Бояд арзу додашонро шѵнида, то ҳадди имкон ба
онҳо ёрдам кунем.

Хукумат бояд маданй бошад. Дирӯз роҳбарияти чумҳурӣ
ба муқобили ин митинг дар назди театри опера ва балет ми*
тинг ташкил кард. Ин кори хуб набуд, беандещона буд. Агар
задухурд мешуд, чй мешуд? Ҳозир мардуми мо аз хама чиз
б-а дод омадаги. Ҳатто аз митинги майдони «Шаҳидон» ҳам
ба дод омадаги.

Р. ҒАФФОРОВ: Тоҷикистон баъди душвориҳои зиёди иҷ-
тимой нав ба оромй рӯ оварда буд, ки ин митинг шурӯъ шуд.
Гумон мекунам оромиши ҷамъият ба баъзе гур\гҳҳо маъқул
нашуд. Агар имрӯз ба воқеаҳо дуруст нигарем, обрӯталоши-
ву мансабталоширо мебинем.

Мехоҳам як чизро иқрор кунем: ин хел митинг, ки мардум
мурдаша партофта, даҳ рӯз митинг кунад, дар ҳеҷ ҷо набуду
нест. Рости ran демократҳои мо, маънои демократияро то хол
нафаҳмидаанд.

А. САМАДОВ: Ҳоло баҳор, вақти киштукор асту дар ҳеҷ

ҷо кор нест-на дар Данғараву на дар

ғонтеппа. Ин гир-

диҳамоиҳо, ки аз ҳадафҳои шахсӣ нашъа мегиранд, Тоҷикис-
тонро ба харобӣ мекашанд.

М. ДИНОРШОЕВ: Агар парламентро барҳам доданй бошанд,
онҳое, ки дар майдони Шаҳидон нишастаанд, раванд, ташкил
кунанду депутатҳоро бозхоқанд, парламент барҳам мехурад.
Аммо бовар дорам чунин намешавад, зеро орҳо гарчи ҳат
ман халқи тоҷик бошанд қам, ақалияти онро ташкил меди-

ҳян д

Аксарияти онҳое сухан гуфтанд, мегуфтанд ки мо омода

ҳастем бо мулоқоти роҳбарияти митинг равем. укуров у

ма дод: «Мо кистем, ки бо мулоқоти онхо Равем^- ,

Сорбон дар бораи қашшоқи ва кимати, ки боиси ба май
ran зад. C. Кенҷаев

дон омаданн

мпн ШѴДааСТ

0дам°н •

там

кард;

пѵз якҶОЯ оши ҳарифон

Баоодароне. ^«^^езананд. Магар мо аз
D ' " мо гаи і/оіпиЛЗ ГИОІ

%

-Мехӯр

Р

мѵкобили

фтем?

ин

•ч

"Гн руст «ардем, н0.н7 вокеаҳоро нависандаву ОадмЗЧ.
Z1 чунин гаразко J /иёиён чунин буд: «Чц

фирн он 77'1С"алк£ро барон ҳалли масъала -

— Лип

ш

И

боя

Д

к;

Ф

иатбѵот ва телевизион гуф

ма J _.^тт-г ттъг НЯЙ РѴПЯ

К0|) д

н

Даркор

м

кн ^фоГконуГнн парламент чн нав сурат гир

вонад;

ГтЛяоалй Кенчаев дар назди -митинги иен бар0Ма к
Сафарали „„„„„й мѵѵокима-аз Навчѵвонп» КУ'

Узр

Хо

т

•ҳад;

Конѵни асосиро ба зуддп Шур

О

м

муҳокима

чоп тавсия намояд,

Ва ба

э

гунаҳкоранд, аз кор ба

3УДдп

а

в

ДУШ купсшд,

Ҳукумат бояд ҳукумат бошад ва қонун бояд амал ку-

X

н ад :

зудтар бароварда

с

утоб масъалаи истеъфои Сафарали Қен

1

ҷаевро метезонд. Барой ру зи 10 апрел сессиям Шурой

л

бегуімон імѳбоист бояд ду маеъашаи асоси: му

ОЛІі С



ҳокимаи қонуни асоси ва масъалаи С. Кенҷаевро барр

і

мекард.

(

депутатҳо барои сессия ҷамъ омаданд. Ам

(

барпо нашуд. Онҳо то рузи 12 нигарон шудан

гуфтугӯ гӯё байни қозикалон, Ҳим

матзода ва роҳбарияп

чумҳури вокеъ туда будааст, ки баробари омадани депутат
ҳо маидони Шаҳидон пароканда

нашуд. 3

аз

майдони

10

амаданд.

п 'Ш1Л М

Сафаралӣ Қенҷа

. _ . мешавад ва он гоҳ сессия

Ammo се руз мунтазир шуданду майдон холя

Шяхишті Ж-іба.ИСТИЛ0^ як ГУРӮҲ ҷавонон аз

1,;,}’°;ма_да’ Н|а'ЗДи Шуроіиі Олӣ

НН>ш'И01р1Ҳои «Шӯрои Олӣ ба кори худ

ИСТеъгЬпКч-пл ^ ИСТеъфо!>/,

роҳи тролейбусгап1ппДарОМаДГОҲИ бино сад0 кар

онхлпп г* РАро ишғол намуданд
-Шумо медоне^хулоТ™" ібаРомаДУ

Дон даъваг накардаам,Ухуда?онД’КИ МЗН - - _

46 н 0мадзед. Аммо дарун

Парламопп

Қозикалон

гуфт

Шуморо ба
у|>

^ба

м

ан бовар намекунанд. Мегуянд, ки: барою он мусулмон-

’Мҳоятро ҷавоб деҳ. Пціс шумо мусулмон будаеду ондо не. Ман
Кшуморо даъват накардаам, равед гуфта ҳам наметавонам.
а- Ихтиёр доред, хоҳед истед, хоҳед равед.

і1! Чуниін «насиҳати» қозикалон ба «мусулмонон» чй таъоире
карданаш даркор, қар одам ба хубй эҳсос мекунад, ин гапи
)|) дигар. Аммо оё ишораи «онҳо мусулмон набудаанд», гумон
мекунам; шуруй ҳамон иғвое аст, ки сипас ба«кӯлоби.\о» час-
С шонда мешавад.

Рӯзҳои 10-11 апрел ба ҳамин минвол гузаштанд. Раёсати
Шӯрои Олй шуруъи сессияро ба таъхир меандохт, ба умеде,

а

Г

а

а

ки мухолифин ваъдаи хешро иҷро мекунанд ва майдон аз ми-
тингчиён холй мешавад. Аммо ин умед ва он ваъда пуч баро-
мад. Нияти гузаронидани сессия барбод рафт.
і Нерӯқои оппозиционй, ки худро пурзӯр ва шикастнопазир
эҳсос менамуданд, дар назди ҳукумат вазифа мегузоштанд,
аммо ҳеҷ кадом аз хоҳишу пешниҳоди онро қабул карданй

11 набуданд.

ѵ: Илова ба ин шавқи аҳли майдон, зурй ва худбовари ба

г'.х,адде расид, ки рӯзи 11 апрел онҳо як ду соат роҳи дарвозаи
оқиби қасри раиси ҷумҳурро ҳам баста, амалан корхонаи
I давлатиро ба муҳосира гирифтанд. Ба ин ҳам касе сазовор
[• муносибат карда натавонист: на милицияе, ки бонии ин ҳудуд
іі ба дӯши ӯст. На генерал Раҳмонов ва тобеонаш, ки барон
. ҳимояи президент ташкил ёфтанду маош мегиранд ва ба ин
і] мақсад савганд ҳам хӯрдаанд. Баъдтар овоза шуд, ки муво-
фиқи ХОҲИШ1И раиси ҷумҳур дозикалон роқи оқиби б ин ор о
озод кардааст. «Агар ин ran рост бошад вой бар доли дав-
лату давлатдорй»-мегуфтанд одамон.

I Рӯзи 12 апрел депутатҳо ба хона баргаштанд. Рѵзи 13 ап
рел ра.иси ҷу.мҳур мухтасари маърӯэаро, ки барои сессия тай-
ёр шуда буд, ба воситаи радио чун муроҷиат ба халқ хонд.
Дар ин муроҷиат ҷумлае буд, ки мардумро ба анҷоми нек

уімедвсяр імѳкард. Дар ирниібот ба ра.қибон раиси ҷумхур
мегуфт, ки «ҳукумате, ки худро ҳимоя карда наметавонад,

і

1

шй

I

1

[

I

*

1

ҳаққи зист надорад». _

Аммо майдони «Шаҳидон» чун пулод мустадкам буд. Онро

қисме аз халқ дастгирй мекард*. аз корхонадо, хоҷагидои зи

оаткор, масҷиддо одамони алодида дазордо сум ёри мерасид.

Ҳар соат одамони хайроткардаро номбар меиамуданд. Аз

едот, ба хусус аз водии Вахш дар руз одамони нав мсома

іанд. Агар 1-2 дазор аъзои доимй 'бошад,^дигардо нав шуда

еистоданд. Дар шадр гаптапи дамин майдон буду касе он

. 47


ро бо 080311 пП!Г-!ти°хѵдустувортар

акндаву чарок-™ ■ л Набиев

Бояд гVя М, КН

мешуданду боҷа

аҷаб президенте

ШаҲИд0,

ѰРа ѵ

%

k

асоснаш нуродам, чои кораш пур®^
мох даромадгохи а ^ ^ муҳ0сира ва кормандони онро

3.

(

С

:е бор идораашро пурра^ У н нашуде. <<син хел йакунедЧ

гн рифта иду пина < 1ГОЛ/,рЯпнам таърих ба ин навъ Л* %

МУН

Оі

„,гѵсЬт Май намедонам таърих иа ин навъ

бат дар оянда чв б X бехиссн буд. Ҳар чй буд, ба7 Ц
иТчГхмавдай гиромй маро бояд дуруст фадМад: нд «

шахси начиб инсони олй, роҳбари кордон, мушкилкущ а°»

аммо муноси'бати вай, сабукнигоштааш ба

Зе|ПашТ°азУшабзиндадорй хуни мардум мехӯрад
Зинҳор аз мардуми шабзиндадор андеша кун.

1

4

майдон

бад

«у

б

1

% »

]

Ин Тоҷикистонро ба вартаи бедоди, беҳукумати; парокац
гн. хѵнолудагй наздик мебурд. Зеро чупфн бетафовут боц

Д

щ

рамаро гург меху рад

Рѵзи

дар

'

бардавоми Душанбе ба

т%

I

раем и тамоилу ҳаракати наве ба вуч)^д омад. Аз майдоц

з

Шаҳидон

500 нафар ҷавонони

рб ҷудо туда

с

1

таври низоми саф кашидаву гом бардошта ва ҳам

марши хонда.,

д иг аір е

шиорҳои инқилобй

сУРУДі

I

• •

та

J

шаҳр, аз миенаи роҳи

па,рш I

мошингард р0;*

будани хеш шаҳрро огоҳ мекардаги шуданд. Ощ

дар назди студили телевизион, хонаи матбуот, вокзали

з

]

оҳан митингчаҳо ҳам дойр мекарданд. Ин гуруҳ ҳамарӯз

мекард

рафт душвор мешуд, пеши онро ҳатман гири|

1

буд. Дар ҳамин ҳолат бегоҳии рузи 19 апрел

визион ва радио фармони Раиси ҷумҳурро шунавониданд

7

Ьояд то соати 10 рӯзи 20 апрел митингчиён майдони «Ш







ро тар к кунанд. Онҳое, ки ихтиёр

у

нану аз чазои чиной ва маъмурй озод карда

ин корро меку

і

uurftc навоҳи ва ташкилотҳо супорида

исбат ба онҳое, кн дар майдон бокй ,

мешаванд

нанд.

і

боки

шаваі

з

чора біі

Монов

Ин фармонро мувофиқи

дар назди чамъомадагони

маслиҳат бояд

Г

<1



енер

Ӯ нахонд/Деотяп Топ И маидон_и Шаҳидон
ки ^пл„----^ Р Д^Р маҷлиси Шурой Птттд и»

каРД, КИ. барон эълон

хи mu въЛОн кардани

ва

Р афтам у

бо Д

гтт J «"О’ал U(J

Шодмон Юсуф сӯҳбат

фармон ман ба

Оли вай

О

маидони

3

Тоҳир Абдуҷабб

48

кардам, вале онҳо барои баром
карда

Н рулсаі надоданд.

уфтаѵід

байия' Р'аиси чумхур ва~хаУкТІол иг Л я"?°Ф'И™“ президент

ціумо тасаввур кунед чи вазъият,-учуд 08аДаанд.

ГТЛ V Г Ч /V /Ч Т V «S. * ' * I ' f * ■ » I Т f ПІ Лч * -• - —^

МОНҲОИ

фармони

соз-

А 1 — w * Jtl Ѵ-/ J

чумхур рухсат намеди-

Я V т» t г -- - “

Хаі‘А*> ' * - -г * -ѵ-г** Ааолатро Гія Ѵот,Ѵ ‘ J “и.«сдп'

ро худашо» ба шева8. ки хоханд маъииап Х0Над' Аммо °«-

L ѵамин манбаъ истифода бѵпл, У. ™:1 мекУнанд. Шояд

аз хамим

тахдиди Раиси ҷумҳур н0~ '

1Г''ГТ” uicnnn van гг 7,„ ИД-

Россия онро

фармони

Бояд икрор кард

^а^натавотст'^шкнлотзіда^ійхатай к^’ ки/уфт- ИЧР°

х0 дар ичрояш очиз буданд, зеро хукума^Гнарказӣ^оГнГ

хукумати махаллй 8 корхона аз ухдаиТед "из наме-

I

кунад

барояд

Рохи ҳалли

Ш\

.. ШӮРОИ Оли ва кабул ва

ҳаи қонуни асоси. Рузи сессия 20 апрел ҳам тайн шуд. Ақида
лЦ бѵя. ки Сафапали Крнчярп гіо __

он буд,

истеъфо

Албатта

андешаи дигаре ҳам буд: дар Занчирк Ғавси^вдм^гЛ хал-
Каи мухимест, ки канда ё кушода шавад, занчир пош'мехУ-
рад. Воқеан ин ақида ғалат набуд. ‘ у

Г| Кенчаев ҳам рог» шуд, ки агар депутатхо хо-
и Оа истеъфо мёравад. Аммо дилпѵп бѵ 1 TCW ПТ4YП

Сафар

m

намехоҳанд.

Рӯзи 17
карданд.

апрел ба май гуфтанд, ки аз Шурой Оли телефон

мерафтед

Муаллим, ташвиш шавад ҳам як панҷ дақиқа омада

гуфт

Не, худам дор

Мошин мефир

Ҳайрон буда

телефо

зарур

О

ки ба хонаам

рданд. Ман бо Сафарали Кенчаев

набудам. Аввалин бор ӯро дар театри
ҳангоми машқи кадом як спектакл дидам. Ӯ барои Ато Ҳам-
даму Абдулҳофиз Қодиров мушовир буд. Сӯҳбате, ки моро

бо

шиносонда буд, 31 декабр

1990 ба амал омад,

аР он вақте, ки Насибҷон Амони ва Шамсиддин Наср

кор

Сухан» ба муқобили ноадолатии Иттифоқи

А ^ ^ •* тт

жУрналистон, ба хусус-Отахон Латиф

Мирзоҳаёт Дав

латов қиём ва гуруснанишинй эълон карданй буданду мо-аъ

ҳайати таҳрирро ба машварат хостанд...

Дар идораи Раиси Шурой Олй доктори илми тиб Ю. Нур

4—790

49
, ло гпг'яіЛа Б Исіматов, номзади иліМИ
аллее* доктор» ил ми фалсафа d

рііх О. Ғуломов ниш^2зНЖа намоиіпи телевизионс

Аз сӯхбат фаҳмидам, кн фард^ т(ЖДОДа„

албатта ҳаст, аммо кори хѵк 11
б.чс мекардаем. лами^л»ҷараёни сӯҳбат. Сабт пагоҳ

2 ва шомаш нншон медиҳанд. 1 • vie°%

Пагох соати 1 боз ҳамин но чамъ мешавем.

Ман дилам намехост дар ин сӯҳбат иштмрок намоям. Н

Шурой Оли ба ман маъқул н

d Ш ^ » 1 X

шѵдадстѵ да.р он олиімоті

Камбуди

он

ц,

а

барон он, ки фаъолияти

Не баръакс, ман

басе

цқдомн онро, махсусан

абуп

“Убориза,

алайҳи ҳанноти, кушиши
дастгирп мекардам. Аммо
кул не.

таъмини донпшҷуён ба хобго?

ҳам буданд, ки ба ман

Ҳро

Маг.

Агар ман ин дафъа ran назанам чи? гуфтам ба Қ^.

чаев.



— Чаро:

— Одам зиёд. Ин ҷо ғайр аз ман 5 кас. Агар ҳар кас даҳ
дақиқаӣ ran занад ҳам, вақт тамом мешавад.

— Ман ба рапс гуфтам, вақт маҳдуд не.

■—Дуруст. Аммо таҷриба нишон медихад, ки намоиши те-
левизионй аз 40-50 дақиқа зиёд шавад, ба дили тамошобинон

мезанад, намебинанд.

— Хайр, шумо худатон ran назанеду намоишро баред. Дар
намоиш ба ғайри зикршудаҳо доцентон Асадулло Сӯфиев ва
Урбатулло Тоҳиров низ иштирок карданд.

Ростн ran май дертар хурсанд шудам, ки дар ин намоиш
бу дам.

Зеро олимони мӯҳтарам чунон ба шавк омаданд, ки дзр^
ситоиши Рамси Шурой Олй аз бисёр тавсифҳои

дорй карда наметавонистанд ва дар бораи аҳли митинг raff
ҳои гуногунро раво медидагй шуданд. Дар раванди сабт

гулуъ худ



кушидам

ман

хамин, ки тавсиф е танқид боло рафт, шастпо паст
купам, гапро гурезонам ва ҳамчунон ёдоварй карда истодам
кн аҳли маидони Шаҳидон низ ҷузъе аз халқи мо тбошМ-

нияти ба истеъфо рафтан няпопоп ѵЭИСН Шурой олй

ангоми суҳбат дарк карда

надорад. Агар, рости ran

вичдону копун ran занем, у гуноҳе надошт, ки сазп

fhr\ f л гліи я п Г^іід пи Д'гл мпѵгт 1\/тапт* * п -- *

фо боиіад. Он чи то моҳи март,' дар чаҳор

М(^Ҳ кард

куном, корн ҳубаш хело бештар аз бадаш буд д Р
маш ба забои афтнд, гумон мекунам ночор боя Ч^н н0’
мерафт, ба вазифаи дигар мегузашт, агар оянл ба мрТАТ'Лп

шуданй бошад,, тайёрй медид. ‘ да

истеъф

президент

50
,п б^ьзпн ди л ба каҷи Мекаипп ѵ
. Af аМмо фнкр мекунам ки да ^ Х«о аст, алб

г» ^ПІѴРОИ олн, хам РохбарИЯт„7х 0fil Хам «р4»4и

„ . ки ДаР интихобот бахт, У гУРУХҳои мѵхппГ?

Рахмон Набиев ба ташвищу 'ЗМад НакаРД, см-

кУ ,Д « фаромуш туда буд: У Ҳарак« меовард1 Гумои

ра



Кома™ хаміашгаи пирон нишони марг нест
Як камон сад тирро пинқон андар хок Ку„ад.

20 anPeJ1 ':0СС1|ЯА Шӯрои Оли ба кори худ шурӯъ начѵл Д«

?- г . „ ѵ Ь в о мекунанд, овозаҳо хает, ки •• ... т бе“Р буд.

~"'т' — ба —:

} худро ба бемо

|аъзсх° Д а ь в о

рии сохта зада аст, то оа ин васила аз Сафаралй Кенч
LvrbTv бегунох» халос шавад. Яъие хам лаъл ба даст 4ду

хам ёр наранҷад
Дигарҳо

фш

дш аулѵ ■ J 4Jmvp дар сессия хаім изҳор

шуд, ки Набі-ібв аз ҳалли масъалаҳои муҳим худро канор ка-

шндИ) айоро оа души дигарон монданй мешавад. Аммо

. w ^ Т- Т Г Г 'Г* Л л м V 1 # ^ W

искунам ин ф
ва ба чои ӯ

гумо и

ғалатанд. У воқеан бемор буду наомад

АЧ I I Т /Ч /-Ч —^ _ М

Дустов

гуф

хамя маълум аст,

Дар

камтар мегуям ва чанд ҳолате, ки мушоҳидаш будам, шарх

. __ ж •

Қаб

рои Оли и мо ба

не, акси

ёфтаа
я. Мо

араф Шу

кариб, к и намешунавем: онҳо ё «накази» интнхобкунандаго-

1 J ___ Д ѵттпті UOU-

ни дар маидонҳо
Донҳо бевосита н

астаро ичро

ё аз худи май

Шӯ

ро роҳоарони аҳзоб ва гуруҳхои снеси, ки ба Р

япппаип гяп мезананд Чунин буд, ,ДйР хамаи се

дар тули як сол, ҳамин буд асоси <, Р' Р _ 20 ап-

иртибот

Шӯроц Оли дар

Агар

Дон

з а и

щ дар ин
маърӯзаи асе

‘и қарор дар

дар

шунида

ҲО

рел шурӯъ шуд, истисно набуД- кувваи баробар

аввал а<з» „ ■ он оу-

юі

эд-
W

намекард: дaf^'i'KІ~........... тт,лгтпиг-- кИ

-к Д“Ғ ..PffSwM*33 рӯи маУрӮ

rfr- майдон кори худро кард дДапИҷаи онро ифода
ноиби Раиси ҷумҳур кабул шуд, му сиёсй ва идти-

[мешуд,- Раиси Дево

ри

^ О И Ю ИҚТЙСОДИИ

Тоҷикистон мушоҳида

51
ни вазирон гунаҳкор

набуд. Майдон онро мехост ва



Чц

карори сессия шуД- Исмон с0ати 11.30 ба сухан бар0
Ҳамин руз ДавД одндагони майдон аз мо хоҳиш

мѵдандУМкиа миіни онҳову хукумат миёнрав шавем. Ва Мо J|
У Гуми гирдиҳамоӣ наэди Раиси чумхур рафтш. Ма„ *

якуши 1Ивд А Шумо ду талаби гирдиҳамомадаг0ц!3

мч

'ЗИ

президент гуфтам, ки

%

сеюмин гуруҳи сиёси

К° Тибки шақодати Давлати Исмон Ҳизби Наҳзати ИсД01|

(баъди ҲД ва Растохез) буд, ки ба Та

лаботи митинги «Шаҳидон» ҳамовоз туда, ба он пайваст ва
ин дар рӯзи сеюми воқеаҳо (29 март) ба амал омад. Ин
тинг аз муҳокимаи генерал Навчувонов шуруъ шуд. К,онуі].

шиканиҳо бошад, аз эътироф нашудани ҳукумати нави Қу^.

сангир оғоз гардиданд.

Давлати Исмон ба он ишора намуд, ки ҳангоми муҳоки'
май рӯзномаи сессия масъалаи истеъфои Раиси Шӯрои олй
ба он дохил карда нашуд. Ӯ гуфт:

Шумо ба ин масъалае, ки овоз нагирифт, бозгардед.
Зеро мардуми майдон тайёр аст, то охири ҷон бар он ҷо би-
истад. Оқибати ин кор нохуш аст. Оқибати ин^кор ба тақсим-
шавии як Тоҷикистони кӯчак оварда мерасонад. Зеро 40 фо-
изи мардуми ҳозираи Тоҷикистон тарафдори оппозиция ҳас

танд. ДН

Дар ин, ҷо барои як муддат сессияро тарк карда, ба ми
тинги 12 марти соли 1992 бозгаштан мехоҳам. Дар он ҷо шо
нр Бозор Собир таъкид кард ки тоҷикон танҳо онҳое мебо
шанд, ки тарафдори номзади мо овоз доданд. Яъне ҳамон фс

гирифт акнун Давлат Исмон дар сессия ба муболиға ном ме-
Барон ин гурӯҳ мардум одат шуда буд- гапи онхо хпх пост

Дyлиrtblfttivts W• 'И^И онҳо ^ояд навозит донис
та шавад, таҳдиди оыҳо бояд амри воқеияти

Биноан Давлат Исмон дар сессия

ба мардум воқеае шавад, щумо

«Агар

меафзуд

қонуни

хоҳиши мо иҷро нашавад, аз депѵтатѵ7,гГД гУна^К0РеД-
яндагони мардумӣ тақозо мешавад ^ опп°зиция,
зошта, ба майдони «Шаҳидон» хпчт^’ КИ МанДатҲОяшонро

Он пакт касе. бя hh uuq -- Р ШВВанд».

аз намо

ігу

Он вақт касе ба ин чиз аҳамият

Муҳокимаи масъалаҳо дар сессия бяД°А’ ^ФСӮС-

наомад,

нигарон будам, ҳатман ду масъала-

зеро

Оли ва ба чоп тавсия намудаНи лои^ар бораи Раиси Шӯро#

мешавад. Аммо якумаш ба ~ аЗИ Кпнѵиті — -

РУзнома

52

қонуни асоси а
надаромад ва
дуЮМ

аш чунон

ШУРУЪ Щуд t^u

>ҳад шѵл и *Ѵ«имол

"фи чаш«7' шуд. Ман 6 мерафт

і/ѵроДУлло ШеРалиевР° ефта овард г°“!д' ба У Фақмон

ІУГ ...г, ЧОП ТЯКГИЯ длаітіо-r

гУф

за-

стй

туцйЯ

Гуф

Павлати Исмон Тоҳирр

п Ваъди 5-6 дақиқа Т<

■анД

дасти Тоҳир

пут'ати

Давлати

гуфт. У аҳамияти ҷиддй надод. •

ба назди микрафон рафту

варақаи мошинкашудае бѵл Sr меӮст- ДаР

ломрандоми коматбаланд, шоѴѴкбап “ *'

Исмон Абдулло Ҳабибовоо L Р

ДОД.

чизе

Акбаров

33 роҳ дошта,

ва

баргашт. Давлати Исмон ба ғазаб «те инҷо» гѵ&та
~ -шрифту қаҳромез ба Тоҳир чизе гуфту

хибназаров бурда дод. У онро зери лаб хонд. Давлат Исмон
Тоҳирро ҷеғ заду ҳарду аз толор берун шуданд

Шаодолов даҳ дақиқа ran зад, натанҳо ман, худаш ҳам
нафаҳмид, ки чй мегӯяд. Раҳмам меояд ба ваю ҳизбе, ки вай
роҳбарӣ мекунад. Охири гапашро депутатҳо низ шунидан на-

хостанд.

Аслиддин Соҳибназаров сухан гирифт. Мехоҳам баъзе қис-
матҳои онро иқтибос кунам. ЯЗорқо

лоғула эътироз кар

Раиси Шурой Олй

Чунин бу

Шу

маҳалгироёнаро

аз 23 сентябр

1991 cap

маъракаи

Шумо
гинй меномед/
кистонанд;

митингчиенро таҳқир карда, ислшѵт Da циг-
Онҳо намояндагони тамоми мавзеъҳоиW

исломй ва қароте

фо

Раиси Шурой Олй-агар

атро мехоста бошад,

маъракаи интихоботи

Магар Раҳмон Ь|абиев дар маър

г> Лопгѵч поѵігот іттѵпя яз-мансао нар ф

Ҷумҳур барои ваҳдат шуда аз.маиса ѵ оХИбНазаров

- Ин мансаби Раиси Шурой Оли ба W-хион ғ

наме-

раса

ба ҳар баҳона

Агар Раиси ҷумҳур

кор гирифтани Раиси Шур°и

Олй, мири шахр

кУмат иштирок накунад
*>адр аз’майдони ҳавои

агар

И. *

Д, ки чаро мехмрии

я ШѴД, У чи касе

гардонда ШР» |

__ѵлггп кам ДУ

Рости гап радмон Набиев хело у-раду с. Кенчаев

Набиев

ар

вазифааш кор кардан

53
равад, вахдат пай до

мешавад. Сафар

Қенҷа

Кеҷаев
Назаров ки

очикистонро пора мекѵнад.

j._. лп ліик'пяфон не, сѵн Ае

ага

Р

На^ уфт: ба микр

%

ман нашунпдам

А

Ман махалчигиро

т

ҷавоби ѵ

to

рдаам,

равшан ■ cN

акнУ» ташк^

%

I Ісмон

кунам. _ п л -г гт nn п п «г

Аслиддин нишастани мешавад Давлат

— Акай Соҳибназаров ҳамонро бихон.

Соҳибназаров як-ду сония боз мепстад, сони даст

менишинад. Давлат Исмон дар юлор норози гашт^

кун ад.

Арзёбии масъалаи аввал, яъне маърхзаи 1т. Дӯ

аз



3

Р

асосан се

10в Щ

71°иҳае,

так

шавад:

таіртиібу

ба вазъи сиёсй ба охир меояд. Д
ро ки гурӯҳи у тайёр кард
лифн зер аст:

1. Ба митингҳо маратория эълон кар

2. Аз комичроияи шахр талаб карда ша
зомро дар шахр таъмин намояд.

3. Салоҳияти Ранен чумхур зиёд шавад. - ІШ

Депутат А. Турачонзода ва Т. Абдѵчабборов саволҳое ме

диҳанд, ки мохиятан эътирози зидди карорҳои лоиха мебп
шанд Зинатшоев ба Тохир чавоб медихад: ™

Ман дар танаффус ба Шумо фаҳ.мондам. Ман як кас бу
дам, чи кор карда метавоннстам? , 1

С а вол у ҷавоб ва табодули андешаҳо хеле идома ё

іовЗ’ кар

митинги майдони Шахидон

ефта

шавад;

йриқонун

карда

ки нисбат ба

— ба прокурори генералй сѵпорида шава і
ташкилотчиенаш чораи шадид бинад ’™n II Іщ

Давлат Исмон муяссар шуд, ки он варакапо ѵѵпяш упнів

Ван аз номи а.чли Шаҳидон буд. Ба лепотятѵР0-*УДаШ МД

ки нн корашон, бемасъѵлнятн'ашон ба v'uulU° гушзад мскаРд

вонад. У мѵ.члат дод, ки то соати , і - - нРези расонида мета

іетеъфо фиристанд. Вагарна ба окибят»І!Гар^'І?енчаеі
ілони халқ масъѵланд. ‘ К0Р Кенҷасв

вакиломи халқ масъуланд.

Ранен маҷлис ва депутатҳо хѵпм

Давлат Исмон “ “ ттт_



Шодмон Юсѵф ”бо қачп\ Г' "аХІ

dk каолянп ҚахРУ ғазаб

решони толорро тарк карданд



Д

ханронпи Қадриддин

к л р ■■
хотирпа

бисёр буданд. Биеёриҳо бар он фнкр_

зулмпешаи ноҳняи Панҷ (ба нн маъно

-^ОНОВ низ

кол а е

Ра

иуқтаҳон ҷолиб

кОТибн якумя

» М3'

Апр ' НVМ YVП т»я™
3\п Mq МҲ>рИЯТ

> ё

















54
т0ҳи ДаР саРлш наист°д, аслан ш

«'lgft-ч.иш мекунад, к„ *удр0*“ ^«ввмо

6 V Д'* '

цИГОХ

аФтаД'

дорал, аммо хамин ки сух

д\ан намедонам v

ирифт

яМ

мо

ба он ф

парад

Ф

т:

радарк яку7(,;У^ аз Рӯяш^-

ИД°Р3и «X* ё „е.

бу

к а р Д

Мах

Митинги коммунисток (23

— w V ^ I ^ Т # /'Л ІГ \ W

истеъфо

сентябр

сарсу-

хаііи о Aciii.wn >ѵсдѵѵѵ..\ буд

ga31,пяти іюхуби снёсіш 'Гочикист'оітТп,/лИрі1Конуий'нагУФт

Ташабускори ҳамаи нн митшіА г А амал овардУФ

Мая м°х" сс-нтябр ба иштибоҳ афтода -ДуР3™ Кенчаев буд.
бисв суханхои нодуруст гуфтам Он Ѵял 6 ра“ Раҳмон На'

«"Я- И» хама Дасисаи Сафарадй Қенҷаев Гдадс?^ НаД°Ш'

__ ИяИ ООЯ1 ХЯТМЯН Га л фУДаЗСТ.

фо равад

пѵстинро иасѵзонем

С с

дар сад
щавад.

и я'к каик туда

май сад,

дй наме-

сиссат баргар
кафолат мед

Мегӯянд,

фаралй Кенчаев, то шумо истеъфо надихед
мслонам, ки Шумо нн корро наменувед, оро

I

нобар ин_аз депхтатхои мӯҳтарам илтимос мекунам

з кор холи кунанд. ™HdM>

cj) Р ^ У МО дигар ҳақ на^оред ба арсаи

Шум

вад,

и

або

в а й

в а

воқеае

Д

ки перомѵ

ханронн, агар Аслонов
іа рӯяш тобише пайдо
нафраташро нисбат ба шахе, маі
іш бахс дорад, ифода менамояд.

зар

маҷлиси рӯзи 20 апрел аз ҳамаи ин гапҳо сарфн

Сохибназаров «акнун маҳалчигӣ мекунам»

нолиб буд. Аз ин пештар дар рӯзномаи навташкили Нур Та-
боров нзҳороти тақрибан ба ин шабеҳи Бозор Собир нашр

Б

_ ” тт Щ

Лаи нашояд

онҳоро сарфи

шахсият

ин б

Аар хар

ро гуяндаи онҳо одамоии кучаги не, ша
фархангй ва'интимой буданд. Сохибназаров

ахалчигии намояндагони шиммі кар^

гап мезад. Дзр хусуси

тудаии

меронд

аз

А'Ф ігазар- мерасид,

хакикатро

он

НЩор

вряд

чи

У

лохад. Аз рости
хамчун ғосибонн

будам. Зеро

май дар

л

А 4

гѵмон мекардам

Аммо

55
I

сое наімудам, ки ran
ли маҳалгарои шпор

ки ба иқтидор ....""

ро хор карда,

дигару

діигар б уд а

Ӯ

андохта, бо дастгирии бачаи кӯҲи

,ват мекард, шири сафеди

вазифа мегирифт. Хаир ин ran ҷои дигар

кито б и дигаір. _

рп /тяп чаласаи Шурой Оли

Стоі*

МоДап!

и

бо таш

Рузи 21 апрел дар чаласаи -..... .~*~аббуСи с

Кенчаев масъалаи истеъфояш ба муҳокимадзошта шУд. ^

Шѵрои Оли зидди іиотеъфо раъи дод. дам
г;™ оо иойллчм Шяуияон ба бинои Шур

руз
ои Ол

гуруҳе аз майдонн Шаҳидон Оа оинои шурии оли омада
ча’нд депутатро (аввал гуфтанд 12-13, сони ) гарав гиіриф^
бурданд. Дар байни онҳо Додобоев А, Хуҷаназаров И,Мирз0,
бадалов ва муовини девони вазирон Ҳ. Саидмуродов будац

Мегӯянд:
такба карда,

і _ шяшш _I

агар ҳамон рӯз қозикалон худро дами дарвоза
пеши роҳи онҳоро намегирифт, даромада бисё-

риҳоро азоб медоданд;
Мегӯянд ба депутат А

дар пушти бинои Щӯ

рои Олӣ чанд ҷавон ҳамла оварданду у ба як азоб худро
мошинааш расонда, гурехтааст.

Гаравгонҳо чӣ шуданд? Аниқашро ҳеҷ кас тіамедоніад. Амімо
эӯзи дигар Додобоев аз мандати депутатй даст кашид. Саид-
иуродов гӯё то чошт дигар ran гуфтаанду баъди чошт «іѵюро

еҳурматӣ накардааанд, як шаб меҳмонашон

шудем» гуфтаанд

Шунидам, ки дарди дили Хӯҷаназаров хурӯҷ кардааст, ам-
мо то омадани духтур ақаллан намондаанд, ки бишинад.

Субҳи рузи 22 апрел дар назди идораи комиҷроияи шаҳр
дидам ки 15-20 нафаре бо низом мераванду пеш-пеши онҳо
А. Додобоеву Т. Абдуҷаббор. Ман ҳанӯз аз гаравгириҳо бе*
абар будам, аз ин иттисроқи «мушу гурба» тааҷҷӯб кардам.

Ин вақт Бобоҳакимр

Шунидед, ҳозир радио изҳороти Cadbap
дар хусуси истеъфояш шунавонд. 1 к

Кенҷаевро

Гашта ба окиб нигаристам, А. Додобоев ба асире мемонд,
— « баини мардум пешандоз карда мебаранд Имруз

ҷо будан намехоҳам. п депутатҳо як

ки уро аз

Дертар дар хусуси воқеаи шаби 21 ба 22 апп

ГЛ/гЬтЯНГГѴ Y Я ТТП W Я RITTTTT Q U и СГтг~ ^^фСЛИ

ёр гуфтанду ҳатто навиштанд. Яке аз

1992 бис

роҳбар

майдони Шаҳидон ними

пешандоз карда

т °5 ин аст, ки

шаб лг " ,я

Hato»;;а:аал° ^'Саидмуродовро
уро ба іистеъфои С. Кенҷаев ҳосил мекѵ °а^анд ва ризо-

идмуродову депутат Қ. Тӯраев барои *mrmSA* ^°Қеан, Са-

гаравігони худашон ба майдон амадя 1^ТИ^0НИ

и депутат

Sfi
оФаР

али

Кенҷаеву Нарзулл0 т\у„
дуімхур таімоми шаіб thwy, ^

боЯдЗ^Р^ K

I иш іакилони ба Чангй

дида ° ти «аидоиро итиру^а ба ^2ат“ 4‘И эдХ3”'

^ев ш Уямчѵнон тазохѵпг>т„..2 “Наколи уо'Қен

■аеВ,яааст- Хамчунон тазоҳурОТЧИён *Ч«2

«а>1//апРел маидони Ш'ах*Дон хям „. *? каРДаанд. „?

5Й Ц1ӯр°и 0лӣ РӯЗИ 22

0

тиори демократы

апрел

і ба з

пУрр

ИМзо
т° рӯ.

Щ.

забон

КИ 1 оаиин ДОЩТЯНПХГ

х°е’^1Гӯй муттаҳам мшардащд, бо роҳи rW Рифони

■ба ..^ил намуданд А. Искандаров -- ШношУн;и'^^

КаРД. Он-

х

уДР°

ХОСИЛ

ЦІѵрои оли таъин шуд

‘РО

ПяГяамин мачлиси Шӯро доманафшонвд абоѵ
,алон. ки надонам чаро онро режиссёви тел™

вазифаи

чаро онро режиссёр и

Қози-
хело бо-

нишон дод пирузии томи ӯ ва пайпяппио . 1

ҳатто ба Акбаршо Искан'да оГ«Гл?“Р^

ва

іасаро намедод. Ғашовар буд«Е Ч^уТ"*
хурсандиашро 'пинҳон дошта наметавонисту 6а ин мнввол
дфода 'мекард. гофил аз он, ки ба деги хашади рақйбони худ

ҳезум мерезад

Рӯз

23 апрел майдон холи нашуд. Баръакс

лодӣ дошт аз шикасти Набиев, истеъфои Кенҷаев ва пи]
ши худ. Тавре нигарон шудан даркор буд, он рӯз аҳли м
дон гурӯҳеро ҷудо карда бо шиорҳои нав ба майдони на:
прократура фиристоданд. Онҳо истеъфои Н. Ҳувайдуллов
аз маҳбас озод шудани М. Икромовро мехостанд. Воқеан

ду ном акнун доимй паи ҳам

аввалинро нафрат

дуввумиро сифат мекарданд ва ин чор моҳ давом карду
бора ин номҳо аз ҳам чудо шуданд.

Ҳукумат шартҳоро иҷро кар

Ро нигарон буд, зеро

Дилгир шуд.

Дар майдон \



ба

шу

мардум мондаву

Аммо гуфтанд, рӯзи 24

пароканда мешаван

дааст

Дар

гап-гап

24 апрел боя

мекушанду фотиха MerHfн май

^Га0дФИАмТГилочУр- нашу

/

либоиро маҳкум

шаҳр овозаҳои гуногун паиА?„Гмкабулшуда

,л.__________ жиптоп ва оазуриіх j

анд.

Дз ҷумла

таҳ-

;—іап, ки ин қарори зери <р_ишиҒ - - " 6ар

иРи депӯтатҳо халқро ба шур овард У
Саҳарим пгЬто^ыи пѵзи 24 апр^л,^ Р t

Майдон

и и офтобии

се

и Щ аҳидон асосан

апрел

буд- АсосаН

Хайма ва чанд касе канори роҳи

4 '

пумъ а
ки ДУ

Сомони мунта;

57
холи карданы і

Гумои меку
як мох майдон
ғам кору зиндаги

5оки ҳама чо озода.

“Ф-----

Шаб

СОати і§

ғам кору зиндаіи рбянл

nifxn п'л г[ ушвориҳо бояд ХОТИМ а

Р АзВ^а Давлат Давронов фаромуш

ҳама хурсаыд буд, зеро пас аз
акнун аҷаб не, мардум осуда

■ли^нл Акнун ҳамагуна таҳқи ^ ^

^ О Т Г 77 а )

ҷавонон ба

Хайрият Рахим

хайма оварданду

Мусулмонкулов

аз

Абдунаби Сатторов нащИНп^
шинохтаги барин каппѵ •

1ҳой ёфт. - бо

б ем ари
кашиду

Мирзоев бояд фаромуш кунад, ки бар

фтида

депутат Мир зоб

* t %

чи

Дониш

ОН чо "буданд, изҳор карданд, ки дар кӯмак оҷизанд.
Боя/т хямаи ин гѵна чизҳо фаромуш шаваид,

°роми

ву осоишро мехоҳем. Вагарна он намешавад. Ҳар кадом ҳд.
ракати беҷо ібоз ба низом саҳттар мекашад.

ДуруС-г ппт т,,г non UU Т1ТяҒ1\,г ПЛ.'Ч ПИХОР К

руз онҳое, ки аз пушти

рон ном мегиранду нон мехӯранд, қадаммонии худро
кардаанд. Аммо инро оянда ҳукумату муҳит бояд ҳал мекард
бо осудагӣ, маслиҳат ва аз рӯи қонун, на бо роҳи дигар.
Мардум бояд хама чизро барон осудагии ҳамдигар бах

шад, амімо

к ас

фаромуш мекуінад.

Ҳ. С а и д м уродов ро гуімон мекунам

У

аслан імебо'ист

ориф, ҳомии ҳақиқат шамшер дар

чун

j

Ҳар

імар

рост мегуфт ва ба

рои Оли ҳақиқати

депутатҳоро

ин вастіла пеши роҳи марги ҳазорон одамон, пиру ҷавоиу
тифл, зану мард, тоҷику ӯзбеку рус, сари роҳи хонавайронии

егирифт. Аммо чунин накард, У дар ҷаласаи Шӯ

Г ТТ ТГ П ггч V •— __ ^ ^ _ _ _ _ * 'I* I

- - - ^нагуфт. Дар на-

™,чг? Д ™ “акли к°нуншиканй ва ҳуқуқпоймолкунии ғӯш^
тяшабускорони ин амал сиҳату салома/ва озод монданд кѵ

' гигшгЬтян/т тгтѵбхяятлтт «- - овод МОНДаіІД, Ку

имонашон ба ду*

вват_гирифтанд, шубҳаашон барҳам хӯрл

ПЛГОТГТ Г) О ^ОѴОТОПТПі ппдгтт -- ^ J I А

рустй ва беха
оянда акн
танд, зеро
тарафаш х
Чар

роҳи интихобкард,

ба ҳар иқдоми дигар

ҳар ғ

Қави шу

Дар



кор, санҷиши хяп ^

и хаР кор душвор

метавонш

аст,

маҳз Ҳ. Саидмуродовро

бахшанд? Не, албатта, мақсад аз ин игЬпШаНДу дигаронро

ОЛТ ГГ ТГ Г-ГГЛГЧ rh АЛЛЛ1Л v Гпгг-------- мфода ин нвлф ѵ__________________

аст,

профессор Ҳ. Саидмуродов

Хадаф

ҳукумати вақт буданд. Ҳарифони ҳукумат бо ТҲ°И баРУм

дай

худро бовар кунонда метавонистанд

58

ки

ДаР каси

А
г'>

чам баРои

о * чунин

ифодаи мароми хѵ»

ҳам шуд. уД истифо

Чунин аст гардандаи Ка-Кп

чу нармй намудй

А

КаРДа мета-

,І1а,би 24 ба 25 апрел аз тӯе бармегаштач,

Шооҳи Рӯдаки ру би руи бинои Раиси т,У Айда;“. *»*аа

ҒаД,япарДе°Ршудааст' ДаР иазди бинои иіЬУР

'п6Ѵ (рДилам таҳ кашид. Он лаХ ® нав °«Дан

тавалло кунам, ки надару Mnn,nf .остам Фаро

ЙдГзоР'чу

пяООН-

КП

Йлтимос баргардед. Шаҳр нав ором і ”і?!РУ С
будам? Ба кй мегуфта.м? Гали маро кй ««life

^,ГТ0 Фирдавси эътироф намудааст: У А ■

фарозу

фиреб

Чунин буд то буд гардоиснпеҳр,
Гаҳе ҷанг заҳр асту гаҳ нӯшу ме\р.
Яксро барорй ба чархи баланд,
Якеро кунӣ хору зору нажаид,
Якеро зи тахти кай дар кашаяд.
Якеро зихоки сияҳ бар кашанд.
Якеро зи моҳ андар орй ба чоҳ
Якеро зи чох, орй бар суи моҳ
Якеро барориву шоҳй диҳй
Якеро бо дарё ба мохй диҳй,

На ба он-т меҳру на ба ин-т кин,

л

К и бе ҳ дон тӯй,

ҷаҳонофарнн

ПагоҳП шунидам, ки гӯё шаб бдфар а ли Кенҷаев и ба

зиф

р

Ку

амнияти

фаҳмидааст, ки мардум^ бо
Рӣ намудааст, ва илтимос кар
нахостаанд:

шуда буд, чун

миннатдо-

баргардан



Дммо

Мо

то адолатро

баркарор накунем; ^на“ГдРафъа

Аз

^арки ин ҳол шо

•ГУ30ЩТ К

шудам,

хаирият

банд

Дммо

боз назди касри Ра-иси ^-^лицияро^б“а

РӮз г

ДаР ду майдони марказии ДУ

ба °н ч,о расида, хайрсн щудам- ^ ^ ҷ0 будачд- №
одамоне ишғол^намудаанд, ш ДУ^анбе митинг шуруъ
-_й 05 апрел дар назди кохи Борб

Мегуфтанд, ки Р)зн ^ р
гурӯҳ адамон чамг’ айд0 шуданд:

Онозахоп гуно о назд„ ҷамъомадагони май

— Г > е коз и кал гѵЛтааст, ки дар он майлг^, И

ҳидон ба сухан

фон маро талаб доранд.
шѵмо талаб кунед

гуфтааст, ки дар он л

Ман вакте ба истеъфо

>

Сохибназаров ва Абдучаббор

дар майдони

зпкр кардаанд, ки ташкилотчиени он

мебош

Аз Панчакенту Зафаробод тавассути Самарқ

дастгирии

ҳукумати собиқ махсусан Сафарали Кенҷаев

руҳи калони одамон омада истода будаанд.

__Аз нбҳияи Айнй такрибан 4 ҳазор кас тавассути Дц

омада истода будаанд.

— Аз Хуҷанд 10 таиера ихтиериен меомадаанд.

Чунин буданд овозаҳо. Ман намедонам ин овозаҳо ба чт
росту ба чи ҳад дурӯғ буданд. Аммо яқин доштам, ки
онҳо аз як тараф орзӯи одамон, аз тарафи дигар ғардзи
ифода меёфт. Баъзеҳо инро барои ҳимояи одамоне, ки ғайрк
қонунй, бо зӯрй аз вазифа сабукдӯш туда буданд, мегуфтанду

дигарҳо барои ба маҳ.алчигй гунах)кор и ар да ни онҳо. ~
намедонам, ҳақиқ'ати овозаҳо чи буд, аммо моҳи июн як на-
фар интернационалист гуфт, ки якҳафта нигарони фармон
будем, то моро иҷозати ба кӯмаки майдони Озодй рафтан

Озодй» созмондодаи давлат мегуфтанд. Ҳаттз





диҳанд.

Майдони

аз диди аввал таблиғ буда

ҲОИ

ин ақида ошкор мешуд. Рӯз

_ аввал барои наттоқони он ҳатто баландгуяк набуд Ҳа
УЛЕ™60 Тӯраҷонзодаву ро/барош

Ва

«Шаҳ

Озодй>> гуфтушунидро cap кард

маидонҳо хеле
монанди пештар

пуршиддат буд. Дар майдони

шуд: Шеър, мехонданд, таронаи

тазъиқи танзимшуда шурӯъ

гуфта

инқилоби месуруданд, бае

ни маҷид тиловат, аҳли
омадгуй, f

мешуданд, шиорҳо меанлохтяип „

юват. ахли еа^0хіанд, сурае аз қуръо

маидони «Ояппйчч * ,-----*^г

уломиву ҳалқабаргӯшӣ Mv °,vl К0ФИР™У ХУШ
hr и м\ття тгготгтггг Уттаҳам метпѵл ordsi

дастаҷамъиву муташаккилона

наноҳи дар імошиндо

мешуд. Аз овози

А_ИНУ замон меларзид. Аз

дар авҷ буд

мешуданд. Эълони еиш!11" Майд|°н пур, хаймаҳо

Дар майдони «Озодй

ерии мУассисаҳову

гуфтанд Сайгак ном шахсе

00

мУташакки

ки 20

ЛИЯТ

СОЛИ

камтар бу

Умращ

ар ма

I


а ст

<„данд.

Рустами Абдураҳим п

гу3аЧ'тадбДУллол°чилов ва Мирзой Раёсат
гУ-.лб, л . Роҳбари маънавй ВДз„„Мвев ба штДа*а«иЯтн

_ буд. Аммо барон аҳЛй 2 *»** Мула' Р<ЗДарй

^Р7щаРхх0?Ш нофаҳмо буданд. Душа“<* ин Ночх*аіДаР

ГзВ„в,і„ ин маидон ҳам одам бѵсй* Хо *а“П

И

майдон ҳам одам бусёо rw

г Д»РТРЯ Чомиву вазоратхона низ одамо,ГУфтаВа боз ,

,„нотеа иоооахаи хонаи матбуот Са* * Ҳастанд. дат;

Дар ин майпг,и ю хбип„

кИ-он аз чорраҳаи хонаи

И^чаймахо заданд. ^ар ин Май

Дй° * мехонданд, аз қуръони Kanu? Хам

*шмвщтт тиловат

іііе'ьр

нутқ

хонаи

ар

ин

Дар

ин

маидон ҳам шиср

шӯру

садо

лам шиор мепартофтанд пнпп1 МенамУАМд*.

менамуданд. Аммо инхо Z»? кар

f\\ ГТ ОТТ ГГ -ГТ г ^ — Дѵ)п

Д*» -Гнд «авом» буданд инҳо, агар*бо'«ат«*£й Танзимщуда
И.А!Я шавад. «Озодй» бекор ШміЙЕ

мУ1°пи охир, баркарор на му дани Сафаралй
зйфа, саб у к дӯш кардан и Тӯр аҷонзодаро S

AaTa ин майдон хам одамон мепайвастанд: аз Евон Забав

обод, Вахт Хучанд, Исфара, дар ин майдон қам шшѴ.ІІ

КаРДани

Г

й талаб мекард.

аевро тар

і

ҚОЗИ-

кй одам ё ташкилот чи қадар кумак кард,
тинги майдони «Озоди» як чизи ниҳоят

кун ад

мехонданд;

ми-

ме-

■Дар хар ду маидон ҷавонҳои ғаюр, ки шояд дирӯз дар як

ҷо мехонданд, мезистанд, кор мекарданд ба ҳам теғи назар

мекашиданд.

Воқеан ин .зуҳури мухолифати ақидаҳо буд. Ҷамъомада-
гони майдони «Шаҳидон» ақидаи Ҳизби наҳзати Ислом, қо-
зиёт, Лаъли Бадахшон,- ҲДТ ва Растохезро ифода меиаму-
данд, андешаи қонунпарастй ва ҳимояи хукумати онрӯза дар
майдони Озодй ҳимоя мешуд. Ин майдон ҳизби рохнамо на-





дастгирӣ мекарданд, ки дар мин-
диП// ифода меёфт. Халк, агар ин маф-
ьяҳо, ба деҳқону коргар, аниқтарай бд

спаоп^аи рОҲбарИИ ҲуКуМЭТИ МЭНСуб ДОДЭН МуМ

таире, ки дгн ош*кор мегардид, ҳама ҳамфикри ша

абуд. Қисми асосии он ба таври дига^ ^а^мѵд

■ ] ----<«ѵттгѵг\ qyTHOOM H3.MVд

|на ҳама ақидаеро
шйдони «Шаҳидон»
ба аҳолии қарьяҳо

бевазифаи

риоя кардан, оини





яз|біи каммунисти Тоҷикистон мух^1 пДцикистонро муа

Даъвогароне, ки қизби коммунисту! _е надоран

(Ориро эҳтиром
ухолифи ҳардуи

пг» -т^ілтПЯ

ароне
майдони «Озодӣ»

онанд

зиёда аз

/ч t 1

Мирзошоев бисёр

IIIV- *

аслан далеле

•* ^.ГтІ мп П Я

рранд

..<fY rf 4

тпі О.ЧИ
по\ гардонад, аммо натавонИсТй 1

мони Душаноераьри нРлчип Ёдгорй навишта буд, Ки «ьЧ

фолат намеднҳам, аммо ахл3

ба тамоми випоятп - -..г, _ AOji

мони Душаноераь[ ,, и0

Мухбирн «Чумхурняі>

Митинг ба" таври зеҳнй ҷамъ шудаанд?ЗЙ

ноҳняи ВосеъОа мі чѵн „штироки коммунистов 'У1

чя ДерТаРЮзодй“ нишон ДОД, баёнияи якумимани ШабдоЙ

буд. Вокеан сухан а і У 'ят„ар назари тез меандохт П-

ЮР" ГдР Д Г а 3 И а 3 д ■ вазорати саноати сабук ,a.J

маидонм

анд

Ч».

«

Шахпдон» саф кашида, сӯи майдони худ мерафтанд. Ин

Т'ПГТТІ т/ѵиям Коммунисты кӯчаи Рӯдакиро аз

к и дар

қад-қади кӯчаи Коммунисти кучаи

бастанд, то раф

ду

-ь бо девори милиция оастанд, іи ҒаТгуомад нащаВад
-ар наздикии бари «Шарк» орухм чавонон ҳамчун - Д'
эътироз ба майдоншиниҳо хайма оэда
карданд.

г

Й-ЭМзи

уруснанишинй оғ0^

ардид. Агар’ пештар р0ҳи

мошин аз

чорраҳаи наізди імехімонхонаи
фи сиёсй банд бошад, акнун аз хонаи маорифи

хо

си то

кардан

ғйирдода

Душвории нақлиёт барои аҳолии Душанбе басо сахт меіра

боз ҳам душвоі

сид, ам
тар. Гу

мекунам,

дар Тоҷикистон ороми фаро ра-

сид,- боз солҳои дароз зарур мешаванд, то асаб орому табо

бат ёбад.

Рузи 12 апрел овоза

дар варзишг

Спар

- ^ А А ^ JLJ JLY1

будаанд. Ҷавонони шаҳр баъд дар

фони ҳардуи майдон
,они Аини чамъ ома-

дзі'д в а агар хато накунам, аз дуіОіМи май роҳи кучаи Айнй

к Чархҳои ду-се троллейбусро шикофта

т

роҳро банд карданд.
ин ҷо оварда, ба ҳук
роканда намоянд.

фуруш

тобистониро низ ба

О

маидонҳоро

Истилоҳи «ҷавонони шаҳр

шуд

исериҳо мехостанд ҷавонони шаҳрро хамчѵн

хамчѵн RVRRau >огл., ,. „ .4 дсімчуи

руи нав,цҳамчун қувваи сеюм, майдони

Аммо

лаш, суха

ваи хело дағал пардоз дода Шуда бѵп п7п
уханаш, шиораш майлпн» ,лттА уд- ДаР

меистод. Ҷавонони

ҳидон». чудо шуду

Шаҳ

сеюм шиносонанд

ама

шаҳр он гурухе ки п

ҳидон». чудо шуду баъдтар то охири (-пп,!И>РопЛапрел 33 <<Ша
миршаби Душанбе буд, гурӯҳи мусалляти аслан ҳоким

Л О НИ «ІІІЯУМ ППГ1У> бя ѴЫРпГч чп^лі^ Д лшуда-запбяоотттт uo Й

ана ман
апр

дони «Шаҳ

ба ҳисоб

еРаФт- Воқеа

арб

маидон хуб апдешиданд, ки бо таъгил назариётчиёни
62 ■ 1 кардани ин гурӯҳ






,гтРеМИСТИИ фаъолияти YVTJt4

__^ Г)п «ластгнпт.ч, _ УДро

.АЛ ѵ'хуДР° бо <<дастгирии» щаҳ **ѵ«ват

601’" ;г ЙДОНН «Озоди»-ро ба муХ" "Ктақ^а*Д, эѵ
чаД" 'ни «иЛахидон нестанд. *>«--,**, '» М? но-

пМ ' ..„ттптлм Arnnnu ѵл

!. Ку В В

МьДих

V г * ^

о

Л)!

РГпеШро

муаллим Асрори хело

аҳ.

ки дар

Н майд°ни 8°00УсадаА *°р °"ада вок,

ДДд!юіЛПуДааст- накл карданд. о„ Дар S

омада буданду митинг Дар он чо чавоно

ѵоН

іа мъ

“До’шро* дашном медоданД- Русмарде

«Оки «инҳо чи. мегӯянд? д~іД

Оз о

п ѵо сад

1

Асрори

аз

л ва

ирофессо

. .г-кисман

Й'Н«авоне, ки дуртар меистоду ало-ало иигох .

1 Г, ,rOQnW АгПППТЛ ПМЯПг.- ™

р Асрори

тардима ме-

раФта$Й ;

назди Асрори омада:

- екаРд, баъди

и пираки, чи ташвиқ м окуни,-

•»

/над-



дошт

ҳад.

‘•ен Тах-Дид ва тахкир

Асрори хайрон, асабй ва ноором мешавад. Ҷавон-
|а бошй, баро аз минбар гуи» гӯён ӯро он су тела мА

худро аз у дур мекашад ва

1

гуфта

Май чизи гуфтани надорам чи мехоҳй аз^ЖІІ

майёри милицияро, ки нозітн

маҳаллан онҳост дида^ хурсандона сӯи у қадам мезанд. Мц-
лицня худро ба нодони зада мсгурсзад. Он ҷавон ва рафик,о-1

он к и ин муйсафед дар байни садҳо одам тандо ва
бепарастор монд, илҳом •І'ирифта, ӯро озордихон сӯи микро-
фон, дар ҳақиқат, пушти театри Айнӣ кашола мекунад. Ac -

наш

аз

рорӣ аз тарсу алам баланд овоз мебаро'рад!

Шумо аз ман чи мехоҳед. Ин ҷо одаме ҳаст ё не!

Погоҳ яке аз наттоқони митинг низ устоди Донишгоҳ ин-
ро дида, микрофонро монда, бо ҳамроҳи ду-се кас ин чо ме-
°янд. Ҷавонҳо копадид мешаванд.

Чн шуд устод?

Эҳ бар падари митингатон ҳам лаънату демократия-

атон ҳам,— профеосор Асроірй аз ғазаб худро дошта т—опл-

нистаанд, хориашон омедааст:

Вазъияти охири апрел

он шабу рӯз

аввали

баД буд. дар _____

к!?1' ГУМон мекунам ҳукумат чанд бор

май Дар Душанбе бисер

хатари бташгирии ҷанг боло ме-

"..я. аммо ната-

вонист

ризоияти Руссияро

Намояд. Агар ба

ПРТтт^ - *

«ешгир

ин

истифодаи артишаш

ШОЯД фочеаи оянд^

ФФ?пп?Дммо шояд Россия аслап

мег РД- Ап он лахза ба чигунагии

дошт, е дар он лад

Ин

и кардан муяссар

чиз ҳавасманди на
ё ба он суханон, ки аҳЛи

вазъият сарфаҳм намер а оМмуНистиро барқарор Кард^і
донн «Озоди» диктатур Дар натича дар вазъят>з

бовар дошт, ки кума й сессияи дигари Шурой 0Лии 2
хоят тезутунд дук>«и Ин сессия ҳам зери таъзия

K„cT0H ба кор -дуру зери таъэики майдоми

імекард, албатта и д я дигар дар ин сессия низ аз „
одамонн лнгар, маф № рунаҳ0> роҳбарони митинги

татхо дида, сессия хамаи карорҳои он сессияпп * 4и>

га„ мезаданд. Ин сессия^ фааІІ

Ин корхо набояд

Сафар

Кенҷаев

Ш Ш

фтааст, ки худи ӯ ҳам

1 м ѵ V ПП Y т Ч Г

Ҳам л

инро намехост. г„. Р

мекунам, сессии иилд ■—

по ба вакти дигар мегузошт.

Аммо шуд он чизе, ки набояд мешуд.

Дар аввалҳои моҳи май тахдиди «Шаҳидон» е
шаҳр» ба майдонн «Озоди» зиёдтар гардид. Диққ

я,егуфтанд‘

ат

«Чавононя

кУнем

оц

«Ҳоло дар майдонҳои Душанбе танҳо куҳистониҳо ҷам„
шудаанд ва ҳукумат метавонад онҳоро^ ба муқобили ҳамди-
rap биангезад. Дар майдонн «Озоди» кулобиҳо Кенҷаев, Ия
биев, Сайфуллоевро дастгирӣ мекунанд. Онҳо ба кӯлобихп

хеҷ алоқа надоранд... Набиев, барои он ки кӯҳистониҳоп

ба муқобили кӯҳистониҳо хезонд, бояд ҷавоб диҳад. Имп?

мо як масъала дорем-истеъфои Набиев. Раҳмон Набиевро бс
?д мо аз Тоҷикистон биронем». •

Ва дигар баёнияҳои шабеҳи ин Мс

гезон а.

ҳалгироёна, иғвоан-

дар

и Ранен ҷумҳур муҳосира ва кормандони оі
шрифта шуданд. Ҷавонони машқдидаи саф

ОАЛ * ДЗр назди man,

1В ^рши гузар

Ай

мекарданд. Хатари ҷанг меафзл
ш Ранен ҷумҳур гвардияи

Рӯзи 3

шуд

Озод

4 май бо фарм
шуд, ки ба он ас

1700 автомат, Соҳибсилоҳон ба

ча в омой и хштдида б уда

шуіданд. Б

гуфти

Вазъ ня

Р)

хело шиддатнок

майро соат ба

онҳо имзо карта, 'Ярок

онҳо ярок до-
В бор н раем и

*

Пагохирузи вазъият дар =

гуфтан лозим

О

64

аа номуайян бѵт Но г лсле 1J

шУДа буд. Ҷавонони мѵсаДД^"* смеРаФтУ і-

• и“лаХ низ бетоқатона




9°Р

Ф

М

екарДаН5' Зер° пеШтаР аз онхл кл

‘ шуДа будааст. 01І*° майДон

н

1яп чуй»" *“
Д Дат хоста,

мекофт.

с)'ЛВаКТІІ

тгаре.^П

----- "““донн -ли

ФОНТ Раиси чум *ЩаіШдон» мѵ

Рохи Ҳалли м а съа л У е н еР а Д хои Хѵл

дар назли Ҷу Мекарп. р_й

ДѴ

таътиѵі •

ва н диплом гиранд.

15 онқое, ки д

чоиіт дар назди бинб

■бчѵн° в^ъия3 ИЩ™Р0К^
іи карда ;m,»L "УРѵПечУт°б

X а т мі

ЙМ^1Л „

11 соати

,е давоноі

К дарв<»аи

шақр ниш
телевизион

Айн

М№ард. ss

Ма°риф Мит
*?■«<&*

к ѵ?0 Х06о«Да
к м«опа*д 6е

И

* гарДИД-
^ Телевизион бегоҳй дар вақти

аммо баъди ахбору мусох1

Мит

_ - '-'‘«ада о

іКУ1іаи Веҳзо

намуД

^УҚаррарӣ

Д, пущ-

V

ДаР он ҷа

риб ДУ

3 и о 11

соат сетка

Соатҳ

ШУД. Кд

Дхмадшоҳ Комилов ва Темур КдшЙю Пард:

Маълум гардид, ки митинге, ки имр.« лап ШМан«-

телевизион шурӯъ шуд, бо ишғоли „7лдаРомадгоқи би-

■ ХшВ? Та анчом расида.

НОИ

аст.

дар назди бинои

„абуд, тавре ишора рафт, борҳо дар ин ҷо. намояндаго™’1 нГ
хидон» ва «ҷавонони шаҳр^ таипш...............1 иинДагони «Ша

тамрину

■ г" п—ѵииП іадіи ппх-

ҳуҷум карда, биноро гирифтанд

буданд. Аммо дар ин дафъаи
барии Ҳакими Юсуф

ва тавре шохидон мегуянд, дар ҳафт мод баъдй у хукмв
аслип телевизион буд. - . J лултр

Аз дасти ҳукумат рафтани телевизион, ростй, зарбаи

гѵст

|р 'б а,рои хуку мат и Р. Наібиев буд. Аввалҳои w
рофессори Эрониасли донишгоҳи Вашингтон Маҳму

ки меҳмонн Душанбе буд, мегуфт

наб\

ва

Ин

лифн Ранен

«нест, дар

ки

фаъолияти

оянда. Аммо

ѣ/ ' f

бехатар

доштанд
дар

бошаду вай даст рӯи зону нишинад»
рӯзи 5 май Р. Набиев ё атрофиёни )
ки телевизионро ҳимоя кунанд. Ку ми

-““«шрн мар ди мили ҲукуМЯТИ ҚОНуНИ бѴд, **

Низ мставонист онро дифоъ кунад. Аммо гумон мекунам

артиши рус



Дати Ҳимоя нашудани

Нумҳур

дар



ну кт а маҳфуз

бУД

Шӯр

ва Раиси Шурой Олй ба воқеаҳои пурпечутоби худу

“У I гптл „ л «Отт hnvnnd'

Оли сахт банд

-мухосир аи

ТВ

в а бегохии руз худашонро химоя карда

наметавс

шУДанд

5-

790

6а
Ба ҳар *\°л

томи 5 май

телевизион бо шеваи цав

„гоі’намѵд.’ бч оромн даъват намуданд. 0#

Наттокон маРдум0рмада, дар мубориза муҳокима, Ҳ°

О cl ^ ^ Ѵ

сУх

а

'I

4а

Наттокон мард г ар муоориза му доки ма, қа: % |

„.шворихои 6aan.;: °o ? Набиев, Сафарали Кенҷаев, Н ‘Ч. I,

Д:,вІ»Впш Ж даР W" *Ушта ШУДЗНИ ча»Д '

Дар аввалнн ал^и ' ’““«и

бегунох О-Дан раГ- ма маечкой телевизион гум

С°ати -РЗа л“к g Тедніік,чо кием карданд, е ягон ^
Муддате кор на кардам ТВ-ро хомуш кардем. в Ч

J“rap , , Г«»Д нафар дар студия буданд ва АҳМадЧ

Комнлов намоишро меоурду ^ J 1 а4 м

аи демократ дошта бошем и

заданд:

Ф

е

Ҳ

та, ки лпбосиҷангиро кашида, аз мансаб даст ЛСішанд. щ

киқат бо мардум аст, ҳақиқат дар маидони «Шаҳидон» аст

с

Нобуд кардану пароканда кардами маидони

«Шаҳидон» зиёд аст. Ҳ

ронаш дар бсруни Тоҷикистон ҳастанд.

Л)

мо бош ад.

андеша кунанд. Шояд ин

оѵ

УѴ

Ирин ОГОҳии

Профессор Му су лионцу л лов барон нишон додани

дар майдони Шаҳидонанд,
май ду мошини ҳарбӣ

солро овард: Шаби сеюми май ду мошини ҳарби (танк) ба
майдони «Шаҳидон» ҳуҷум овард. Паси рули танк аскари

роб

буд ва беист.еҳола вай ба

одамони майдоннишин танк меронд. Аммо дар ин

рамонзане аз ҷумлаи ҳозирони маидони

Ҳол қаҳ-
Шаҳидон» хеста.

ҷони худ ба каф гирифта худро дар пеши роҳи танк андохт.
Танк маҷбур^шуд истад. Ин зани шуҷоъ -хонуми Давлат Ху-

доназаров-улёҳазрат Гавҳар-буд.

Чу нин гуфтднд Ради ми- Мусулмоніиён.

Сипае, имомхатиби яке аз масҷидҳои Душанбе*»суханронй

карду сони Темур Қиличев тақрибан 15-20 дақиқа. вазъияти

сиесиро оа русзабонҳо фаҳмонд.

Р)оИ 5 мак Ш)іруи_точиквуішии тодикон аст, дар охиріикаір-

20. Дар

Ленин

ШӯроиКУ0»2Н?;£!М4Н Рӯз тақРибан соатҳои 17-18

«Са

дещтати мардумии Тоҷикистон

мардум» Мур

фс гардид. То ҳол дар бор

Шер

в қурбони тири
ӯ маълумот нес

1

Me- |і

I

н ll

I

I

хаё- h

f

г

ми а

а

с

РУН И

г

і

:В

Ч

Л

.1

дар минтақаи Олии Совет се ЧЗ' I1'


,()ТИли воке и в а тащіКИ,™КѴіи &ЩШ

г* %ест. Вале қақикат чист к"^Даи о

и ■** 'іс'Г< У аз ақиби LITvt\

, nil а сит салон тип „ ” щУрои cw:

rU

Л ИН

т, КИ У аз дари ақиби ]]\Ти Нам^Л*МЛ с

н вакт садои тир шуниЖ 0»*^<aC
фозил ва инсони покд„ЛПо *УЛ ва он 2,'Г» он

У ОВО-

Қа-
Ме-

* -““Д.

СаРи маРДи Чэнгй хипя

Ки ҳаргиз наёмехт кин Af

00 хирад.

му р °У А-

шахси

на

КУ ,,
нста I

м

зрои тоза шудани

Дҷаб одаме буд:

буд.

м

гуфтор

Кабл аз марги фоҷиаборащ rVfhT
иорім андоии рузіномар -

Тоҷикистон

"ф0-

ізаи
доіа1 •

вдиДаМ’ КІ
ҳёбанД-

:р муддате

<аНД *!. 'f «Ҷавонони

пае ДаР

Йшед, бе чангу ҷидол чудо шавем бодар ад К°Р Карданй

Узру маъзурати^зиеде кард “

Рпстй

зар а3 .корімандоіги рузиомаро, ,Ки Z ’ ки «Роқбари>

«Чавонони Точикистон», Чоп каол, У1Н аът*Розно-
ба микдори кофӣ қоғаз додамѵ гѵЛтЛАанд’ даъв«

,готтги ТІТДПГЧТ7 ТП Г 7-7 „ - ^ " J'rldSa. КОП ТГОгл-, -

ба

аст

бод!

рузномааш

рузи панчуми май шуруй фочиаи миллии халқц точи--

аст, ки дар натичаи мубориза барон мансабу вазифа ш™Л
иуду зимни кувватгириҳои андешаҳои гуногун ба ш S
ид. Аз маълумотҳои баъди мо фаҳмидем, ки бегохии пДѵ

оаъди кушта шудани Муродулло ез бвЦавЬ»»

генерал Б. Раҳмонов ба тарафи оппозиция гузаштаасті
батта продай ҳар шахс аст, кадом гурӯҳро, мафкураро ҳимоя
кардан. Ammo мардум мегӯяд генерали мазкур ба ин кор мус-
таҳақ набуд. У ҳамчун фармондеҳи гвардияи президент ба

Набиев

ҳарбияш
чунин од

савганд ед кардааст. Пае вай ба ду

[ афсару ҳам фармондеҳи

гумон мекунам

ар

иёнат кардааст. Ба
дунё бовар намеку-

Ҳамон

паяш намераванд

ллоев

кер и

Рӯз ■

рузи панҷум Р. Набкев, fc. Қенҷаев, Н. Ҳувайду

ва Н. Дустов дар куҷое руст шуданд. Мегӯянд дар бун-
Кумитаи амнияти миллӣ буданд. Шояд. Қкссаи ҳамон

V _л - Т П •

н°ітадпд шудаии Р. Набиевро

ҳикоя

Дар бо

Ҳзо-б

и

байни Раиси

Ва гуруҳҳои еиёсии

аР мавриди

кадом масъалае

намояндагони

rvdjTWY мер афта аст.

to'шурӯъшудаасту Ра,мои


На б и ев
меоям

Д1ирЗ°еВ



щумо машғул шавед, ^

лид мегардад.

гіъта и* мг МУД'Дате Д'аР |бУН'КеР'и КГБ

іеоям, № луМШУЛ. К,‘Л,УРоссия паноҳ бурда Ь

Баъдтар » дивизиям аллии Точикистон, б

»“ ЯД|Р ѵда шуруй РаК" вчудияти Точикистони мустақц,' р,;

Яке аз бахона ё сабабхое, маврІІДИ чумҳурии мух £“ *£

рои внлояти Бууа—уфтанд,

л он

кардани он

бѵд, ки он

___

акнун барон

ЯКПопр

тамоми Тоҷнкистон таҳдцд щ

----- m^WoK.

дай идораи давла

намебарояд, § натавонист бар

Набев

■ I т 1 " ^ II ■ > ■ ■/ т_ ■ ѵ ■ ■ _ ^ ■ _^г ■ ■ — я ж я ш я ш ш ■ 1

Дар

эр а и давлах —гя и аММо

чѵн рӯз Равша:ичоо кардан зарур буід. Амали

*«

корро

х а м а

xw,v~- наМ бо таъсири онҳое, ки сиесатр0 fie

5-6-7 май гумон меку л, ад8 нигар0нида шуд. б'

тар мефахмиданд, оа ■ rh замину замонро водима гИрі1(Ь

буд£нихВоятДдушворРУаст. Навиштан, рӯи варақ оваМ.НЕ*

дар

он айём умр ба cap мебурд

фикрГйр кадом мегузашт, корест аз имконберун.

куш ид а нд ба он ки

шУ __

сайъ накардан, ки

хадди акал чизаке аз он гуфта
як вокеаро ҳақиқатнигорона 'Мувофй"

диду эҳсоси хеш арзёби ь

метавонад, гуноҳ аст. Зер

бар

касе, ки калам

фардо бояд аз ҳар он чи

РУи

Дида

медихад вокиф бошанд, наели ояндаи миллати
хамив чудо кунад.

Нодида ношуннда гирфтани ҳар он чи ки ин рузҳо ба

омаду меомад, хиёнате дар назди наели оянда мешаваі,

-----— Аҳмадшоҳи

хашмолуди ровиени пирузи

Маҳмадали Хаит

РӮ

Киличев, Салим Аюб

он шабѵ

аз

пардаи телевизион, ки акнун номи телевизиони мар*
думии Тоҷикистон (ТМТ)-ро шрифта буду баъдтар марду»
онро ҳамчун «телевизиони марги точик»,
бобою Тӯраҷонзода тафеир /мекардагй

л б и

Тел

КНР

тфо

J

ба

балки ба дили калонсолон

Мир
факат ба
ваҳм меовард

бдил ёфт. Чеҳр

eye аз рузи 6 май ба дастгоҳи таҳ^



аз он

Қабла

точик бисер вақт дурӯғ мегуфт, акнун рост
Коми ин телевизионро ба дурӯғ бардоштанд.

мардумии Тоҷикистон манбаи иғво ва тавтиаи

|ҳалли ва ниҳоят ҷанг гардид. Барой

ояд, Мирбобои Мирраҳим
* Да ит ҳ о л о расман





кор таъин






т

ЬаНД^ аввал ду-со рӯ^

^УРна

і> АрйпУдеШОНр0 33 хизмат с а бу “Р Ч аР *Уда 1дС°>о »

™'чай к.°знен) Л'ваз каРДа ш„„ г,МаРдумй ]Ца >ЗДЙ

И

Я

ар



о

бо

э

0

з^’япаФ

і

ап



таР

;Н'!

СТІ

[

ба

т

Ф

Пештар, дар **Д»Р та

»Д. е хис Куна^Д0?ан.д' W,? І*0'

Дй.'іоНР°
Гцфліа

Г

oAa



м

uайдо кунанд,

сбурдагн шу

6-10 май телевизион



*С'дД & руз 2-3 соат аини як г4вЖ:™и ҚаРиб

.П 'I . 1

а радио

j ~ * V L

Чисмоииро



И У

баромада мухолифинбо

^ \ г Т Т Л.т П m т т ѵ -- *■

м о и и

б

руихати шудадоро м
ба майдони «Озодй

ме-

аъзои

I іабиеву

X у к }

тгГтл, ' .....Мо-

кумак кардаро маҳ-

.К Pi Я ЛЛ Л ~ ^

’ - — '*y**«s Набиеву қукумаТхр ^
расмй набуд. Мардум Москваро метофтандѵ Тот*

бят мешуниданду накли пті»------ - д» 10щ-

к

тМТ^охиста-оҳиста

* ^ ^--ГГ тт^гтт/

гапногир

табдил

ва1"",. ,-анбат мешуниданду нақли шохидонп
андР ’ ці іа. даҳ хел шарх медода: Р

»Р°Д/т пхиста-охиста ба манбаи .„1ши1И1)и вге5,

-*т Дар а»“"Г“ ---ДУРӮғгӯе буд, ки ба ҳукумати пягм^

flT сухангӯй:намедод варо аз номи он худсарона

іазоват мекард .. . , ^г

Lit, к и аз пардаи он фикри хешро изҳор намояд. Ин м
и рохбврняти Точикистон бордо тазаккур дод. Аз hvmj
масъала аввалхои мСвд октябр дар Шурой Олй бори т
Іухокима ва дар он зикр шуд: «Вақтҳои охир нисбати

ва

ҷуръат

ро

дису вокеақои фоҷиабору даргири Точикистон аз тарики

■асонахои ҷаҳон ва чи чумдурияви ахбору маълумот
ришхоп тахрифкоронаву бардуруғе пахш гардидаид

тузо

ахрифкоронаву бардуру

натича, одамони зиёде бе ин хам овораву бехонумон, ба

дар

бѵ

ахрумият (Дучоргардидаро ба ташвишу изтироб ва даро-

су водима андохтанд. Дар чунин вазъияти

• А.

мура

каб

овозаю

бардурӯғ ё қасдан пахш гарди







да метавонад ҳаёти одамонро дар хатар гузорад ё мачрои

бе

- - - ^ I 1 I 4 ѵ.

Бинобар

алдори зиндагиро ба хароби к^ад’ б
„ „„ поит ппхи ин гѵна хаоару

лумотдои

б

минбаъд пеши роҳи ин гуна

шрифта шавад

ва

Қарори Раёсати

«азди дафтар

Ис Дода шуд.

овозадои фитнаангез НЩ

Одни Чумхурии Точикистон чао

матбуотй

таъ

ин

ғй мат


ба хусус сіШ°саА

^ Л Л 'Ті НО « * Тf \

маъно,

аз Хучанду

марказии ҷумҳурият бѵ
!■ аз Душанбе пахшУд- ІЦа

Кѵлоб танзим мегардИл

ки

О

буот

казн ба он

бо ахборе, ки

ѵмумият ДОШТ.

■ 'Мегардем оа ВОІЧС“Л‘нхое ки бочуръаттар оуданд Наѵ
ънягй кор намекард^о . рафТа меомаданд g6a " Ѵ

ЛА _apOua'|i

с оат б о ТИ %

Дйпд.

фикр буданд, ки Раиси

Дар он шаоу ру° ҳукумати мусолиҳаи миллй ТаНуі>
ҷумҳур истеъфодихад аМОни дылтангшуда мегуЛт^

ёбад. Борҳо шуиидам - тД нав таъсис ёбад. 0„ „ДГ

Ҳарчи тезтар^ҳУ^У^ тімт-/чя аз Набиев

дар тележкаву каМ^ѵпанд‘ё'шаЬонарузе, 2-3

гарҳо, кя *°"е|аУр0МаДанд, рӯз чун сол давом
Дилхо фишурдамаеабх 6aPQH (

роҳбарони и

-"''МТііГГ

то

Дӯстов то Мирзоев ҳаст, ё хукуите ки бо мштирок е Д;
дхстов то у __ ----- ҲимМатзода, Давлат Ис

КеҲДК

чаев

%

&ТаГоГ^ибназарову Юсуфов

Латифи сохтанианд, ҳакки в> ид _ ^ Р

— Олимони сиёсатбоз ҳам зиед будаі

>



Тоҳир

ба

ғул шаванд,

_ _мон^ (

Абдуяаббо^

таълим чащ-

Ҳар

дуку

it таъсис ёбад, ҳаШои қадар Тез
Муҳимаш ҳозир низомро ба

X

гириф

ко.н додан

дар ин моҷароҳо шарик набудааст. Ба ӯ

тар

им-

ҷамъ куыаду созищ до-

да, Шӯрон давлатӣ созад. Кори ношуданӣ шуд: хун рехт,
бояд шкон дод, ки талафот дз нн зиёдтар гаірдад. Ҳдмин
ни рехта хам аз сари чанд авлод зиёд аст. Киҳо дар ғами ва-
зифаву киҳо хун мерезанду ҷон месупоранд. Лаънат ба чунин

ху.

сиесатдор
Дар OJ-

риб иттилое дастрас

хбор, аз дманобеи расмӣ қа-

абуд, дар он замоне, ки овоза тозата-
•%

рпн хабар ба ҳисоб мерафт, дар он вақте ки

ПГТЛТ ^lTrtn ГТ Г. П- ^ 1 --- ’

»•

буданд, Раиси ҷумҳур, Ранен

Прокурори генерали

иллӣ ҷои дигаре панаҳ

шаҳриен

ИСИ

У да

ҷумҳур тавассути Cap

# Y ▼ ^ ^ ^ -

зерби

будан

a

Олй, ноиби Раися
Кумитаи амнияти
рӯзи шашуми май

да му кола ма оғоз намудааст
Лертар мо аз ---

зир Мирзоев бо нерухои пирӯз



айі'ѵппп^ мо азматбуот хондем, ки Қенҷаеву Дӯсто

аидуллоев аз Душанбе пинуо»д *../

воқеаи
шартномае

^ай ба

рафтаанд. Аммо

>

РУ

7

О

шудааст
ЦІ

гчбукДУш каРДани Н Пғ
са0у - Н. ҲувайдуллпЗ^ЗД, Масъ

цФ\3ев ва п- лу?аиДУЛлоеЖк8' МаеЪя,

л' К0'1 Л к а р Д а н, холи кардани J , 6 а Чалас;’а" нСТпл

С-.ццХоД„т,и силох каодян., ,.МаиДонх0и ..аи Щѵпг.,.ъФ

ха

лъи

кардани

мі

г**

*"%аев

ба
и

щӯрои

раиси

Н. Дӯстов

Мусал°НҲ0« «ОІ^Ѵрои '§0*

виЛЛ^-УдаЛ,4"» »» «Ш,

бл¥Га иЛ^УФавкуГІ4^„г;;а

им пас гаРДонда„и У 0ддв Ba’,<rPa'

чумҳур пешбиНӣ^1"Мти^оиҚУН>Ди
ТОВ ҳам ИМ30 кяп! ЫаваД. Ба Г, ХИР*

шаб-

КеИ

**<из

кай буд, маълум не, аммо

«Д- Ба иЛ.Ирин со-

Имзои аг ^УДЧат с.

те

ле

°|он кисмати пас' гард^зд” ™VS Ff'se щ^'

бгардиро шунавонд. дар 0 диезХои ра„!т‘

Ва тат

Ш

поД11

кГТ; бар011

%)

мата

муваккати низ пещ'бини

раиси»*Ыа*

жур1

мещуд

з

бу

ЦІоЯД

аз ин, е шояд

НОИ зиісти Раигі I ХаФтуМп маи

“Утобиқи майли „Л!кур а« на-

муваккятй „л..п НеРУЧои пнпѵоп,,.

ѵукумати оянда гохе мУваққатй, гоҳе Л^ои ПиРӮзщу-

ѵ>„х(Т пявоаи гузар ва гохе мѵоЛ....:х шУР°и инкип^І

Ккумати-давраи^тадр

ХУ

мУсолиҳаи

опп

іаб не ин ни ши и а и далели ягона набѵпяи ^°Мй

тня хам бошад. °УДани фИКр

фтуми май боз як тан

и худи

Зароб

аз

шахид



курналисто

шуд. у ч и л - ч и л ѵ пѵогГп'и н 11 т°чик
-;*ияи ҷавонон ва бачавди радио 6,^^%

Ляп карду гуфтан мумкин тамоми «и„ >.ІИ Режимр

по cap карду

Тамоми умр

мумкин тамоми умр дап

мр барон он, ки 'ду соли

кор

мат кашид.

Щнбаъдн воқеахои феврали соли 1990 ӯр0 азТорУот

мекард

охир

кор



данд-

Рӯзи

*

майдони

гир

7 май (тасодуф он
«Шахидон»

аст, ки ин рӯзи радио буд) дап
намуданд, ки хонаи радиоро низ

Шаш

рафтаанд.
сари раҳм

арҳамат журналистон он ҷо раванд

жур

б о п у ш т и б о н и и

О л

автобус

Сарвар Амирчо

рӯз қурбон шуд. Ам.мо Шир

пи-

РУ зі

бод

днгар се ҷарроҳи диду

о

а

маҷрӯҳ ва тӯлн 20
аёфт. Рӯҳашон шод

^ӯзн ҳа-ф
Донн «Озодй

нома ха мои рӯз

I май мувофиқи шартиома бошандагони
гирдиҳамоиҳоро бас карданд. Мувофиқи шарт

Ам.._

ШУД,

нанд.

«Шахидон

бояд холи мешуд

аз он ҶО

намерафт, фақат майдони «Озодй» холі
узоштанд, ки онро худашон ба нарӣ^щ^

Нц

нан

Ҳар

халқ

Ҳ ки дар

ату нерӯҳои

аи

су

нест.

хамон

бо истилоҳ Мйёнаравхои

сарнавишти ҳамонва^

Р сарфи иазар кар

бай

шарти онҳо

озод кардани хардун

дан

майдон

71
к а т ъ

мебѵд.

Мро

5'

і

,ѵп іѵаі- кардани іал,к,ири ѵя,

,ГІ[, шар™ с,| нашѵданДУ эътпрози миёцаг^«щ
- , инхо ряоя щунида нашуд? РДҲо

'н'°!, т гаи а-хбори вак >ап задан муімікин, зер0 фо,

** .'Йіяѵніі я* •"» 6” б'3 „океан онруза тавъам асх р%
л шгорп миллим «Шаҳидон» худро ғолиби ЯКѵ *

!Тін КН а*лиД/и"рро лучу ночнз хпсобиданд Ва »*И

С

)

5'

рухои

йа

хамап нег,_ ■ анД.

й аз

КӮ

а.

с

Ва

шиихоп

сабукрав барон пасбурдани _майдонНи“>

cd ' милиция рюҳбалади щас^

м

ерасиданду

пет

ба нн

маидо

ланд парвоз

Рѵзп хафт}

к а л о н} тт

гон омаданд. Онхоро «”-онн <<0зодй»

ші моиіинхо и ■ мошинхои дигари дар

“ТГсилохро аз рӯи тартиб месупориданд б?’®»

МеШ,ШУ Гбозче аштанд. . • аК,“'

ДаТЛп дар Кофарнихон иддае аз паиравони майд0Ни <<Ц]

онѵо'хамла оварда, чанд мошинро «ғанимат '

' шикастанд, милицияеро куштанд. Пае ^

та„д», чанд—^ ин роҳ окиб гашта наметавонистанд да;г;

хидои» оа

чандашро

HYII

кѵлобпхо

маидони «Озоди»

русомони шуруъ шуд

КаРДан

тт

<ц

фпрсб цоданд, шартномаро ши^ъіапд.

18-20пуз баъди ин воқеаҳо яктан аз устодони ДДТ> к
баъди ба «Озодй» омадани митинггарон дар вазъи душворе

Ф

кард, іки он барон диркиіб
Озоди» ёри мерасонад



ди» б)

Ф

кардам ба ҳамшаҳриҳои дар маидони «Озо-

ки ба муқобли майдони «Шаҳидою

пирӯзӣ надора

набояд .мубориза бурд, зеро ин мубориза
Хачроҳи Абдулло Хабибов байни ду майдон миёнравй кардем
то осудагӣ ва сулҳ шавад. Рӯзи охир, вақте ҳанӯз автобусу
мошинҳои Кӯлоб осебнодида буданд, ман фикр кардам, ки

агар

О

расанд

у

дар

All

гирии ноҷо, вайрони мешавад. Бинобар
'н чхоҳиш кардам ба ҷавонҳо фаҳмона^

ба

дор

н\о халал нарасонанд, ю онҳо беосеб аз шаҳр бароянд

V худат кисти то ба ман ақл омӯзӣ. Касе- ба онҳо кор-
..амешавад. . ;|g-

:0 чавон‘хои аз майдони «Шаҳидон» омада, сӯи

тирпарониро

муданд. Бесарусо

cap

шуд. ^

зоривV

u хандонн «Шаҳидон» рафта, микрофонро гирифт

яанд- Тирпарониро

нам уд а м

72

кори Муҳаммадҷон гуфт

■ ки ба пешгирии

Дзр майдони «Озодй»




гуФтаЛоз чи мешавад?!

даііД- -

„\а,вонад ТаѴ;

Д

Ин Уст0

/іалнханд-

уфт

Ш

ахѵИДОН

тиРпарониро

OF03

» ва

тапрэ

на му.

ѵірлон рУзе’лаР «Озоди» 17оо

I j\ ^ і , г ^otiDT ПОП ГТТ, Т/ W

Они ОН

то

аи козиет дар як Қа

автомат доданд,

гулѵ

ЯР°К оварда'^ ТаКНсД’даР н^Ди

> таксам кардаНд.

д 5-6 хазор кам набуд.

^ Ин сабабхо буд, ки аҳли майдони *л
мошинхо нишаста, аз мошинҳои рабѵяяітДЙ> бо Шитоб> ба

дидаашон ласту дил шуста, асосан дап ^' В&-ТахрибгаР

~ '' тЦаҚлиети боркаш

ТО аги«“ --А^авлат Ки ОНҲОр

тавассути рохи ^сҷлаштанд Как

■ағбаи Чормағзак Давлат ХуЖ

мадч°н

води чарм

Мегу

ли инлоро

ва Қорй Мухам -
пули нави за-
хамла кар

води чаГіѵі «« пиидаігарони масчили Чь^-гг,

да, чанд касро куштанд. Ана дар чѵнии уД ’ Ха* ла кар

ярокашон бозгаштанд, Р • л ҳол <кУлобихо» бо

Тачрпба, воқеия||^^ъди исбот кард, ки онҳо

ки бо ярок бозгаштанд. В

мѵсаллахи м

Озодӣ

ми ели

хуб карданд,

ғайри-

кушта

і Г-\-- -^W^fXJLJL-L 1 U

Сафарали Кенчаев

ярок

Барой тарккардагони

ки барои ҳимояаш омаданд, набуд ва хукуматн нав бунёд

мешудва ҳамчунон сарварони

■^^^^^■Абдураҳим асир афтида

Сангак Сафаров

Он вақт онҳоро накуштанд, шояд аз он сабаб, ки ҳануз

ваҳшоният б

авҷи

нарасида

аз «дастаҳои хуношоми Сангаку

мебурданд.

Гумон мекунам, хушбахтии Ҳуку

хануз дар таблиғ

истифода на-

ёфтанд

Рӯз

ҳаштуми май

Дар он аст, ки ҳамон вақт ин ду

мотами милли ■ѣълон шуд. Дар маи-

дони «Шаҳидон» митинг давом мекард. «Хоннонн маллат,
ѵГіѵ(ѴМ)і;.; 1ЯШНОм медоданд. Аввалин бор дар ҳамин рузҳо

хунхоронро» Дашн0?“ ad)aH»-po истнфода мебурдаги шѵ

ибораи «шѵхадои гулгулкафан» pu ѵ

Данд. Ам

мегуфт, шояд ин суханро акнун бо мафху

бошад?

Дигар ифода каР^' Х^афан мешуда бошад»

~Қай қозикалон г>лгу — —Ллттт.

пичнрро

мекарданд

баъдтар ва 33 тарС

агар

бошанд

ба

чор тараф менигаристанД^] р дар сӯгвории
Ҳамон рӯз 1 аИС

РУ

мотам бо

Раиси

73
Ғянй мусоҳиба кард. Хело коста буд. АМм
Равшани гани »«> воваилои пинҳони» V v Чи ь

Хѵдкарларо Н“ ’олиҳаи миллй сохта *

то 10 май боя ВаД ?

иловатан аф*УЛ™ ^Гш тахдиди муш багѵ*ДаР>

Я cl Д . ^ - - -/ - ' * .тЛПІЙТЙ

хабар дол, .ки :ХУКІѴдар тӯли 3 рӯз

шаванд. Ин таҳдиди муш ба гурба

Ро

мусолиҳаи милли рузи 11 май сохта щѴл

* ‘Ѵ і;а бп НябиеВ. ТЯ ЛОІТТХ7 А

халъи силоҳ

монд.

Хукумати

то 11 май та»

в а 'я а х мм* чу м иёнр а в ба халли масъала ҳамроҳ Ж
Дар ха мои рӯзҳо гӯё дар маидони «Шаҳидон» Бозор

гуфтааст.

Лоик хѵдаш кист?

Уді

Ме»

ппши оппозиция бо Набиев, галошу вазисЬаѵАз

ігарй буд. Дар он рузҳо Лоиқ Латифй, TyD*>
... „гтипяп бя халли масъала хямпаѵ У^УНо

7

и

8

а4.

Ир

Май намедонам ин ran рост буд ё дуруғ, аммо баъ

тули хафтае, ки мо дар Теҳрон будем, эҳсос

’Ди 2а

рѵз дар тули хафтае, ки ми даГ * эҳсос Няи

дам, ки ду шоири бузурги Точнкистон бо хам кариб ҳамсӯ^'

бат намешаванд.

Аз

руи овозаҳое, ки он шабу руз паҳн мешуд, гуе;

9 май нерӯҳои мардумӣ баррасии роҳбарии ҳукумати’мус

. лиҳаи милліиро арзёби карданд: Ҳеҷ -,кас: на Х'иміматзода

Д. Исмон, на Тоҳири Абдучаббор, на Д. Худоназаров, на’іп

Юсуфов ин масъулиятро ба душ гирифтан нахостанд.

Рӯзи 9 май зиёиёни шахр (аслан адибону журналистон)

хам масъалаи ҳукуматро «дида баромадаанд». Ҳар кас ши-
носу ҳамшаҳриашро номбар мекардааст.

• •

РӮзн

— Лоику Латифи то имруз кучо буданд, ки ба сари дас
тархони тайёр омаданианд,— мегуфт касе.

чо тақсимот е кушиши тақсимот давом мекард. Да^

НВОн

ҳамин вақт ҳам баъзе содалавҳо андешаи корро доштанд. Аз

лут

ҷумла Мансур Султонов кор рафтааст. Ӯро чор ҷавон
фан ба мошин нишонда, ба майдони «Шаҳидон» овадаанд/аз

дн чо ,ба зербннон театри Лоҳутӣ, аз он ҷо іба қозиёт аз онҷо
боз ба Лоҳутн ва аз ин ҷо дӯстон гурезондаанд.

ба

Телевизиони інав'и ба

он сафарбар намуда буд, то исбот намояд,

ислоҳ мардуімй та моми қувваро

ки аҳли май-

зон11 нопок ва ғайридинанд. Рӯзҳои 8-11'май*

и музей карда, ба мардум хам бевосита ва хам

5 НИШон ^гедоданд: шишаҳои арақ, пероҳани

ба

василаи

занона, чӯб, хӯрок, плакатн

Евон»

нашшта шудааст, презерватив.

шикастае, ки дар он «ноҳиял

тоқони ТМТ 60 ҳавсала шарх

Ф РМаГ--Р-° <<Ф0Ш>> МеКарданд'

кадоми инро нат

дода

разолати

бе

74

наттоқони телевизион гуфтам,

Узр

Зеро

ак-
С<7‘о
■'Op

I кормандип иа

бартараф Шудат'Щ

»\<о ЯК-ЛУ тане м°нда ся"аі

А днгари ион наДоШт1У>

„ „океият наметарси а«Д-

" СГРО' “'^^5?;;?. і-



(Д

аКо



оН

оМ

чериі'

Нат

».

егуфт

оѴ\М.

ахсу cau



ки

и и

и

фЛ

- f

кУлоби

0с" азт,хтуд монда рафтан

гГ Д»

«

і

Шаҳидон» рамдРбиио..

ттТТ Г\ Гѵ тт

0Кеа<

%

^аСЪули комичроняи шаҳр МД'ГЛ

■ - кардани мяил ПіТтт . /-Ч г ^ А

роза

„о ба

дУ м

6оЗ°Р

МО рухсати инро

лада

бр

гир

Ин

:<°зодй» ‘
едиқанд. ДУ

ад.

мегуф,

*

дар

роси мағлубону

^нд, іѵ\.егѵянгГ^с н^т- Ьі-

маъно дар гуфту та?

ЗУ ИКДЮПп ои ѵѵ„_

>,еёфТХудаШ0Н ин

лобихоро

чизҳоро аз куҷоқо і

айбдор карданианд

н ифода

„поаи ------г “«рданианд,— пииіД и0с1РДа, бе-

РХамчУнон як тан аз чавонони майдоди "ц,ТС Мйаі «се

_ Сайфуллоев хуб одами пуртоқат будаЯ^А°н> МегУфт

Директоры фабрикам насодиро аз

евор хуб задаанд. Хайрият намурд

_ rY Т Т t Т Т Т Т Л Y» »» Л —- ^ ®

ба девор хуо задаанд. Аайрият намурд. J '
Дар майдони «Шахидон» митинг давом мекам

Қуръон мехоҳед?— л. ѣ і «

Муҳаммадҷон.

— Бале, мегуфт бо

U j* ^иѵіѵииД,

егуфт оо овози ширадор

- ' W X

Ислом мехоҳед?

Бале.

Ҷумхурии исломи мехоқед?

Бале.

Митинг давом мекард.

V

Май ба ақли Набиев қоил. Ин тарбузро дар болои гар-|

данаш ба ҷои cap бардошта гаштааст — кино я мекард муд

дариси хушбаёне.

аз ин •ширинтуфторй ба аімал ме

шаҳр постқои

худмухофизати чавонони ДУ™^е

[мал мекарданд. Онхо супориш доштанд: чун дар даври

тингхо

пулҳои ғанимат ба шумост, аммо я роки

ғаниматро

сУпоред. Баъзеқо

On -



мехӯранд

1

накарданд

Ма-

1

яке аз ҷавонон мегуфт:

м. Ин пулро

4, 5





ге

[ги ком монисто ну партократхо

ю
. гуфт. Ин пулро, аслан Ман „ -

„ардумй б1'у L кас хамрохи кардаанд. 3 "ау

Іс'М'баДк^оварДаНДУ б0КНеНР° 63 *|ЗЬ

уіГ пакте набиев ба Хуҷақц 0Man

тони

5ПОІПІ

b J

,'гім ч а ИД с> г..,
д0,,‘ „уллоёнро 0.і

и .. Ппдп іанДѴ

кознет овард

пяКте Набиев ба
пои вак“-

JMgt „охи 1

ДСЖ'«Т раС"ппа.ионеро

11 ''Уѵ натавонисти д бѵданх

(онуният ОМ. - • аіІГСз буд, пн лаврам

С сі А 1

°МЧ



яі,

фоъ купи, КИ ба

X и м

°Я|

I

ҳуьумати iw‘‘; HOp сахт fa

■aaBPf ТОЧНК. вокеан. чн
тіі халкп „охлртавонад,

1Ѵ# TJ

жіпіхобшуда AMMO дар он шабу

даалаташ хуку»*^« меоУад. > албат

хел мешавад, к и
бе наигу нидол

даР Калаі-"а,і

I - - РӮз ба'хГ"

албагта аз ҷонҳои Кѵрбо

Набиев Р а 4 п ехта шу Д а' тар с н д а, барон худ ҷои муГѴ

шудгнон) X) дар бинои кумптаи оехатарп паноҳ бур'ѵ

Л,’ТМІ"" пошг рохбаріі гарнизон.! шахсии Рамси чуи^ ''

ѵі п. гл л надели I, I г ___ ин ппѵр пѵлг ин Ui«

. __„.,,Kinj гѵза

Р

ja p *» 1 *■ Г _ , ^ - V

гѵзашта. пас чп роҳе о\д, чн нлоҷе

^ Дар хамнн ночор-

он вақт халъц

гимон ё снёсие

ба соат

буд

барон рахоин . 1ЪН Силох. Ам
:о1ХЛ“о7ГЛ касе. хар гурӯҲи

бѵл чал.ін ендох нашуд, балки

д 4 ч ___ -ігл-іаи~

Р

руз 0 а р

си-
кц
он

дан

ф з

Г '

тат Автомат то .хдхд -

барон ха.мднгаркупнш точикону точикистонихо

* - --«I Ut

ентонданд, дузднданд, хари

НЯПѴ ПЯЙПП кят Нм

хазор сум нарх паидо кард. Ин

и фода

шуд

Рузіf 10 май хам митинги маидони

III

Ин митинг ва поёнтар аз чанг. Аниқтар
rii мѵкобил надошт. Чанг бо ғоибон, мурдагон

(TO [JIT.

идома

е буд,

дон, чанг бо р\ху

рда

бар

таре

соішдани аклѵ ҳуш, натанхо чашми одамон. Аз он но баро

гузаштан метарсидан
факаг сухани нек гѵф

хазар Мі
мумкин,

Р

дар бор

чоиз набуд. Гунахкор танхо онхо. Чунки презде

муддате даркор буд, худаш не, вазифааш. Инро
хо медоннстанд ва корро ба он

онхое. кн ба зуддй аз ин «ҳукум

и мои» халос туда, давлати мѵсѵлз
дигархелтар андеша меронданд*

ОНҲО

фикр кардан

ИГ ялхол боз

нахен

'они бе

буданд.

В

10

Ранен ҷумҳур такрибан

Дар ТЛИ (іо

Рѵ

прух чавонон машқи од'атті осоишта

тафеира
доштанд.

76
кУ

п бехатари
фар мачрѵх гаш

руэи

і

ТІЧТ

т» ** ва 8

Ин “РЧ артиши РФѵгаяКяушта ва №
XOan do .... 1 >сия аст.

іН

Д

Я

гуфтанд, ки Дс
Инро Давлатп

заР хам

Ду

атД°Рона-Ш ба Шапошников эътиросЬ^н гелегРаммаи мин-
ОНИ харбй таъкид намуданд, онвдещ роқ6а-

„опянп. мѵсаллях бѵпо,т„ ’ 11 назДИ оинои номбур-

мепяАт , .. '“лг® (танк) ҳам

Я/.ДТ’ ка ташкилдиҳанда ва

д

поштанд.

^пхомбахши воқеаи рӯзи ю май мѵпп м килдиҳанда ва

Й исти Раиси ҷумҳур огоҳ мешавм ^УҲаММадҷон ЧУН аз

яктарафа кунад Аз 4

83 а3.еІ.шДтаадКУХѵл ІГ"4Р паймудаба

газо мефирнс ад. луд ба маидони «Шаҳидон» бармегардаду
«дар ои чо бачахон моро кушта истодаанд» гӯён онҳоро низ
овардани мешавад. Хушбахтона, аввалан касҳое монеаи ба
он чо рафтани ин мардум мешаванд, аз тарафи дигар хабар-

афсарони

Ҳа

дам, ки ҳамон руз
хоҳиш намудаанд, ки «кори нашуданӣ шуд, акнун ба мо иҷо-
зат диҳед, ки ба ҳуҷум гузашта, майдонро тоза кунем», Раҳ-

мон Набиев ризо нашудааст.

Артиши рус ӯро ба ҳимояи худ гирифта, ба гарнизон бур-

дааст.

Дао телевизион чанд бор он воқеаро тирпарони, гурезо

і ТТ____tin о /-К лпті (~Л ДА

гурез, мурдаҳоро нишон доданд. ^
ОН дар дили бисериҳо монд. Ӯ-|Шрё

афсари ОМ

Бас. бас

I

Аз як одами тасодуфие

Ин ҷавон моҳи
Ҳатто рафиқонаш гуфта

то аз дур не, бо тгфи тасо^Ф

куштанд.

дон ист.

Чанги р>
тае дар м
дани

август дар чанги водии Вахт кушта шуд.

w j' * _____тгтт ЛТ ГЛ Г\ Т/ ТЛ ѴЛГТПТ АцИТ'

бисер

л

буд. Аммо

рѵзи дадѵ‘ѵіп .. Он

архалаи * миллнро тезе

усолиҳай миллпри —

у . xxrTrrAQT^ ТТ И Я OH I 0 &

Ҳамон

хуку

лапп А V FLJ-------- VonTrgти ОІШ^^пигА,і ^ 4

20. Набиев ва Роҳбпа-Рпао гарнизони Душанбе гуфтушунидр

____ .г милли дар _ я _________л г. /-м.тг»г\ прпгян хал каі

о

ти

шуруъ

данд.

[усолихаи милл. д^6т фШ дигар онро асосан хал кар

\:ъ намудаД0 .........



ар

он

Mur

телевизион

ерафт

мардумиро Ьа СММ, Афғо

дар гарнизон гуфтушуни

нерӯхои

77
II ИСТОН

атхо

ва

г.иіои кӯмаки ҳарб
Эро" еаР„ ѵд Шодман

из

ҳороти

pa

и си

: мешунавонд гт

Юсуф дап

дар

д'ар 50р

усуси аз Афіонистону 3

Рон

П.ННК Р^3щунавонида мешуд. _

•' lU>Hd . ,„оѵр сиесатмадори аз сиёсат

*0СТаНИ„азари ман ии

алхол ФаІШ ЯК

°« с.

изро мегуям

ЛШ

Мая ajA-* барон ер
УРДУ" А,Д,‘,-м ТОЧИК хамчун

ба Точит

Тасаввур мекуи-? ^

ем

кп х а л к и

ги

Аф

дар

lt,UUH Даромад у-’*> к*

ҷузъи халқи шӯравй Л М%-

ДаР Нан

харобазор шудани деҳотц он

т.

Пас ни УРДУ

|ДОШ

ояд. Ъа р 0и в

листом душман

аз сарҳад то Душанбе ірақ.с,кун-0

ишти

V камаи тоҷик як тоник. Барой ӯ

аИ Wмаг ...... Monn '

POlc

асту тоҷики мо чи? Магар иНр0

Аф

ф намедс
ҷик карду нн

? Ҳа мчу

у таҳдид ба
муроҷпати

ар дум

гайриточики

як андаке тарсид

боиси эътироз

ба ИДМ ва СММ шуд. Аз ин гӯё Щ

Аммо чун ақибаш мустаҳкам буд. ^

Дар

да и милли

іро
шароит

боз

крор кард

%

иуд:

:аиРито-

ҲОц
ОВ

Ди

фту

оид б

ҳукумати мусоли

мерафт. Аввал гаптап буд, ки Давлат Худоназап

вазифа барҳам хӯрд

■ИИИВсзндент мешавад.

Дар дукумати эълоншуда хеч кас аз роҳбарияти' оппози'ция

иабуд. Иллаташ ба фикри ман дар он аст, ки бебақоии ин

дукумат, кор нош оя



азъиятро

карда натавонис-

та на іи ва

д нс

аз

дама асоси, дар хунрези ширкат карданашро
арданд. Ҳамчунон гуфтан мехостанд, ки «мо барон

ифа мубориза набурдаем». Аммо дар ин ҳукумати

шуд а, аслан в а

дастнишондаҳои неруи мардуми

данд: дам одамони навомада ва хам як қисмати онҳое, ки аз

собиқ боқианд. Беса
ҳукумат ба ҳадде бу
ранен кум и та и бехатар

генер ” ~

Ра

ҷумҳур дар сохтани ин

ки ѵ натавонист шахеи

W

9 *

Б. Раҳмоновро вазнр

зиедтар аз он

лхоҳашро

ҷбур шуд

кунад. Баъдп ду-се руз ба

мудоф

Точикистон таъия

сарвазир таъин

за «дизматн халқу Вс

шро раҳна:

шакли илова Давлат Исмон

шуд ва касе, ки ҳамчун посбони

иҷро мекард, акнун

бо роди

зѵ

кунад. «Неруҳои демократия

ба

Ва

нн аслан

рп ҳукуматро ба даст даров.арданд

Ш\

:: шурои Оли, с

кратГб ЙНТйхо6

Рати бошад, пас

табад\,

ба

і

давлатн

зери мили камон, на дар

Зеро на

іхтиёраБ

I сесси*

Агар

хоботҳо

дону бо

хамин чиз қонунӣ
лозим нестанд.

ах л и т

бошад,

инти*0

78
[

I

I

I

r

i

3

арУР

бошад, пас ин чиз

ба*амаломада табадулоти

ғайриқон

ПіояД

чунин

буд.

асос ҳо-

сессияй

вакт

Нурулло Ҳувайд;ТлоеваҲ?5ПГК:

яти Ленинпблгт т,„ __ а Маи

вилояти Ленин обод Ин

Барой

иібюн симон

в°Қеаро табадулоти

рори геиералии

соли

1992

Дар

Давлати

гуна

1 даР хусуси °«Ҳ0 соднр Тардида

инро аз нгвономяи -

in шуда, а.л.іа-

«п. ...т- °уд. Ин ҳукум

зн аст ЛРУЗ>>’ КИ М0ҲИ май
Гаи «Их разискивает милиция» портреттои д °4ѴерИ рубри'

С Кенчаев, Н. Ҳувайдуллоев, Н. ^«оГа

Вохидов, чоп ва онҳо ба истшгпѵѵл™

5a табъ распд огоҳ шудан

не»,

«на

J u пѵ.дллиддии «наҳанг» «Мян
баланд мешавалѵ ня

ига мондааст» масхар

дод,

хоро суроғ надорад. Аммо
рои он зарур буд, ки ашхо<

ІЙ. Шабдолов, А. Азимов, А. Ҷабборов, А
лодонй худи шиносонад, ва фаҳмонад, в
«Бархе аз онҳо вақти аз Душанбе

-- — у " у

івре ВУД баътар хабар
4 найрангбозии «Чароғи
намбурда ва Р. Олимов

Л

о ба ҷал-

рафтан

мурда вонамуд карда, б
понида дастор бастаанд

КГ

час-

чо-

дарпӯши роҳгардиашон ғалатӣ «шитобзада ба вертолёт бо-
ло шуданд. Гурезаҳо будани «за:ноін»-ро шоҳидоя пай бурда-

анд. Я ПНИ! I ! '

Маҳалли иқомат, симо, сару либос, ҷинсият, ҳизбият ва

миллияти ин ашхос метавонад зуд-зуд тағйир ёбад.

Дар озодӣ будани онҳо бар^ дамъият хатарнок аст,

ин рӯ хоҳишмандем ин саҳифай «ЧР»-ро дар ҷоиҳоп серод.
аэпопппт ппкыл бозор, мағозаҳо ва ғаира часпонед.

аэропорт, вокзал, оозор,^^ в„апНрТИ Пнуп пгохӣ пои

аз

Агар дар бораі

бошед, фавран б|

Ҳед».

ҶОИ ---- '

наздиктарин шӯъбаи милиция хабар ди

w m

Чунин мубориза <ме|Я|

у

ки худро демо-

крат
На му

етарош

Ин

Ам

барои марДУ““

ғамзада, мондашуда, дилтангшуда

!Муҳ.им оін бул, ^урДу:м ба
бд вуҷуд °маД„1о,пй иН'раР

ба

ба чашми 'н0^°5артараф

М И Т И Ніиб ОЗіИХОру - меС03

яйпарад

ГУ-

месоаад,

й медиҳад. Мардум ба ин умед буданд,

аз

руснагиро

зӯРи

ха'л°сй

гч

J 4^1




,ат силохро чида м^ГиРад’ адз°бро аз ігд
кя ян хукум сй мегузаронад. Ҳар таарру3 Ва тачІІ ГЧ

тиенро тавъам муттаҳид *

р0ф" РяПСИ тя'КПИГИ ХѴКѴМ

-tr ГТТЛГ I U1A* ^

- - • п илми'/іщім ^»£_j л/гі^,,

1**P в," >

Ч

мешанУ^т»

:умати м ус о °н'?

іамТулистон. к“и“‘тамоми мочарои се моҳ/ °Лв*-

_оп ПѵШЗНис., (..„„„„о тточтлпхгг

фдорона пазируф

0*м ~ - * ТТ

лнри ПІ хара-,-,. . ^

буд, 6о °Р°М.‘„„ч ба он фикр буданд, ки Набве.

аз хоби гарони тариқи д®ьаКну

он

Ҳа

фаҳмид

пия коммуннстн ва е аа

™ мудофизати табиат халос шуд, Аҷаб не

J d р Ч w ітх ^ ~-J

-од ва густари

бипардозад. Чашми

дусту ДУш“а"Р°пГё’ аз беҳаракатии давраи

___ ^ ^ -ГТТЛ77Г ДтГО^ ттл Тгту ' Ғ ^ОА/ТЬч,

КУ«УН ва3>
ІЧОы п»_. ‘Р'

кӯхнаю нави- -г ; густар„ши

ба рушдн икгасоД uo

—^ V.

мухталиф

-

варҳои гуногун

Т Т ^ ^ Y т /

Чашми умед доштанд
дафтараш^ барнагашТа буп)',.

ба

Шаҳидон

фаъолияти худро оа охир нарас

мекунам: кист гавҳораҷунбони

бисёр вакттандешап-чи ҳафтум ҳам ба б

ар оу-

Шаҳидон

д^^оТоколи рузи 12 май низ? Чаро ба он сухави
ти ҳизби демократу созмони «Растохез» ним асар надора,|

Х Х1_ ^_________ ____ OTVAW Q О ТТ X 7 Т Т Т 'Т' Т Т и f n t т гд

Пае хамаи валвалаи «демократҳо» аз пушти МслгіА^гі сіету Оас
Майдон чархтоби пуриқтидори худро дорад; ҳар 0н кас

майдон дар саҳнаи майдон наттоқӣ мекунад, гиря ме’
кунад, зорӣ мекунад, ба актёрҳои театр монанданд: онҳое,

майдон нишастаанд, тамошобинони театри тоҷиканд,

колхозҳо роҳбарият ба мошииҳо шинонщ

ки дар

ки дар

ки аксариятро аз ю

«ба саёҳати мадани» овардаанд, қисми дигарашонро роҳба-
рияти театр бо даъватнома ё билети бепул овардааст, то дар
вакти зарурй бо шӯру садо актёронро дастгирӣ намояд. Вале
шахси асосиро касе намебинад, гарчи актёрҳо сухани ӯро
мегӯянд, аз рӯи таълими вай амал мекунанд. Ва ин режисёр
аст, ки бе ӯ ин спектакль нест, вале ӯ дар саҳнаи намоишху-
зур надорад. Ва ин коргардон басе хонда ва мумтоз аст, ва
гарна наметавонист ин драммаи кӯҳнаро чунин муассир та
хия кунад. Ва ё кй медонад шояд иллати дигаре

не Гочикистон ба он деҳаи дастнораси кӯҳй мемот
эн хар пьесаи нав

’ Д ^ ^ ѵ ■ АХ 1Г 1

Бисёриҳо ба

азедшуда ҳамчун намоиши
лд. Кй медонад, шояд.

коргардони «Шаҳидон»

rap донн та моми фоҷиаҳои Тоҷикистон ay
Ни Аішэри Тӯраҷонзодаро ном мегиранд. хз

а х о и а 33 давраи заминҷунбии

80

феврали інѵхпят £uF^H х^*-г

УҲрат ефт, ба бахташ ӯ вақте с






\'









t





озИкал°н баР°и

ар

дсч

ай
цти

фа*аТ

«икстон садҳо масҷИд7нав°ЙИ ВаЧдон »»кон д0д

^ар„идРавУ РУзад0Р5° хазорҳо нафап aiIJapzLH? ва теъдоди

ИН^НпаИА0 кард бег Д^Р

МаСІІ‘брРуи воқеи

в

и

ин

хоб

Шӯр

шароит

ро низ

донаД-

лри илоҳиет аст г,а-, а*мУД» ки на

аксарияти кулли депутат»* »" сиееатУ иктисод-

м0 ѵ ба зуди дину ташвикц3 Вазирхо бехтар ме-

■ «аст, акнѵн меѵД .ТР° ЯКС>' «зошта,

аз

Аммо у

Йяій ба сиёсат пайваст, акнун „ехоп М
"ломи рухияи куллии сяесати исломй баА^п,

«фтор агг“.всл~ бУд увч»

I

I

гѴФіиг J ^ -wivmnacuc О)

пои он мубориза мебурд ва муқобилияти

Ғ . „„mop ППШЯГТ- ЯЧ топаА,, ________

мадрасаи

ИС ППѵгиоп/ч ё~ Чл °РаД- ^ ДаР

исломиаеос буд, вале амалан ба-

забониаш аз як та*

раф парду аб 1йрафИ дигар аз ВОКейяти То-

дикистон бар меояд. Гумон мекунам у дар ТочикнстГчукоя

ҳокимиятеро мехост, ки аз иродааш кадаме беру---

Қозикалон барои мақсадаш пул ёфг пчн„ „А

ДОН,

н нагѵзораі

о * ^ ^7" Дг «/«и маИДОНИ Шахи

пули хаирот ба масҷидҳо ва шояд пулхои дигар. Оғоз»

соли ІУУо ^Ҷумҳурият» дар гакя оа «новое время» навишг,

ки Эрон барои майдони «Шахндон» 3 імлрд. доллар сзрф
карД- И и пулро барои силоҳи оташфишон хам сарф кард, ба-
рои созмондодани одамон ба амале хам, барои таблиғ низ.
Таблиггарҳо барои ситоишу ҳамкорӣ музд мегирифтанд, ба-
рои хомӯшӣ ҳам ҳақашон мерасид, барои таввачдӯхро ба та-

рафи дигар ҷалб намудан низ.

о[унин андешаҳое ба вуҷид меомад дар хусусн коргардо-

«Шаҳидон

t: . Рӯзи 14 май дар

хонданду он

«Шахидон»

Дар

хоидаиду он иа " , холй щуд боз одамон ба

48 руз митинг давом карді ва и " данд Гуё хама якорзу.

кору бори зиндагии худ Р халк хамин кадар

пт, ..Питт, (ло п^яYTi-пт халк Ру _ „„т.

нигох дорад.

Щ НИЯТ дош^бадбах™ -...'

бошад. Худованд аз М.му * № майдон|і ,Ша\п
Ҳамон вақт, ҳамон Р> ’ ямѵ андѵхн на

холи нашѵда буд

Ѣ*

офати

гар

Дар вилояти Кӯд°б

'Л кӯх куч ИД, О,
а табдил ёфт: >
Дани одамон._

Аммо орзуп

рафта оа ТоЧИ . дар Комсомолободу Оби-

и “ азим омад, Дар„^оид тмт ба аз0-

м 11

аф ёфтанд

рн фоҷиа
Дар Душанбе

г у м шу

ддат

омада «««« **м

5

аммо руз ба руз

оромии зоҳири ба^аин оромй хѵдфп

зеро

зниқтар

қонун

нест, бехатарй нест.

81
б

аРо

п„он ва он идда ашхоси зархарцд,

фи я, чавоно и і ҳ у к у м а т х о ҳ о н ери-

дани месИтонданд барон ин талонѣ

........ 4ap6S

I)

амали шудани максади 'хуку™^“„ё?* Р^ойа** 6

•» '«■'ли°шон~ Якеро дар Коф _

I ИИрИрИИИИІ^И^У щ ~1і а ту

Кѵлобу Қурғонтеппа ва вn.?a
Дар шахр ва Driyyrt А/ГРГИрИфт. Акнун натанҳо руСуИ~аЛи

Душанбе бо 7

__ттгяиен^ /-4J

корд

~ар шахр dcj - wen

cop овозаву таҳдид авҷ мебастанд. Аз ватан
ҳо балки тоҷикон низ >

*4

Узб,

бъ

фтану навлшіап намешавад. Фақат дарқ

кард.ки

бо



По тиҳй гаштан бех аз кафши танг,
Меҳнати ғурбат бех, дар хона ҷанг.

Ҳамаи ин гуноҳ ва нотавонии ҳукумат буд. Он натавоц

муҳити солим ба вучид * • - * t рр,,.

ҳукумати ҳозира албатта пп.чгятт-» v,._ лне-

Аммо Набиев, ки аз Кенҷаев маҷбуран ч

шудааст, аз Ҳувайдуллоев низ чудо шудан намехоҳад. Бнн^

корро файсал медиҳад. Ам^мо суханашро президеч^'
вор, қатъй гуфта наіметавонад. Воқеан, ӯро д:ар ҳукума,т к'
ҳам гӯш мекунад? Вай ба портрети дилбазаншудае табди^

ёфтааст, ки хоҳанд сӯяш нигоҳ мекунанду нахоҳанд не. Л
Ана ҳамин'хел гузашт даҳ-дувоздаҳ рӯзи ҳукумати мусо-
лиҳаи миллй, ҳукумате, ки аслан набуд ва онро эътироф да-
на муд а нд.

Соати 20. 30 рӯзи 23 май Раҳмон Набиев тавассути теле-
визион муроҷиатномаашро хонд. Мақсади он ба ваҳдат даъ-

намудани мардуми Тоҷикистон, бас кардани ҷанг буд,
Набиев мегуфт, ки мустақилияти Бадахшон, даъвои
Іатта барон худмуҳофизат кори хуб, аммо

рали нест,
евро намехохвд

орад. Дар пойтахт прокӯр^пй^^

Н I бозгаш™ ҳувайдУ;-

бар

и н

т-

ват

ин ад

f/ест, роҳи парокандагист.

ин роҳи ваҳдат

Иабиев суханҳои хуб мегуфт, аммо сухан буданд онҳо ва
')а t а иеве’ ки ҳукумат сохта натавонрст ва- наметавонад
тѵГГ ақа^ан як -вазир гузаронад, ё ба як танқид, не

туҳмати матбуот ҷавоб диҳад, ■ІП111

Лар Вахш таъқиби

ки аҳамият медод?

кумаку .ҳамфикри намуданд, вақте як тан аз ғоли-

«Озодй»

mLHyma Шуд’ МУРдаи онро бо

КОМИҶрОИЯИ ВИЛОЯТ

и я қиём

онҳое шуруъ гардид, ки ба майдони

тантана дар назди

бинои

«и miем карданд Асла^н0НтяпНД’ Муко®или Раиси K0M1I!JJJ!

чанги бнсёрРхунхорона, золимонаРУ-ЗҲ° ЧаНГ “УРУЪ

Часадашро



ваҳшиена. Он вақт

82

9

знд рӯзи■ кушташуданаш

боз д:




се

руз

1 ази

дар

талоши

щаҳр гуронда

КабРистоа

бар;

І»Р^пОйЯИ

/<•0 Vf И Чр

оВочаҳоп

4

вилоятро ба



нав Дар

хусКи pa^f o водош- ««

ров. к А_и Нави кпѵ,,!; А*Н

ге та\т

о0* Л Худоназаров, Қ.*аСл

аФ'лЯ мегирифтаид. Кулобй'и

П И гг, г^ттП Л Q П О Ѵітт».

овдб ат

Ун

к и

Дар

Раиси

Ро

6адах ё 'хӯча НДй шавад, ҳамавд

‘ -*Г- 1 1 — -VJ-'IWUH Шарят " лаД°М шахеѵХГ1 ме

ЗИД, бадахшй шавад *?’ F*pMil 3иД Fatml Дигар

ияяпй шявап аД> НѴЛО^Й .. Д’ ғарми ТПЙ»«-

узи"‘аР Вахш наели дуюми ф

'/1‘ янД *аМ’ ОНҲО Ҳанӯз вахщӣ

'дар 0Н РӮЗҲ0 Набиев Қурб

А ^ ^ л т г ^ -ГѴ П1Т гч л — -

н

Йн

мегуфт

0

кУ

НИШОй дод,

р

ох

бар

0

муд

мекарду

г. Ин ai

ки ба

Д

Да’р'Кӯлрб хам он вақт терпарЬйтЙ

^ ' ггОГЛ ПППОТІ ^ ^ —

Ха

дар бор

амалй б

зарур

щиши

як муйсафедро шунидам, ки мегуфт

- ни р Д.

У куштор и дома дошт.
'"ронду, аммо кӯ-
боре мулоҳизаи

Ман

НБаровари ҳатми Митинг» ва ‘тят^,„

„ст Набиев роҳбарияти Душанбе Хисоп тУ’Кумати

Кофарниҳон ва Кӯлобу Хӯҷандр ’ * р’Т«янзо

•мебо

менамуд, хоқиш мекард, ки бо'вд.м7ти мусо-

ҳамкорй намоянд. у бо нштроки Турачонзодаву

Щҳамрш,и роҳбарони Вахшу Қаротегин мебоист
екард, аз онҳо хоҳиш менамуд, ки таҳқиру таъна

оромн ҳи

лиха и ми

Химматзі

сухбат IV

ва қасду қасосро бас кунанд ва инро бояд
тақвият медоданді

Наб



бояд ҳамроҳи Давлат Худоназарову М. Навҷу-

вонов ҷавонони Бадахшону мардуми ба
ҳидоят менамуд, ҳамроҳи Исмоил Давлатову Зокир
бо ҷавонони Вахё сӯҳбат мекард.

Б

ин муллой барӯманде, ки дар

- л

надошта бошад, тавассути ТВ фотиҳа мекард: барои супо-
ридани силоҳ, ба кор набурдани ярок, барои бас кардани ху

су мат.

Б

ин ҳукумат

сарвари худро бояд

— т М ▼ ГГ

ри воситаҳои ахбори

менаму

/-Ч

Ҳамзамон ба ҳамаи

органҳои хифзи конун ба

t _—тт ГГ

вайронку

Аммо
Ҳукум ат.

^аР кадом шоҳу табъашон

ҳеҷ ка

т т — —

ҳуқуқ машғул мешу

оми ин нашуд

Роҳбарони

ѵихобшуі

аи

Шӯрои

Олӣ

мардуми

Ва

атбуоти



бо тамоми неру

пяяип бѵд. Телевизиони

Р раиси чумхури конунч с<
рнмансабро наҳ

бурд,

мезаданд ва дар наніи

іф

Ф

бе

пом-

Аз дасти

касе ба дѵ

to ^

ХО зурн и худро
дон и «Шахицот

,,Ѵ,ІН m;vi ... *KOP меҳисобИЛЯ1

pencil чумҳур коре намеомад. Ҳатто Ҳукум^-
А ....ІпмппЖт. Ханӯз охирм моҳи май Фо

намсгирнфт. Хануз охири
нишон медоданд: садҳо шахс

, в а муібадирони о нҳо имікони зиёр

а и п

Юііи

ИРу3

Maij.

Каіб

Ҳумайнню Ҳаччп акоарро гуф^

натавонист: козикалон шаби И

ро

эътирозе

бо тамоми ҳунар Наб
ба амал наомад, ҳама

бон ба василаи

Ҷоду щуда

д;1П Эрон иштирок дар азои Ҳумаинӣ кори хуб буд.

Эронраф

албатта иддае аз онҳо бо корҳои дигар

теле-

Ш-

УД.

Мо

машгѵл бѵданд. Шодмон Юсуф бо мошинҳои ташрифот ғайб

мезад, барои тақводорҳо даъвати хос мешуд.

Дар бозор тоҷикистониҳои азодор мол мсфурӯхтанду мол

мехариданд. Муҳиб Қурбону Имомназар Холназар, Бауман-
ёру Со ҷ ид а аз зиндагии онрузаи кишваре, кн орзу ва умедн

ба шигифт омада буданд

та-

Тобистони Вахш ҳамеша гарм аст, аммо ин тобистон
моман гарм ва тоқатфарсо буд. Он мардумро ором намедод)
аммо ин на айби гармо, на гуноҳи табиат, балки
одами буд, ки ҳамдигарро мекушт. Тоҷик барои куштани

рафта аз Афғонистон силоҳ меовард, рафта дар Афғо-

ҷинояти

мрин мекарду хунари фаир меомухт

Точик барои куштани тоҷик,

бо шиори қатъи баро

даркуши ташкилоти ғайриқонунии сабтнашудаи ситоди «На

месохт ва роҳбари он эълон мекард, ки қаҳри

чоти Ватан»

май сахт ва ҳар кас ки аз фар
яш сазояшро мегирад. Ҷанг ала
мусулмоиу куффор асл$н харду

хи дину

Чанг

і]

зг мераф
мебурданд.

май берун шавад, дар
мегирифт, ба номи ҷанги
халқ буд ва ҳам аз ниго-
ҳаб ва ҳам аз нигоҳи қавм мусулмон, точик.
одам мекуштанд ва молу мулкашонро ба яғмс

Чун сухан аз ҷангу ҷангталабй аст, бар

мушоҳидаи

шаккули ин руҳия дар қаряҳо як-ду мисолро овардан мехо

^ам.

бария

Дар рузи иди қурбон дар маркази

ноҳияи

рох

щШЯЯШШШР0 ташаббуси намояндагони ҳизбҳои Наҳзати

Rs «Пс,^а ДрМОКРати» масоҷиди ноҳия, ҷамъиятҳои Растохез

t Бадахшон» манифестадияи идона доир намуд “

ки пештаР Дар навоҳй идҳои якуми

' Mi

7 ноябрро „стикбол мекардан£ Факат бо он илова ки дар

84

4
И’

о и

э

^тиёчо^и ситоди «

в

ѵ|і|1 ^нД' M,4и - л

'Л *ам',оМмунист бу

%

атан

»

t

Іцохия эълон карданд( Ки

а боша

мабл

ағ



В

Ли*

III

г

іЗ

о^Зм-СаИДШи-еЬ’ КИ С0ЛҲ0

и-

адр kw

шшвді

о аз нав

Д,

Вақтц

хона-

гН'1

дЯ

А*

И*

и‘* йришаръиян

ки С.О.ПѴЛ

.. . „„факахур аз ин даъйят 2^Чони''"~“4- ,Ча*і

ЙеМ 11а^

М»

аз

Ҳ1°М ва фар

кУнан- - Р

j

а

лолУ

чи даром, ки

cap

*% *

шш

буду

I»1’. ЧИ Г I карда наметавонад. ” Kh бегуНоҳ бафТа

'У <ИЛа Д° шиори """"

О

к

мерафт

[И

а

н Сохибназаров бе ҳимояи *22 ~rv,»

) сухан ронданро фаромӯш ип/Л?\бе Ииоя

д, аммо ҷавонони мусаллах аз

нро рзб^дз. бз. бозор Мбовзрдан

...гт^пСІіТ ‘ЛД PltflQ П П Q.U п тг», ^ v

ѵама вахдати Точикистонр-.......М^иоибе

гѵ ѵоСтанд, аммо ҷавонони мусаллаҳ" — °УД'^Ма ^0'

\ і ^тж'тілііа ■ ■ ѵ ■. ^^ ш г ^ ж. # т # * ■ і ш ■ ■ гш ш ■ ■ ■ « ■ я w и т ж

мѳкарданд, ки ин касб Кучаву

кконро

уіХ'ОСб

тіиЧ'О Р

ппа

ров

>

[фронси ТОҶИКОНИ
Иқиёмиддини Ғозӣ

давлат ИсѴон

аммо дар Қурғон

ми

куҳистон оо иштироки генерал*
Бӯрй Каримов, Давлат Хѵдонз-

ки

лейтмативаш ин

ЩРКурбонов дойр____

Хуҷандихо моро хафтод сол

°^} каг)данд, маньи тарбияи кадрҳои мақаллии мошуданд,

-Р-п вазифа надоданд. Мо бояд муттахид іпявеѵ». ' _

т- - —

Мачлисе, ки дар

юлорҳои аорсии Қур

шуд

мебуд

маҷлис, конференция

[ ба хакнкат
ба ҳар қол

Щмоне, ки муттаҳид карда буд, яке аз кадамхои чилд!

і^л„,т,тгг гкА^Іит л^^1Г\П4Я7Т. КИ СОЗМОпДИД® ___

фер

зар

бошад. ярокн

□.Гт собит мекунад, прпишпо

, изхороташон,

ҳукумрони кунанду Дигар* У2ЛЪИ силе., .
бо худашон бошаду дигаРаР.ш0Н кофиранд

___ бонии мглом ва РаКй00._м fivi. ки ш

Кй

■Г

мусулмону

бѵд, ки шурун

Шояд андешаи ҳамин.хел ^““Г'"еШуД. Як ^ тТ2

іг низ ба шеваи дилхоҳ - аз он »»«- - ■

и мѳгуіфт, ки чаиг дар нохия» „ РД:

V "т

ибтіцо ёфт

-— +

Навонзанѵ духтари каротег

бурда У

иниасли

лучи

ҳамон

стем,

Ан

ҳабс

а ҳамин

W

тЗВ0НИСТ

НевУ тоҷику точик авч

Ьоз

НаМехо

дини

мѵкаддас

— ш

баста

зз сулху

оштихоҳон

85
-

Дн

ҳон
за и охир

ван д.

Дар и

пардозад,

дон

ғонтеппа

ф рол с

сѵлх

][ШТ„рО:К ^ОКумаНД;

Ф

Ранен

мешавад, ки дар он ҳама

чй бошад, ки
ба Бадахшон

эрой

дурро

Дар

мои еъ

• І

н

бошад

Кор

гн Эоону Покистон сафар карда, мувофцқат

6 ■ аданиро имзо мекунад. Хуҷанд, ҚӯЛоб

менамояд, ки обрӯи рехтаащро ^Ур-

--—н ба

Ф

КѴШІІШ

ИИ вазъиятро ҲОСИЛ пат.лд.

Про кур ори генерали Ҳуваиду

ллоев

ба

ба Душ

ичрои вазифа дар охири ию'н^а^е

а

тнбонҳои онро

ба

бие“кѵввае мебахшад ва Ҳукумати мусолиҳаи ....... оа

‘ ташвишу изтироб меорад. Қозикалону

барон тѵхмат ба суд додани мешавад ва телевизион баро!

шарманда карданаш бо ӯ мусоҳибаи мустақим ташкил кРа0"

меёібад. Онҳое, ки пппкѵплп dP

суд додани мешавад

да, аслан худ

шикает

______. прокурор ба

кориашон бо ришватхурон ишора мекунад, ба қонунщцкацк

ашон гувоҳи медиҳад, дандои мехоянд.

__Чар о моҳи май гурехти? Аз март тарсиди?

занандаш.

таъна Mg'

Не

іан аз марг наметарсам ва ин хатар ҳоло ҳам бар-
тараф нест. Май аз он қатле метарсам, ки қотилаш номаъ-

лум мемонад. Имруз вазъиятдигар

Пас чаро бо телехранителҳо мегарди? Ки ба

медихад?

маош

Май телехранител надорам

Масъалаи муҳоф

(тіелехр

Н

Ҳувайдуллоев

ракибонашро ором намегузорад. На фақат инро мухбирон
савол медиҳанду таъна мекунанд, балки борҳо
гушзадаш менамояд, Соҳибназаров ба Шӯрои Олй дархости
депутати медиҳад. Мақбади ҳамаи инҳо чй буд: оё ин «ҳа-

ба/«ҳақиқате» ки рӯзи 24 августа 1992 ба амал

умумияте надошта бошанд?

Ду саволи

айбдоркунан

Прокурори генералй ку



шандаи худашон мешавад. Ба яке 'Ҳувайдуллоев бо мнсол

чавоб медиҲад

Агар узбекон

таъқибу таҳқир намекарданд

оо ҳазор заҳмат дар тӯли

ва мардуми фарғониасли водии Вахшро

чй зарур буд, ки дару

тарк кунанд?!

солҳои дароз обод кар

аашонро

Дар.чаі зоби дигараш
Дар байни шумо

Ҳамии роҳ аз комиҷроия

86

мегуяд: ' ,

ҳам журналисте нишастааст,

ар

хона гирифта

Чаро


t



i

















4

*

oC,

j<n имтиёзнок хон a

'



011L- ?

KcCo.

мегир









-ІѴМХУР

муал



ЛИМ



и

Дар
Об ру

нест

> Духтур

гу

Яти

вқеашро мустахкач™"'*’ Ки бо у Н«„Р-И генсРалй

ин чи.з «Л*.. Кунал сЛ.*Иар ш№
0н, руйрост номбаркардТнЛ

Р

ѵ3аи Р»си

'--ли дар ин чиз иавіиТ
нумҳур дар ин Л!!!^

— О

Маъ

^.'позиция, аз чумла Д. Исмон

0 ~аби кард, бар -----------

хе л о

букдӯш кардани Д. Исмон баронS
Бояд гуфт, ки дар ин сессия боа Z .

Дар конституция бо Мувофвда*



ои адлия

дои

М&Л

тутсиони тағиирот дохил кардГс'* раиси
ЩИ-- бо пешниҳоди Набиев ба ин вмяЛзТ иШ^Р°" 0лй

„нтихоб намуданд. Сессия ба чои он ки t! АИсКа1иар0Вр0,
ъи чанг гардад, сабаби авч гирнфтани оЯсаб^бХнии

бештари ҳамдигари мешавад._ҚувваҲои мукобил ба дѵшма

^руйрост даодил меёбанд. Қи киро?

Аз як тараф Қозиёти Лѵшянбр кя «**„..*„ „„зб

и «Лаъ-
таъми-

ли

іараѵр і\тщщ душаное ва атрофи он,
наҳзатй ислом, демократа, ҷараёни Растохез, Созмок
Бадахшон», ки хуб мусал^аҳ ва аз нигохи моддӣ

хуб мусалл*аҳ

нанд ва дар ҳукумат такягоҳи хуб доранд ва аз

гар Раиси ҷумҳур ки на артиш доранд на вазорати

ва на ҳамаи вазирон ба гапаш гӯш мекунанд. Ҳамчунон аз

Ьафт хароб мешавад, халд



шн мехоҳад, оромй мехоҳад, маоши бештар талаб
аммо дар ду Вилояти Қурғонтеппаю Кулоб кор неа,

қудрати корфармой надорад.

Набиѳв кӯшиш мекунад a^,f,Ha“p®0'2f »яяял
дар ҳукумат

унад,



Девон

азирон

такя^ пайдо кумд: муовинн аввали Раиси

Ч Каримовро аз Москав ба Душанбе мео-

рад, зеро А.

Пяр я* Отпиши такриоан

Пас аз кушиши

муяссар мешавад, кн ...... ѵ

Ш. Шарифовро Ра^Сря/моНовро аз вазифан вазири мудофи

ҳамчунин генерал Б. Рда -

сабукдӯш намояДр дар масулаи ^™Ф^|итушунид сар

- Бо хѵкѵмати гѵ „ѵпяли днгари м ,гQ„^ям НЯмѵ-

пурзаҳматн хеш
нохияи Шаҳринав

„„ор яз £пѴлтгѵс дар мусіо

1Млакат Ва.ДГкати УМУ*"''? Імин меравад

мешаваді^

Дани' сарҳад

мустаҳкам наму

ки авоили

мегарД3^

87
I

сентябр Ранен
лоҳад рафг.

нѵмчур барон имзои шартнома ба М

°Ск-

9а

Набиев ва

НаДо

ҳукумати у бГраД

іапѵчя -г Л_ °УДаи,.

м\

аЧи

Дар боло -шора шуд. ки Рамен чумҳур кувва
'''Тобі^иятш.шоадиГаСагони Кӯлоб ҳамаруза таъкй^ .

ѵак асг, ки шиори онко аз чумла барқарор дМе-

чѵкѵматіі коиунй дар вазъи то / май аст, аммо *ав£*

артиши хѵкуматіш Набиев буданду, на неруҳоц мар»"*0
ѵртѵп раемпи хукумати баъди Набиев. На ин конуи.,Рд>Мй
бѵдѵ на он. Душворин баҳо додан ба ин неруҳо низ

ни

шУда

мин аст.

ДаР Ҳа-

Вале сухан аз он
кам мекард.

Ф

мустд

Ҳ-

вахшиена куштанд.

ки Набиев атрофашро

Аммо рузи Д4 вгусат фоҷиа рӯй дод. Соа,-и 3()

тир

пзгоҳи д^Р кѵчаи Ломоносов прокурорп ісіісролиро qq |q

• • _ * I

Kohvh



гуфтақд

ҷарроҳ Ҷ

Р1броҳимов, ки ҷасадро бо-

рой «хай рухуш»ҳозир карда буд, ин ваҳшониятро чунин ша-

рҳ дод: тамоми пой, устухонҳои пой бо тир пора-пора кард

ҷоғи тарафн рост бо тир фуру нишонда, ба

шуд а,

баъди март

сари сина-

Шохидон

тирпаррониро /
з мушоҳидон

ЧИДДІШ

б)

рф

зар аз таҳқиқоти хедо

чумҳур сур о

озод»-и вахт, ки қотилро дар атрофиёни

— _ О ^

j

мешуданд

ебурданд

ин куштор маблағи калон, ҷаҳолати бузург, созмондиҳанда-
гони кордонро мехост. Баъзеҳо эълони зикршудаи «Чароғи
рѵз»-ро ба ёд меоварданд. Дигархо ба ТМТ ишора .мекар-

зада телехранителдории .ӯро маҳкум мекард, бо

Р

соҳибаи муҳим уро забонк)

кардани буд, гуруҳе аз он

ёд меовард, ки муллой зодгоҳи Н. Ҳувайдуллоев-Мулло Ра

руз пеш аз воқеа «Дар Душанб

шабу руз

кори зӯр мешавад» ва рӯзи 24. 08 баъди намози субҳ албатта
ҳанӯз соат аққалан 8 нашуда), «Нурулло Ҳувайдуллоев куш-
та шуд» гуфта будааст. Ҳама воқеаро ҳар хел, ин сарнавишг

ро, ин инсонро шинохтану шиносонидан мехост. Аммо ДУ111’

низ очиз буд эътироф намояд, ки ӯ аз роҳи ҳакикаг

манат

ардад

Чи одам'е буд Н. Ҳувайдуллоев? Намедонам. Аммо ДУ чизро

гуфта метавонам,

дш, ,баъди в океан февра
каш кунанд.

марти соли 1990 дар рузи 50

бисёр дустонаш тарсидаед


оѵзи 25 августи соли 1992 Di,uг
'„про аз хонаи акааш ба рох" В"д»

шудани додснтони Щ'

Jk ,ГГ.а.Г,Г,?,,Г“£~Ж Ке» V-

мали зимомдорони давр Haf*° ^а;

ішѵдае, пухташѵляр : У^* балки як сущим»

Ѵ<* С ДИ 0{J

. п поев - -

ДоГіі РӮ3>>‘У <<Адолат>> барин

іаііД* а

дсн'

баРоИ

Ф а Ҳ м с

7/ мехос-

„дашудае, пухташуд»* буд, І!

ОН миллионхо суми ҳамон вактпг "е таШки-ютчиёиаш

IBffgK суикасди гӯшношунилр «,.„Қ1ро да?«

оН,

к и

ифтанд.

федкуінаікдои

Ин

надошта бо-

сӯиқасд хусусияти давлатйіЛ д” Гй'

ІОН карда буд Ин Іѵиѵо„Мус0лихаи миллиро

?ѵллоев воқеаи
ряйриконуни эъ

% идеологи дошт, зеро ондое. ки

анд, намехостанд, шахсе додситон бошад Р Р '

Кй КО^’’ н

Ест; ОнҲО қукушатеро .мехостаінд, ки конунаш сѵхаж
дюн бошад. Онҳо дуваидуллоевро імахз баров он нам*
танд, ки у дар ҳимояи конституция буд. Зиндабѵданн

на1 мехостаінд. Маздаікаи «Чарори рӯз» «Их разыскивает

___ ^ ^тт • тііг\іг\ а гг ГѴітт тт/ч Л__________ __________

уяпаоаст

і худа-

ѵро

* X

Он

..▼I і

Ба

лиция»-ро ёд Дор ед. ш ҷи маірги про кур op ро мехост
,ин ду ха'бар ҳам аҳамият диҳед, дар онҳо хам аён аст, ки
онҳо ба даёт и Нурулло Ҳувайдуллоев худро сохиб хисоб

мекунанд:



МАҚСУДИ ИКРОМ БА ОЗОДЙ МЕБАРОЯД

Чуноне, ки

ёфтем

дируз раиси бонки тидоратии

/П .. тт т. т) ТТ ОпЧПГч'ПН ки 00

нитаи ичройм

ксади ба «дом» афтонд41011 у . пяти оа

қсади

Икр

б

аҳбас

Ҳамчунин мо дарак ёфтем,, і
шанбе депутати халкві Т ^

„ шайъй бо ТУ ХМ ^ ;зодj мебарояд. Яъне
ба хабе гирифта ШУ-яН’бе меоранд. - |

маҳбаси Хучанд ба Д> ^ кУввах0|‘ “додситони

Ин ик-доми„пдаінд, и кафизи °^°іианд Дз т хс

намуда, аҳд ИРД 6а кор шурѵъ нам

Ҷумҳур

қури ^Душанбе омад- ф

айдуллоев бг; ДУ дар чехра г

хешу наз*

Бошад, ки рӯзхоя

ром

басс>’^е

89

I
ИЗХОРОТИ

НЕРӮХОИ

ҒМОКРАТИ

Рӯзномаҳои «Садои мардум>> »*

Ҷумҳур

т°ҷикист0н

pyjnUMdA^'i тя тнд ки «рӯзҳои наздик

лабар "®Р /икром... ба озодй мебаро:
шаное Максуд» 11 *'У_

мири

озоди мебарояд. Ии

аз 27

Щ

а Ҳ р и

05

to

бр

иКДощ

*

а ид, к и

Ҳу

Ф

осоиши Додситони кулли ҷумҳурй

аҲд

и

%•

!?РДа.

мебошанд

Нуру

■^0

Мо албатта иқдоми ҳукуматро дар бор

ОЗОД

КаРДа

Икромов табрик мегуем, вале бо салоҳат изҳор менам
‘ғ * „„„ яѵгт някардаем ва кафили погч,,„. щ

ки МО бо ҳеҷ касе аҳд
и а туда ем.

Фили

Нй

°ем

0С0ЙВД нас’

Д

бораи Додситони кулли

мҳури гуф

Ки

байни Раиси ҷумҳур, раёсати Дев

бар

Вазирон ва нерухои- опіпозицион истеъфои

пешбини шуда ва

инбаъд дар

ва°

н. Ҳувайдулло*111

кор накардани он зикр туда буд

ифаҳои масъули

ев

Дэвлатй

Аз

РУ

мо аз Раиси ҷумҳур қатъиян

аб

{рои бандҳои протоколи созишро пурр

мен а моем

таъмин ’

Раиси Соз

Раиси ҲНИ М. Ҳимматзопя

' Раиси ҲДТ Ш. Юсуф
Раиси Созмони Растохез Т. Абдуҷаббод

Лаъли Бадахшон А. Амирбек

Тасаввур мекунед барои дар матбуот таҳқир кардани

се,

дар

дар ҳимояи қонун буда

халқу миллаташ гуноҳ накардааст

чи қадар ҷуръату чи: қадар пул

дархюр аст?! Тасаввур імѳкунед, ба чй қуввае так я доштанід

ин журнаДистони «озод» ки дар пардаи телевизион Ҳувай-
дуллоевро шарманда карданй буданду худашон расво шуданд.

Бузургии Н. Ҳувайдуллоев дар он буд, ки гарчи медо-
нист, душманони қонуният ӯро ором намегузоранд, аз адолат
ва инсоният даст накашид. Магар дар зодгоҳиш Понғоз як

зади илм,

намеёфт? Магар дар ҷое дуртар аз Душанбе

ном

Меёф

меёфт?

ҳуқуқшиноси

бар

худ кору луқмаи

Беҳтарашро шояд, беғамтарашро шояд. Аммо

33 гузашта наметавонист.

Komm^nTjrf^ АУваиДУллоев дар Душанбе зиёдтар

конун дилкашолие надошт. ӯ р

аз

сарватманд набу

роҳи

fS К . ' х 1Y1 UL 1

буду қонун. Ёд дорам як рӯз пеш

фавташ

ки^пиѵо^иаШ ^аР°Фов бо ифтихор ёдовари

Данд’ кн онҲб чанд ,нафар

90

генерал доранд



орам
пр бо Та

г- 'Ьпчи

ссуф

ЯК гурӯҳ

сухан

wa,

МегУфт. Ед

I т ▼ ^ -w .—

У’ Л,0Яи“ nrv ■«ионони бадахтв ҳуқ

а3 ^ .,о буданд, сухаи Мегуфх рп „ ки (

яф1,'|фташудани телехранителҳоящ сѵ°р/м «ы

бУарвакт медонист, ки душманпи"И..0НХ0 ’





ГУ ЧТ1 * ■ “ ииіЩдл . я„ ' ■** раш'г ся,гл *'

б ар в акт медонист ки mm, 33 дасти онѵп ЭМ(ЭлУД'

° Пиккат кѵне'а бяК!^Шманони С“^^ояя?.

аз

1ІІ

. „ Душмано

диққат кунед ба изҳороти

----нашр шуда буд;

ИЗХОРОТИ ДОДСИТОНИ КУЛЛИ то.

НУРУЛЛо ҲУВАЯДУЛЛО^В

Рѵзхои охир дар доираҳои муайяни

бор В и

аро ҷисман нобуд
Хатар

кардан
он кап;

іан карор додам бо изҳороти зайл баромад

Тт---- як сол мешавад> кй'ДЗр баъзе

овозаҳо дар
аз пеш пахт шуда

PIT DO ТТттт*г-Г, ---

Ин

іммавй

намоям.

аст, ки

аъракаи дурӯғу бӯҳтвн нйсбати аҳои ахбоР

итони кулли ҷумҳурй

ман

тарафи додс
ҳои муайяни
бора пурзӯр

ури қувват

боздошт ИЛ

Дод

аз

зиф

ідони ооздошт шудани М. Икромов
шаҳри Душанбе дар моҳҳон апрел-:
) гардида буд. Ҳадафи он маро бео
сабукдӯш намудан ва ба ҷои мак

іай яку як-
)рӯ кардан ва
шахси дилхо-

ҳашонро таъин кардан

ҷумҳури руй дода истодаанд табарруки созад. Таҳдиде,
и ҳоло садо медиҳад, анҷоми мантиқии маъракаест, ки дар
атбуот вѵсъат дода шудааст паппмм мяитикии паванлхое

ебошад, ки

дар

ҷумҳурй руй дода истодаанд. Азоаски

рои аз вазифа‘ сабукдӯшцкардани :

надоранд, доираҳои муайян карор

қатъй даст зананд.

■*>--- s\ ^ к тт Л)Г £1 14 W Cj

,Ь а ин

U.1I --------- X. ^

додаанд, ки ба чораи

Мавқее, ки
ки ҳамеша
касе онро

на-
та-

^Рҳамчун Д°Дсит0НИ надодан -

ҲИМОЯ -кардани конун ас ѵ ва ҷумбишҳо сарфи

,Т,т

эҲтиром кунан

шиорҳо

алй наму

ошта

онҳо н
Вазъи

даіма

тар

ғояе,

т

хак

ки

инсонҳоро

бошад

Ба

назарам

ҷумҳури

й Х°л°

XI А. J . л » —--

ҳалокат мебарад,
маҳз ҳамин мавқеи ман

уракаб аст. Имрӯз ба ха-

<и
*

« s

ҳа-мan нируҳоп снеси

лоз им зет, к и ҳа дід али'м кон

ва

ЗОҲИР

то

хирадмзнди

тит\' пора нагардад
\з ли сабаб риоян
роҳи созиш хеле мѵхим



намоянд. Го ки ҷомеаи мо та^°Ри

-I а‘Ма.л

копун бисер зарур ва пайдо наА.

ки чанги шаҳрвандӣ ба

Ф

пн

амр ба мушоҳида

аст. Ваде аксар вақт иқДо\1о*'удаНц

мерасад. Қонуният пойм0лИ Х]]'

да шуда аз барон

сиёсии баъзе ашхо>



гуноҳ ҳалок шуда истбдаанд.

у - ҷумҳурй Ҳ0Л0 корҳои зиедеро анҷом

Додситони !

то*пеши пн равандро бибандад.
ки ба мо мерасонанд, ба иллати
ни мо бо он рӯбару ҳастанд, додситони

фа оҷизи мекашад. Ягон

Аммо аз сабаби он
он зиддияте, ки кормДр,'>

ДаР иҷроиГ'

гоҳо

роҳи баромадан аз

ин

я т

Кӯ-

ҳамаи ашхоси

и и

вазъи.

поҳп гуфтушунид бо иштироки намояндагони вилоятх

1 ^ тл-_Пошшпбпя ѴЯМЯИ ЯУЯП^ Dr. г,_________ хОн

Қӯрғонтеппа, Ленинобод, ҳамаи аҳзоб ва

нфиатдор мебош

Ин

уфтушу

чунбищ

Ҳо

Чум

Д

таҳти роҳ/бари и Ра ней ҷумҳури конуінаін
хурии Тоҷикистон сурат бигирад.

Дар раванди мӯътадилгардонии вазъият воситаҳои ахбоп
умум нақши калон бозида метавонад, вале баъзеи онҳо J1
чумла симои мардумй баръакс ваъиятро тезу тунд менамоянд3
бо ҳар pox гуфтушунидҳоро вайрон мекунанд, ҷомеаро ба по-
рашавй ва чанги шаҳрвандй тела медиҳанд.

Дар роҳи ҳалли ин масъалаҳа ҳукумати муросои миллӣ
ҳам бояду шояд кор намекунад. Баъзе аъзои ҳукумат мавкеи
фурсатпоиро ишғол намудаанд. Охир ҳол^

ро кардан му

аст.

Худоназаров ҳарчанд

бисёр корҳоро

бисёр

ҳамеша дар маркази

мебошад, худаш

ҳуку

доғро

менамояд, рисолати ниҳоят му-

раккаб ва бағоят муҳими оштидиҳиро иҷро мекунад

Б

сулҳ, ором

іртшбот зарур аст. Дар

си ҳол мо ояндаи халқи худ, кишвари худро маҳв месозем.

Инр

Ана

фаҳмидан ҷиноят аст!
чунин таърихчаро аз рӯзҳои вопасини ҳофизи конун

ва сарусадои атрофи ӯ ёд овардем, ки ин муште аз хирвори

бозиҳои ҷоҳталабонаи қонуннописандон дар муқобили ДоД'
ситони кулли ҷумҳурии Тоҷикистон Нурулло

мебошад.

Наметавонам боз

як чизро ногуфта монам. Дар он/рЗ$

Ҳое, ки аз карнаи садо ва пардаи симои

тую сури хосашон

оҳангхрй

дар он рузҳое

<<а3 ?и?дон озод» дар маросими видои Н
ғарази сиесй меҷустанд,. дар

ва тамоми вилояти






дар Хатлону водиц қис

боД; д0цунписанди тоҷик, чй {arfn °Р

iMiL-дахШОН ғам бѵл. А р ДУШ;

буд.

рузҳ,о Ҳамдиёрон

Каро'

СИМо »3«. «УРОНИ

с

мардум

г|сИД* <

^РІМехохам ҳамонро такроран *ёд “n Ui

P 3 м

КИ он

6У^ешаваД

^Укумат

нз

Дастрас

ivui/t s'*'" на-

унки Ий кухна

МУРОҶИ.АТНОМ»

I нпѵмаіл An.™_ ” А

„аткашони ноадяи. Ашт ва вилояти » ■

ц у м к у Р и Тоҷикистон Радмрн Набиев, Р^исГшѴ
Чумхурии Тоҷикистон Акбаршох Искавм^ Сао

fоҷикистон Акбар Мирзое» Р

• •

Хабари ваҳшиена ва ноҷавонмардона кѵшта

шѵданн

фар-

роҳи

чониб-

задай фарзошаи миллати тоник, яке аз' муборизоаt
а,долат ва ҳдқиқат, муҳофизи баэътимоди қонуният
дори ҳақиқии халқи заҳматкаш, Додситони куллв чулхурни
Точикистон, депутаты халқи чумҳурй Нурулло Хувайдуллоев.
дили ҳамаи моро реш-реш кард. Фарде аз байн рафт, ки та-
моми донишу маҳорат ва ҳастии худро бахри хизмат ба хал-
ду ватан, химояи манфиатҳои қонунии заҳматкашон, чубори-
заи зидди қаллобй, мардумфиребӣ, қонуншиканнхо бахшида-

Тамоми мардуми ҷумхурй роҳи тайкардаи Н\р\лло Х>
вайдуллоевро ба хубӣ медонад. У дар зинахои !

қомоти додгустариву маѵкямахо ^о си^и лил’

РӮи

адлу инсоф кор кардааст Вай б^ни

хоксору нармгуфтор буд. Ха
нфиатҳои қонуниашро

ЦДар

баъзе рохбарон

вортар

к и

ҳар баҳонаҳо худро

Нурулло

ба оари ҷумхУР11 * S' р гприфтанд

wnno аз мубориза ба «нор ғ

тҳо худро аз рузми

,а Ба ,уияоЛор»«-«rf

Мо инро

еаҳои вохурии
мисол шу

мани горой

дорой -- • ѵѵваидуллисо ^
Лек НурУлл° нИшон дод. Бо

Ҳар гуна

нун, бо

тарин Ҳувай

^TaB0Hrfev ПУР^Т,Ш SS

зридхо боир°дд0латонаву маврпдхоч

ФИШ°РҲ°!^ зарба хаммаслак’

асоси КО-

Мрозу

93


ЮІ ха лк дар симон ин марди асид т

1X11 ___ тт КСШ РЯ ПО QT ттп,,. Ѵ Л

г°Хи

надошт. Рӯзгори хоксороіГ^А.

Понғоз. ки ба

Дар

буд. Аз пн ҷост’. ^'йроіпс/медид. Вай сарват ҷамъ нам*

бОЭЪТНМОДИ аД;1- ѵЛнр0 надошт. Рӯзгори ХОКО.пп„ КаР

Орзуи сарватмандшудач ^ азизаш

cap мебурд. Л;1Г • ба воя расидааст, як кулбаи фс

Гл" ГоГГиТӯ^’ тобуташро аз он чо бароранХ
\ам надоил, ки н.тт„л Хуваидуллоев кайҳо

^ . ... .............. ................"а,‘’ШУДа

б УД.

Он

а

Таҳдид ба хасти

cap

аГноҳияҳои гуногуни чумхурй барқияҳое меомадан

бехатарии у таъмин карда

ном и ранен чумхур ва дигар

роҳб

Аз як худи ноҳияи Ащ ’ Ка

мун

фиристода шуда буд

хукумат ба Ин

В

ба

Маз-

...- * . , 1ле ДУкумат

дорони мо чунин талабу дархоети. мардуми заҳматкашро 3ао

" --"-"фтанд, аккалан боре хам фикр - ^

рае ба

даанд, ки дар паси ип ш«ктубу барқияҳо лазорон нафар

маткашони деҳот меистанд.

Хатто онҳо бар хилофи дархоети мардум раф~~

Д^кар.

Нурулло Хувайдуллоевро аз посбонҳои шахері

Яъне ба

карда

маҲрум с0х:

мумкин аст, ки Дар До_

ираи хукуматдорон низ қувваҳое ҷо доштаанд, ки ба
нест кардани Хувайдуллоев манфиатдор буданд. Мо
матдорон мепурсем, ки чаро посбонҳои шахсии Ҳув
ев гирифта шуда, бехатариашро касе таъмин накард?

Мо

тихобкунандагони ҳавзаи интихоботии рақами 123

мардуми ноҳияи Ашт ва тамоми вилояти Ленинобод

*

шу

моён роҳбарони ҷумҳурӣ қатъй талаб мекунем: Он ашхосе
ки Нурулло Хувайдуллоевро ба қатл расондаанд, инчунин он-
ҳое, ки ин амали террористиро ташкид ва ба он рохбарй кар-
даанд, дарёфт намуда ба маҳкама кашед, то мувофиқи ама-
ли нопокаішон дар назди коінуін ҷа,во/б тӯянд. Дар а'кои ҳол

тамоми

ардуми

Ашт

вилояти Ленинобод йорози
нобоварии худро ба ҳукумати ҷумҳурй изҳор карда бар

зидди амалҳои нопоку террористонаи қувваҳои опп

мубориза хоҳанд бурд
Мо кушоду равшан

озидибнй

боэътимод изҳор мекунем, ки

рулло Хувайдуллоев қурбони дасисабозию мансабталошй

наирангҳои бархе аз ҳукуматдорон, созмонҳои ба ном демок
=У мардумиихизбхои демокративу наҳзати исломй, чум

мардумии

аст. Мо

миллат дасти

Растохез

ва «Лаъли Бадахшон» гар

Хамчунин ақида дорем, ки дар ин фоҷиаи бузурги

берун аз марзи ҷумҳурй-ҳамсояхои ча-

нуби Тоҷикистон кӯмак

кардааст

ало 33 И^ТИД0И Фаъ°лияти худ зидди ҳукумати

Стжтуциони буд а

худо О НИШОН

94

одаанд. Ҳув

С


v|2

О ■.. о \1

Я*

аѵр мекарданд, ки ба рѵи т,

foKH ин демократіи фаУШиКс°нѴн

\

ОХ Ир
СПИ

Пой

МЭТИНИрОДа ga

ТТі*натп« 730Рад,

НЩ ■■■ екунем ки КуввахздТро ^ant60fli7"ai'

^РХУВайДУЛл^ро- ***

■ ■ Давлати Сократа Гс°тф,не«-И„ баДгп

аУ/Лйю терроризм ва мян^*1_ст Намеояд. б0 !! н Қоида-

( ,1 JlO

рг

яке

аз



нД

КО ну

ЙОЗЙіО і

пумқури

иобуд кар.

мансабталощі, дав~' uu чУнин даси.

I. мумкин „ест. Mo «I™ қ«У%„ёд„
Демократияи ҳақикат* ЧУНИй *“*•

ХіО р.я лагѵикатан ѵп-..г

д6мокРати. бун,едД!рдан мумкин

те

бисозем, ки дар 0fi

wkvkv мантЬиг

дОЯД

0

кзфолат

Онҳое

^укуку манф„атҳо BaY‘;;j

гт 77 Q ІЭ X 7 TOTnf_ u U ^ A 3 T

додаву таъмин

ки имруз

карда

яавлати

ід

- л-'«АЦ

&Н хзлкй амал

л г —

шавад.

!рИи Тамоми

Ҳ0е ки имруз аз ҷомаи амал пӯшидан
™нобуд кардани фарзанди барӯма“дД

т НуРУлл0 Ҳуваидуллоев шаҳд, nj?<

шахрвандон

на-нд,

замой

к и таърихи

нопо-

МИЛ-

™ миллати ТОЧ|И:К ОНҲОроИ3(еп,аШаД' боад ДО-

^Щнахоҳад бахшид. Ба „„ амалиДш™Ҳ Ва дар

дар назди худоваінди мутаол низ ҷавоб г -Ш0Н Лар он дѵн^

Мо таклиф меиаімоем, ки 6а Н Хѵваію,.
каѵрзмони халқи тоҷик - ' <Аб*аадумовв

мегуянд.

Р - - **• ^ѵосшду.ІЛОеВ уквони

дода шавад, инчунин дар каламрави

/Г СкТ^Пгчтт --

Точпкистон се руз мотам эълон гардад.

Мурочиатнома дар митинги мотами Нурулло Ҳувайдул-
лоев 25.08.92 қабул карда шудааст.

Ба кута шудани яке аз рукнҳои давлати қонунӣ, ба муро-

ҷиати мардуми вилоятҳое, ки аксарияти аҳолии Точпкистон-

1

і

ро’ ташкил медиҳанд, аз тарафи мақомоти расми аслан ги-
ред «илавлоҳ» нашуд. Мотам эълон накарданд, баръакс шах-
серо ба иҷрои вазифа гузоштацд, ки аввалин кораш ба му-
қобили райъи Н. Ҳувайдуллоев буд.

Пас онҳое, ки рузи 11.04.92 депутатҳоро гаравгон гириф-

та беҷазо монда буданд, онҳое, ки моҳи май икдоми
лоти давлатй карда беҷазО' монда буданд, онхое, ки
Раиси. ҷумҳурро борҳо муҳосира карда беҷазо монда буданд,

онҳое, ки ронандаи?Раиот чумхурро кУшта 6”f о монда^бу-

данД ва онхое, ки Прокурори генерад“р? У кори д„Гарро бе

Данд, қодиртарин WanoaH^ ®ааіндУНавбат)і иву чй буд,
«Улоҳнзаю таре карда метавоиистаид. па»

акнун?

Б

а расми

эълоннашу

м

аи

Понғоз

Сайгак

Фар марідуми гуног
Дафни марҳум дар, ІШіШ. , ^ ,
Раҳимов иштирок наМ;яХМИН мекунанд.
Дар Душанбе хама та

° лігѵт'ііі бо ііархум хазорҳо на-

Х Пѵшанбе чамъ омад. Ҳангоми

г пнГ Сафа ров ва ^ Абду'

КИ котилонро

ки бо

95
пул таъмин
жомӯшанд. Гумон
карда намешавад

мекунад, а мм о органдои қонундон дар ин Мя
Г - нест ва бо гѵмон кяг^пгч ... ав

Ф

гумон касеро

М утТа N

Ин вокеа як

навъ санҷиши кувваи онҳое шуД) Ки

мѵайян намоянд, ки ҳимояи таксу қонун дар Т0ҷ
он ба чй дад аст.

та нд

меҳ0
ИКи

с

с

та

Давоми мантики ин к>шіир иаъДи Як ѵЯг,

, яъяе Душанбе 31 август соатн 15-1.5.-30 як гУрӯҳ Ча*>Ф

мусаллаҳ

D ГУРУХ навоно?-

бемамоният ба касри Раиси ҷумҳур Зада дар0мИ

гирифтанд

ги бинор
Набиев

бо

шумули

а.

руст шуд.

Мт мехохам б арои худ мафҳуми ч авон о нро м у а й яін ;куіН я

зеро ин истилод дело зиёд пстифода мсшавад ва онро toy'
чунон 'Менависанд ё муаррифи мекунанд, ки гумон мекуне 6
яг он созмони қонунӣ бош ад. Ҳол он ки «чавонон» бо

ракш

„ ;Д,

созмони

Ж ■ I I

ҷавонони гуногунқавму гуногунмиллат аст, ҳеҷ иртиботе на
дорад. Балки он аз нигохи мадалли зист бо номи чавонони як
мадаллаи шадри Душанбе, ё тамоми шадри Душанбе (на

шадри Душанбе)

шудааст

балки ихтиёрии шарти

Ман структур

ефадмам дам ки шартномадое

онро намедонам

қонуни дисоб карда шуданашон

Г Л J »

боша

Ин чавонон дар шароити Душанбе ва Кофарнидон аз охири

апрели соли 1992

пешбар

ва ҳалкуна

ба

соб мераванд. Ин чавонон бинои мудофиаи гражданин Тоҷи

кистонро худсарона ғасб карда

кил доданд,

шуд

сарф

арказии худро таш-

дар мошинеро, к и ібарояшон, «даркор ме-
назар аз он ки ин давлатй буд, хизматй

1 А - - - -- -------- ~ J

буд, шахсй буд, мегирифтанд ва агар содибаш му-

қобилият кунад, мекуштанд, ондо дар мошиндои берақам
наснёд ва баландсуръат гаштанро, ба аломатдои

род

кидн нозирони род итоат накарданро пеша намуда буданд.
оди зиндагии ондо, василаи зиндагии олиҷанобашон маъ-
л) м нест, зеро касе барон чавонмард будан маош намегирад.

’ вакте бозор, хона, шахсе ғорат мешавад, мегӯянд, ки

«чавонон кардаанд». Аммо ман '

Гуфтамаш:

шунидам

ЧаВОН.бояд КИР° ПІІНДОШТ?

чашм„ бинишашро пардаи

I

пиндор нест.

96

чавонони мо чѵнии иалГ T F

мо ч\нин набуданд. Ана

ҳамин




Б

• п\ август

Рйдрдл”р он ^3*0

ДУ‘ рТномаи'беов0"1' В«

f

6)'^

ЛҲОМб

навиштанд; д"

S чядпигл,, ....

п;' т/тя хі— ^ кист

ffh іхол бошіад, он ҷавонои кормандон

А.ЛЛ uVMYxmt4^ ^vnl

озе
р\ зад

?Р°НрО ИЩ_

КИ боқӣ
наздик

Мон

Да



ця

Ж Раиси чумхурро гарав гирифДИ Дев«

"нигох -$*£«

Д

аНД

Раиси ҷумҳур гум

қишеро

— V

X

дар ж

Р

Аз Р*УИ

барон

1 мебист РУЗИ якуми сентябп ь

201 ба МаскавУм™;*.Даба ШиФ°

хоса

ва

хо-

меб^р-

ва

дар

А Т ^

о хамон рӯз

Ж AJ

кории дивизиям \jа і.іа^^ав мерафт Ят»і.

L ашаддии ин кор Чамшед Каримов буд ДІ Тараф

матбуот телеграммаи ӯ ба Елей '

■ „1ГГІИ артиши Россия! ба

(зурудн -....ѵдіѵисіин қатъан муқобил

бУЧй шуд? Баъзеҳо мегӯянд:

— А JL *> ■*> X

T оҷикист

Муови

Раиси ком-иҷроияи вилояти Кӯлоб Сангов

(^айфиддинро а«з идораи ваи бо таҳқиру хорй бурданду гуф-
аИД «агар гуфтаи моро накунй сарнавишти тѵ хам тгямш*»

сарнавишти ту

Санговро ваҳшдёна куштанд. Ҷояш ҷанат бод.

Дигарҳо мегуянд:

Занашро ба идораащ оварданду таҳдид карданд ва ӯ
леграмма дод.

Чаро Ҷамшед Каримов? Зеро ӯ иҷрокунандаи вазифаи
иси Девони вазирон буд. Чунки 2—3 рӯз муқаддам На(
сарвазири ҷумҳурӣ Мирзоевро сафир дар Олмон таъин

да буду акнун

киро раис



Тавассути матбуот ва радиою телевизион талаби нсте
Раиси Ҷумҳур, к и. аз ӯҳдаи кор набаромад, ^оисн

в а кушторҳо

бер

J, КН d6 у ддап ----- / ttqujt

шуд», «чангро катъ карда натавонист», баланд

-ерпсна сади 'Мсдид. У МИСЛИ б Воқеан як чизи

гв ва Н. Ҳувайдуллоев «оини ми УД^ аерӯи .„ави

Днгар. Ду-се руз пеш аз ин воқеа Д Р - қӯлобу Вахт, ки

лилл,,.. —— -ж-гт-гттт • ттоллп^НЯИ Г ОН И Гур ____гПгг гяппИЯ, Он

<<!Ііакидону».зинахои = хукумуаГ^

хе л о

вақт онхо бо худ

за ну ку

ба длгар

чиз та-

Кулоб

■иншояд ко ну«й бо^0ААзор“нафар ^ртГсІ
аччуб мекарданд. Касе »_^tu па ^бекива»»’ рба ин ч,

Касе



водш

сзабон

Марқанд, ҳазорҳо

^маданД; арза-шонро^кй

нашуни *г-ард?

Адлу

адолат

мас-

чанд

хар

мекарданд.

97

рӯй дорад


Набиев

ми

гі^ гум буду одамон се руз дар муҳосира. Ц]

ТМТ кормандони дафтари матбуоти Раиси Ҷум

- . л -» ▼ П t 'Г Л т V Т Т ^

О

ҳурро пишон до, ки дар
тала<б карда мешуд.

У — __ _

стеъфои Раиси Ҷу

Ҳ

онҳоро аз гарав озод карданд.

Рузи 2 сентябр гурухи вазирон ва аъзои Ра
Олй ҳам ба Раиси ҷумҳур муроҷиат на,муданд.

Шӯрои

Раёсати Шурой Оли 4-уми сентябрь сессия даъват
'ст, ки то Набиевро аз кор холи кунад. Матбуот, ра,

" Т-Ч 1

телевизион аз но
мисол оварда

Вахшу Кофар

в а

ноятҳои Набиевро» фотц мекуыад. Ҳама ни-
гарони сессия, гарчй медонанд, ки он ҷамъ намеояд. Тавре

зикр шуд, ишғолгарон

гурезаҳои Қӯр

қасри Пр

Ж ~

ҷавонони шаҳр ва

буданд. Қаблан онҳо дар назди Раи

Ҷумҳур барои иҷрои вазифаҳои зерин 3 руз муҳлат гузощ

таанд.

1. Вазъияти вилояти Қурғонтеппаро ороім кунад ва дар
он шахр вазъияти фзвкулодда эълон намояд.

2. Артиши Русияро аз Қур1 онгеппа, Тоҷикистон умумаи

барорад.

Чаро гурезагони Қӯрғонтеппа чунин шартҳора гузоштанд?
Зеро дар хамон- айём дар водии Вахт эҳсос шуд, ки аксари-
яти халқ аслан тарафдори фронти халки аст, -неруи ҷабҳаи
халқй нисбат ба ситодрі «Наҷотр! ватан» зиёдтар мебошаід.

Суха

Са

у одам они гуногунмиллатро тар аф'и

худ ҷалб менамояд, артиши руси бо ситоди
ҳамкорӣ карданй нест.

Иаҷоти В

Пешоҳангони ҳукумати.нав инро дарк ыамуда, ҷавонону

гурезагонро ба миён андохта буданд.

*

Чун дар се рӯзи муайяншуда Набиев йн шартхоро

карда натавоиист, қароргоҳашро ишгол намудапд

талаб

ҳои

пешниход карданд

Истеъфои Раиси Чумҳур



— Аз

додситони

озод карданй Р. Нуралибеков
гуімонбар щу

ба

Ба вазифа

ани

Б.



рафт, Аммо Раиси Чумх

ур гум буд

ммо у
№ r,nO aP

if '

гітеппа ча н г авҷ ..,^ПцЛ. ав^ ___________

0 - ВИ(^0ЯТ ҳамлв меовард діпГ^ Фроат-и

тнши Россия дастгирӣ мекунал " опп«иция

бораи «кушторҳои »•*......* кУНаДва- ■

»



нафр

мегуфт

\|

Дар

in a хр

буд, хи Санг

ш>> хабапхп пГХОндан-

Р ■ ) репортажҳо

а к

..

,|Тро чун собиқ муттаҳид намуда^® %ғонтеппар

«И-і0Уімп мегуфтанд, ки ӯ «чашми nr,L. лояти Боҳтао «

А.

63 ЛЬ

гфта

Д М м О

0

ДУ

Р

дорад

кушад. Дар

ва ба ҳар Ҷо раса
оораащ бо мстп г

сохта-

л а

б

60»«»»■ «»;пгт

Р" gapoH пешгирии

гӯё дар канораҳои

У Ҷавонони Душанбе

5ояД гуфт, чи дар арафаи ҳабси (гар

месохтанд.

ва Қофар

іОНН I

-й сйёсии

тл 1 7г \idpdBH ѴМѴМИИ

фтархонаи Раиси Чумқур ва Девони вазирон

Тоҷикистон

тезутунд шуда буд: дар водии

\ 7 Л л Т V л I w _ __

пдҳт вазъияти иеруҳои мардужӣ танг мешуд, телевизиони

намоише аз Тоҷикистон нишон дод, ки дар он
кушторҳои ваҳшиёнаи водии В:ахш тарсим,
эзмондиҳанда Қозикалон Ҳоҷӣ Акбар Тӯраҷонзода

Узбеі

фочи

ба

а

ва

Шодмон Юсуф номбар мешуданд. Дар навор барон исбо
' 1аъв0 далел кам набуд. Ин албатта ғашу ғазабн пирӯзон

по ѵеовард. Чунин наворҳоро ором тамошо кардан имкон на

10ШТ зеро танаҳои бесар, сарони бегӯшу бини, насади сухтг

кӯдаки шикофташуда, инҳоро ҳатто шунидан душвор

Дар ин

шуд, к и онро ба ҳайси баҳона

1 ИН batV1 тРл'еМвиз‘йони‘ТошКандро барои минта-

зтоаси мавҷи Душанбе к a похбаоияти ви-

фод

кап

рез

Набиев бо

Гхиенат» дар^ бораи рохбарияди

ояти Ленинобод

ухолифо

[Обод, ки ли 14пипп .

онанд», намоиш двд>ва

зикр кар

онхо

амои'шн тс

баг

3« »'

ихря чаид лаҳзар гяо(Ьи

нашуід

доиш Д°Д ва Си плат катъ кар дан д.

^нонн J0«*a««

ОН

Дар ин вокеа чанд ЛенИИОбо4сарфи 6арои марду-

1 _Икдоми вилояти :<млц тамошои ^ лн дар

хуб

вилояти

абуд. Маи гумои

рнистани он

и вилоят

мехоханд



о

II

Ҳакиқатнавис>>

2. ТМТ^И

чаро

Базирон

амоишиондаР



Сі

99

ш




I

ЛОЯти Ленинобод нома гирифтанд, ки дар он зикр мещуд.

а) ба сабабп марги Хз'вайдуллоев дар вилоят мотами се-
рӯза эълон шудаст, радио ва телевизиони Душанбе расми мо.

тамро риоя намояд:

б) намоишҳои таҳқиромезро нисбат ба ранен ҷумҳур
ҳукума-т бас кун ад.

в) Ҳукумати Тоҷикистон барон паидо кардани Қотилони

ҳақиқии Ҳувайдуллоев бригадам хоси тафтишоти созад.

Ин шартҳо натанҳо иҷро иашуданд, балки ба халқ маъ-
луім ҳа;м нагардиданд. Біиноан вилояти Ленин о бод аз рӯзи
27-уми август телевизиони Душанберо тамоман тамошо на-
мекард.

3. ТМТ хусусияти телевизиони маҳаллиро дорад ва мдвҷи

он дар Вахш, Кулоб, Хӯҷанд ва ВАБК паҳн намешавад. Во-
қеан инъикоси мавзӯъҳои он ҳам чунин хислат пайдо наму-
дааст.

Душ

бошад гириф

ваҳм, бесар

. Ма:н

і, тахмину

меікардагй

шубҳ а ҳ о

тудам, чаро вазирҳо, аҳли вазоратхонаҳо, кормандони идо-
раҳои ҳукумативу давлатй кормандони органҳои адлия маощ
мехӯранд?

Пиразане мегуфт:

Заҳри маргашон шавад.'

Шаҳр пуровоза, овозаҳои мухталиф, ваҳмангез, гоҳе умед-
бахш буданд. -

— Мегӯянд ба шаҳр урдуи Руссия ва СНГ даромадаасту
нигарони фармони Шапошникову Елсин аст.

Men

Набиев русти гурехта аллакай б

Маскав

рафтааст ва ҳамин шабу рӯз масъаларо ҳал карда, бозмегар
даду оромии доимӣ фаро мерасад. ’ ‘

Ба Душанбе ҳуҷум 'Мѳкарідаанд, пагоҳ ҷанг оар мешу-

дааст.

— Мегуянд
танк омадааст.

Мегӯянд

шаби гузашта, ба Душанбе миқдори зиёди

/

Афғонистонро ба душ гирифта

Шунидед, к и Қозикалон

б.а ан ҷо

урдуи Узбекистону Руссия ҳимояти сарҳади

зан\



дар арафаи

он гурехтааст. Аслан у
монда бѵдааіСт.

Мегуянд Буш Елоинро огоҳ каірдааст, ки наібояд Тоҷи-
НВЙЩраваду ба тасаруфи давлатҳои исломй дарояд.

щв

он ба ин а со с мѳкард, ки

и Р.Набнев мушоҳидони ҳарбии ИДМ ома-

1 Хс





!





J00
б У

нд

ва

і 1 Жіх



гяпх°и ДІ15ар низ бУДанд-

буд, ки

Ҳарбй ба Той

'ОН

Овоза и^А, ли қози барон ,

аъДа додааст Р еар„ Сафар

\І

0

аРзёбй

Р

ЛДа

Пд. ЬА" п

Қатли Сайтов ваҳц
чацШ°нашР° кофта

Кен

1

• •

даре ^

І Пул

андохтаанд.

тѣ

'Й

*-ares

тирУ таш адиишон зиндагй дорац

Р' ^ Цавононе паидо шуданд кРбя'

.оИ вилояти Кулобу ѵ—а ® иа

too ДаР кӮчавУ нақлиёа низ ба иіГвд

U ' хондам ташкилотҳои ғайритоздки

охи-

тахдид кардГтеЙР ба'

Ин коп u/urt метаРс°нанд.

Ма

Кӯлобу Хучанд ба Созмони Ми аЛЛи м

йЯти идм дчурочиат намуда - у

ТИ

конунии Тоҷикистон,

іхури ҳифз кунанд. т 'Д а ; А ро даР

Вазъият чунон бад аст, ки аз

ин

Мабод

чикистрн аз

чудо

Ленинобод

Оп

фнристад

Кулоб амалиёти ҷангиро

пурқувват

ба Кӯлоб экспедициям

пурқу

Урдуи ИДМ ба ҷанг ҳамроҳ шавад.
Ӯзбекистон ба ковҳои дохилии Тоҷикистон

мояд.

Набиев кушта

Ҷа

бародаркуши ба- Душанбе ҳам раса

оммави паидо кунад.

Мамолики дунё дар ин рузи сахт аз-мо ру

J мебуд. Ин х

дигаращ (

тоба

\

Ин ҳама сиёҳрӯ

якшанбе 7—сентябр давом. карду Р

расид

Воқеае, ки 31. август бо

н Қурғонтеппа, қи дар масдид тАтяа хам, дар

РУъ карда буда

печидатар куна

г"»

№ Ҳафта гӯё барои .авзои ^^ршо^ИскандаР0® Руз?

аҲмон Набиев бо маслиҳат ^ аз субх дар НМ
Учи сентябр ба кор баром&Д-

ри будаасту ба ИскандаРвв 0н рУ3 - >

зД' Он чӣкидар хУсус^®яти зеринро ме ин

L‘aP ҷамъбаст

осудатар

ша:

телефон карда

хабар Расои®.
навдштааНД
Искандаров аз Ранен
гачен Лошшобод ба сессия омаданн

лича г рафтан мечочем,
мешавад «Л\о вактн рафтапро

даров.

Цѵмчур идтимос мекуиад, кн депѵ-

пестаид, мо барон мас-

\ хам хам корн куп ад. Набиев розп

хабар медпҳем» мегуяд Искан-

На ни аііёмп чошт

,,,Ш1 „ѵмиі мешавад. Аз чгі бошад, ки харакащ

Ранен Нѵмхѵрро дар кумитан бехатари намедонанд

Набпевро на аъзои ҳукумат, бал-

мошинаи

ва дар майдонн ҳавоп низ
ки

ҷавонони силоҳбадаст нстиқбол менамоянд.

Ба ёрии Ранен Ҷумҳур аз артиши ru.u^, «м-

Б.МП мерасонанд, аммо Набиев ба оташ кушодан

______ , итл Л ТТ ГТ О V ПОП Пг,10.

артиши Россия, Ку

ам-

ят танкѵ

рухсат намедихад, з

иддае

ни одамони роҳгузар буданд.

Хангоми хи моя и Набиев ду посбонн шахсиаш маҷруҳ ме-

шаванд

С. Искандаров

дои воқеа меоянд, ки Раиси ҷумҳурро ҷавонҳо дар хонаи де-

ТМТ расида буд

аризаи у барон

фо тайёр мешуд.

Ин ша

доштани вокеа

ро

онбар

I

ки

шѵдани Раиси ҷумҳур Раиси Шурой Оли

мухиме дорад.

Бегоҳии рузи 7 сентябр аз радио ва рузи дигар тавассути
телевизион репортажи имзои ариза нашр шуд. Мо хама ди-
дем, ки Р. Набиев онро бо дасти худ навишту имзо кард ва
худаш бо забони худаш гуфт, ки аз Шӯрои Олӣ хоҳиш на-

муд, ба истеъфояш роз

Қонуни буд

\

дар

он вайрон нашудани конундониро раиси Комиссиям консти-

Точикистон А. Имомов ва вазири

Ф. Абдул

гуфтанд, ки то интихоби Раиси Чум-
хур тибки конуни асосии Тоҷикистон ин вазифаро Раиси Шӯ-
рои Оли, яъне Акбаршо Искандаров иҷро мекунад.

Протоколи байни Набиев ва намояндагони ҷавонони шаҳр
низ ба табъ расид. Набиев мувофиқи қонун ба истеъфо ме-

раф

дар таъмин кардани оташбас дар

Вахш

иипирок мекарданд. Набиев набояд изҳороте медод, ки бои-
си афрухтани низовѵ чанг шавал. • '■

Pax

■фрӯхтани низову чанг шавад

То ҳалли ин масъала дар сессия ба сиҳатй ва бехатарии

Набиев гурухи ҷавонон масъулият доштанд. Аммо
дамой ша^ Набиевро рустй ба Хӯҷанд гурезонданд. Чун ари-
заи Набиев буд, гуё ба сессия зарурият намонд, Раёсати Шӯ-
рои )лй аризаи уро ба эътибор гирифт ва Акбаршо Исканда-

ровро масъули вазифаи Раиси Ҷумҳур эълон намуд.

Бо ҳамин як соли роҳбарии Набиев ба Шӯрои Олй ва ҳу*


Точи к ист°н ба

* - ШіЪ _

РйСИд



I

1Д

мД,, ,ифта матавонистЛороми

,-т "1'тавоиист, гамро багит,,,

.Ц|И“

>'Ѵ

II

а'і



1.

т

а а

an «

бая

авоі

11 а м о и ш

Мр о бар

ва

^аръакс соле бУд
абдил ёфт о~-'д

5оле,

°«°ищи ДАа\лаіР° ба

Ки

1?° TatMHH

|"1’,

*‘,ааиД*

ііО _ за

дар

об, барф t
занхо низ

байни

ба

Манифес

. 1

і)

аР

о

р

о,

I

1)0 И

к и

я

оданд

чмъ омадацд аввГ “ Зери Wi
онхо ПМСТанд’ гУрѵснаі?° Мар«о S'.

рбанд карда, шаръи с,йсаіи Ѣ Шаш Мм
фтае пеш Раиси Шӯрои Олй ин™*^М011аи Ha6«№

т гг уяимахп ПЯЙпл И ИНТИХОб ІІІѴпа

цОІ1

ДУ

тир

ШУД

•іастахон

шчуенро мардуми аз қарияҳо
хон зарбазан ба вѵчѵп nwa:

шУДанд, р0ҚҲ0 6аст

буд

а ІаРДиданд,



)

пронданд, хун рехт, одам мурд ча"’ Г паи

Ри онро Раиси Ҷумҳур хомӯш ад*.JЙ22

гашт,

«а р і;>

ки

гціие

ҳазор

шуд, ки дар он то аризаи истеъфои Набиев
кас аз олам даргузашт. 1

рін соле ш>д, ки қонуният дар Тоҷикистон бокӣ

зеро аслан хукумат вуҷуд надошт, касе гапи касеро
иекарД- Зиндагии мардум дар Душанбе ба иродаи

В0НОН

в об

шуд

рӯҳи

низому тартибро муаиян менаму
■Ин соле гардид, ки аъ

муҳитро муаиян мекарданд

шуд

Тоҷикистон ба

Ленинободу Кӯлоб Набиевро эътироф

аммо ҳукума.ти мусолиҳаи миллиро, ки чор

кудр

буд не дар Ленинобод ва ҷузъе 'аз водии Хисор дар

навоҳии Қар

ва Бадахшон мардум ба кор машғул бу

данду аммо дар Кулобу Қурғонтеппа

рафт

шрифт. Мардуми Душанбе намедонистанд дар чӣ хол

доранд, ҷанг, сулҳ, корӣ, ғайрикорй, зиндаанд е мур

танҳо аз водии Вахш, балки аз

Душанбе

шуда натанҳо

русҳову ӯзбекҳо, балки точикон низ мегурех

В

Ин

фирор мекар

соле буд, ки

Рафи І00 давлат,

С0Аи, шартномаҳой ҳамкори

а^типоЛи Тоҷикистони мустақил

эътирофи Я ст ва бозори

аз' та-

шудани

бо

Покистон он самареро

®ВаРда натавонистанд, ки

бо Амр

ико, Чин, Фин

бояд
шурӮъ ШУ

к кории

ИҚТИСОДИ

бѵд бо иллати чанг дар



КИ

нлмароҳ монд, соле шуд

ІІМкОНИ

^Ронандаи Тоҷикистон шуА

вилояти осудаи

Ленинобод



бо ДУвали

хоричиро

ДОІ11Т

ягонг

Дар

давр

Набиев

статуей

5адахш°н

номуайян
/

пѵм нест кн он вилоят бошад ё ҷум_
монд ва имруз ҳам ма ь/і) м > ■

ҳури. Набиев нншон дод, ошкоро исбот иамуд

соли \\клірош I мавҷуд нест, .балки Дѵ

ки дар [ошмкк _________ сохти давлатдории Эрони мѵогигх

муосир

и-

қ\вва хне і гарафдоронп Манфиате нест, илло манф

атн маҳал. Натанҳо талкини аксарняти азҳоби сн«н, 6алки

ҳатто созмонхои замбурӯғсои дамидаи «Лаъли Бадахшон

«Ҳамдилон», «Ҳисори Шодмон», «Ьатс
низ дал еле ба ин чиз буданд.

»

Мехри Хатлон

ѴУ СХ IX XX xzxv-/ J г—і ^ •• t

Хѵкумат низ аз пн насади табобат наефт, балки

ҳукумати

арфтар фуру рафт. Инҳо

қувваи аслии

ати

й А ■ Искандаров, Д. Исмон, Акбар

У

3

зв, X.

бо онҳо А. Сох.ибназаров

Л

и

Дар ҳал

демокр

уба

ба дигарон ки-

ноя медоданд;

Ку

он хуҷандиҳо, истаравшаниҳо

ибо до

ашт

дашонро

исфарагиҳо, зарафшониҳо

мегирифтанд? Куҷоанд

дар тинҷиву амони ху-

бухориҳову самар

қандидо ки худро вориси ростини миллати тоҷик мегириф

анд. Дар

дар

Туркманистону Қазоқистон ҳам тоҷи-

кон буданд, куҷо шуданд? Куҷоанд он тоҷикони хориҷӣ, ки
ҷамъияти «Пайванд» мелофад? Ё дигарон тоҷик нестанд? Қу.
ҷост Эрон? Куҷост Афғонистон? Куҷост Тоҷикистон ки як му-
шт тоҷи-ки боқимонда паноҳонида шаванд?

Баъд

аз ин қадар тоҷиккуши, хонабардуши, сухтору тер

рору чазову даҳшат амри

аст,

Тоҷикистон ба

бор ҷумхурии исломи эълон^шаваду қарору робитаву шартно

ба як бор қатъан бурида шаванд

махои

бо СНГ

Дар сарҳади Узбекистан ҳамчун дар сарҳади як давлати

бетонаву мутаҷовуз хати фосила

дад».

рзбони муқаррар гар

Лунин буд хуку

уба

он. В а онро му

шоҳида мекуниву ғазали ҳаштодсолаи Лоҳути 8 руза мето-

бад

а

Ватан вайрона аз ёр аст, ё ағёр, ё қарду
Мусибат аз мусулмонҳост, ё куффор, ё

^0^.’ ки мо Ханӯз аз рӯҳияи зулмпгшагй, бе-

нашудаем, перомуни
сохти демократй сухан

ғорат ниқор пурра

ратия ва давлатдории

дан душвор аст.

104

I
биев охиртар

сол



н*

в а

ЛяПоИ он мекушқд,

6 іУНОН меҷуибид, і
J мекарданд. El

ЧаРаёни

Слихатчиаш

vf^c

Haбиев ҳизби дуідр0

у и со

абуд, Аҷаб

' vncep ryeт ~к,А<^к Мек;

Расидан ба ’м Л“Р- беҳаР

J V г>

не

>

60

ОНИ

ора

акаю

зиёде

ДигаРҲо он-

яккаву

дошт

ва ё

Хеҷ

танҳ0 буд

а



Д

дунё чунин

\

KJ

pop

над

нор шрифт: 1ҳизби аз тамоми аҳзо6

I- Да,

КӢ ҳи

^уқобили у қа.

7 Халқ?

Унин мешаваГиГвХГ на*°®X

Кадом хяпі-’'j гл. Р ак-ти запѵпд _ Р

халқа ОѵиЛ"“",,'и заРУРй кй' іт.“дом

*ир чУ3-ьи он Ѵ^0! ме-

дорад-ку?

Р

в

рдатар

V — аи

давлатҳои дунё

Сарнавшити Наб«» г,вд ^

^ЯВиорм. .....** “ ДД;

Р Сёрнавишти Набиев фоҷиаи танхо о „» А
ти точик аст. Миллати қашшоқ, рохгѵм,™ фо,иаи миллз-

яз нигоҳи маънавц ва ҳам аз нигохи „?а* миллате ҳам
|ЙИидо'ма меёбад, аВҷ меги£ифт Ғ°рат шУдааст *а

Як, соли ҳукмронии Раҳмон Набиев ЯНшТо
[укмии давлати Набиев дар Точикистон ба пхипРЙШ С0ЛИ бе'

■» Унвони и„ рчсола, дар

карда, онро ҳусни хотима бахшидан мумкин буд'Аммо „н

аР Хафтод рӯзе, ки «баъди

лки ха-

ян ҳол

иавоб

копоо карда намешавад, зеро і

1 х Г х хг - г , — х ^ г j I\n

ҳукмронии Наоиев» гузашт, ҳеҷ чиз тамом нашуд, ба

аз даҳон нарафт

j г

ёфт, авҷ гирифт. Номи Набиев

РӮ

Чй шуд? Мак ин қиссаро гуфтанӣ, навиштанӣ нестам. Ин
мавзӯи хосаеёт. Аммо ишора кардан меходам. Искандаров
дар аввалин фдрмонаш ба тарафҳои ҷангкунанда чор рӯз
мӯҳлат дод, то силоҳ супоранду сулҳ кунан
корро накунад, хоини миллат аст ва аз ҳамин нигоҳ ҷазо

мегирад»

кас ин

фар

Сарнавишти давлатдории Искандаров ба

вобаста буд. Агар он ба амал меомад,

ҳамин
л мар-





рум ба Садоқати ӯ, кудрати вай бовар карда, аз
Р^танд. Оромй бакарор мешуд. Баръакс У “ “ *
обрӯе бештар аз Набиев паЙдо кунад кал додари кур мегуф

L Искандаровро ба иктидор

£арои онхо душмани

танд

Чунин

^ардаи

ҳам шу

Онҳое, ки

ш\ л л ал

Хо

Д ху

ба вай
рафи

Дзхл мекард. Бинобар ин
йн фармонро «беасос» ном

ҳалЛи силоҳ танҳо ба
телевизион Ҳимматзо

~~ —« л»» ол!1!

митинг

Тӯраҷонзо

м

105
ч

халқро даъват кард, ки «зару зевар фурушвду мусаллаҳ ща_
вед»„ >

Хамив хел мешуд вазъият. Чанг авҷ мегирифт, «нерӯҳоу
мардумй» хилофи чашмдошт шикает мехурданду артиши рус-
ро гунаҳгор мекарданд, биноан ранси Шуро аз Россия ва

ИДАІ ёрии ҳарбӣ мехост, онҳо «артиши рус аз Тоҷикистон

хориҷ шавад» мегуфтанд.

Тслевизиоы чнзҳос таблпғ мекард, ки моҳиятан хилофи
фармонҳои раиси Шӯрои Олй буданд, масъули раиси ҷумҳур-
оид ба давлатдорй дунявй ҳарф мезад, аксарияти гуяндагони
ТМТ рӯҳониён буданду онҳо «Мо давлати исломи сохтани
нес тем, ҳанӯз ба ин омода наем» мегуфтанд. Шореҳи асосии
телевизион қозикалон, Димматзода, Щ. Юсуф буданд. Гап-га-
пи кознкалон. Ба ӯ ҳар кй мақбул буд, бо роҳи қонунӣ, ним-
қонунӣ, ғайриқонунй вазифа медоданд. Ҷумҳурӣ аслан хурд
мешуд, аммо роҳбараш зиёд, якбора се муовини сарвазир
илова ба ҷаҳори аввал боз вазифан нав мушовири кулли

раиси ҷумҳур.

Аммо лнаҳри Душанбе тобеи з\рдастон буд. Водии Вахшу
Кӯлоб ва самти ғарбии Хисор ба фронти халқй менигарист.
Хӯҷанд аслан мустақил гардида буд. То охири октябр 500 ҳа-
зор кас аз навоҳии марказиву ҷанубии Тоҷикистон фирорй
<ва бештар аз 20 ҳазор кас кушта ё гумном, ҳазорҳо одамон

таҳқирӯ таъқиб шудаид. т . д!|

Дар ин муддат соҳибиқтидорҳои интихобнашуда ҳамаруза

талаб мекарданд, ки А. Искандаров артиши русро ронад^ 8
октябр Искандаров қарори Шӯрои Олиро барои кумаки ҳар-
бй ҳосил карда, аммо таблиғи муқобилаш зиёд шуд, ки кам
не. Онҳое, ки худро ҳомию пуштибони ҳукумати А. Исканда-
ров но^ида «акнун мо оппозиция не, ҳукумат» мегуфтанд,
муқобили ин чиз таблиғ менамуданд. Дар маҷлиси Бишкек,
Искандаров ризоияти кӯмаки артиши ИДМ-ро ҳосил намуду
дар ТМТ баландтар садо медодагй шуданд: «Сулҳро мо ху-
дамон таъмин мекунем, русҳо моро осуда гузоранду баро-
мада раванд». • ■ ' уД'

■ Дар арафаи мулоқоти сарони давлат дар Қирғизистон

овоза шуд, ки Набиев аризаашро пас гирифтааст, зеро Ис-

• А

кандаров ва «ҷавонон» ваъдаи осоишро иҷро накарданд, сес-
сия даъват нашуд. Дар ҳамин рӯзҳо Қирғизистон хело фаъол
шуд, мехост*артиши худро байни нерӯҳои ҷангара ворид ку-
над, аммо Шӯрои Олиаш нахост. «Агар як халқ, худ забони

ҳамдигариашро наёбад,
ристем»;

чаро фарзандонамонро онҷо фи-

?

Аз рузе, ки Набиев рафт, маҷрои Душанбе ороми

106
нидои Соҳибназаров

Р

Иска н л егуФт

•• каидаров б0

Ки «бачаи , -

Mervaw и кУХист

шУнида

они ба

^тидор

ѵДТТ°

х а с И'Д, УР° *имоя кунем»

Дшrpyc°(B%Wbp"^u»6o зор„'в;чатан^УД. XiZZl

суси хамкориҳои иқтисодй ҷои ran УС бадаР »S, Хор““’

• Дар поитахт хукмрон «ҷаво^п» "*«”• А дар

таіід 0НР° мекаРДанд: рӯ3и lfiH0H>> бУДацд, Чиор ѵ

гирифта аз Ашуров талаб HaMya°arfP °НҲо РУсхоро

точнкистонро тарк кунад. 2«>С

Ч5?ьияти бадй сиёсииУочвдстотоДаИдВ УМУИ ^ 69

;’С0яГ?сзу^У1каХмҚТяЛСафаралй СевИДбаШ?аНИ

НВДушанбе вазъи фавдулДГа^ » » S-

;ӯва р- АбдУраҳимов-'-

іамоният.бинои Шубой

~‘РУ™РвФ-нд,Қе„ГвраАбдур,

ГаРавадро чавоб

О к

сор

аз самти Ҳи

тябр дар ■ -----«у осзьи фавқуллоля "" ѵузи а

■кябр дастаҳои С. Кенчаев ва Р Абдѵпаѵ? Шуд' Субхи 2,>
■ Душанбе омада бемамоният Sfe о
раиси чумҳур, хонаи радиоро гирифтанд Ѵг,УпР-°И °ЛЙ’ қасРи
хнмов тавассути радио ran задай A

вазорати умури Дохила, сонй дао киемп ѵ?„,;Даров аввал Д*Р
наиптанипя шѵгг тлгѵт^о!,,--А ^ „ 1СМи зарони дивизияи Pm

паноҳанида шуд. Искандаров

Со шоҳидии Ашӯров мулоқот ва мувофиқат каодаіѵ'табіи

УУ’ІаНДа?°В„б?..Да.Ъва™ сессия Розй гардид,РвДГсД>кТ„бЧТ-

Ва Қенҷаев дар дивизияи 201

он

но-

ев яроки ҳамроҳонашрб супорида,‘ дар зери канотй' артиши
р>с шаҳрро тарк гуфт, аммо ин беяроқонро мусаллақони ...

шиносе дар ноҳияи Ҳисор тирборон карданд. Одами бисере
аз чу мл а 1- . Аодураҳимов кушта шуд, бист руз шаҳри Душан-
бе гуристони мурдаву зиндаҳо буд.

Дар борам шаҳодати Рустами Абдураҳим овозаҳои бисере
ҳаст. Ягона чизе, ки то ҳ,ол аниқ аст, ӯро ба ваҳшонияти зи-
ёде кушта, cap зада, сарашро рӯи чӯбнайза бардошта, танаш-
ро оташ задаанд. Чунин кушторро одамони солим мекарда
бошанд? , ■

ин

воқеаҳо ҳукуматро артиши рус пуштибонй карду

бо ҳамин аз «дафъ шавад» Дрй ёфт, Аммо. ;з рӯн 24 октябр

Дар

Ҳоҷй Акбар Тӯрачонзода, С. Тӯраев, А- Соҳибназаров, Д.

мон

/\киар іуиачин-зида, ---- у _ ” пигяп бр.

Ш. Юсуфов, 3. Вазиров ва як идда вазирони д р

нишон шуданд.

А. Искандаров фармон дод

лиси миллӣ ва!

ки

3 ноябр дар Хучавд маҷ

Аммо ин ба касе хуш

4 ноябрь сессияи Шӯрои оли
........ наомап. ки он ҳам і

V

аъват шавад

он ҳам нашуд

Аввалин

»’омад: чаро дар Хӯҷан



• I

эътироз -аз «Лаъли Бадахшон» „ g0 Хасбулатов му

3 ноябр Искандаров дар мае |#

f

#
локот дошт ва 4 ноябр дар Алмаато саропи давлатҳои Осиёи
Мнёна (ба истнснои Гѵркманистон) вазъи Тоҷикистонро арз-
•ёбй карда, зарурати таъсиси шӯрои давлатиро хотирнииіон
■на муданд. ’ • •

Рузи6 ноябр фармони Искандаров дар хусуси таъсиси
Ш) рои давлатп эълон шуд. Раис худаш, 15 нафари дигар на-
мояндагонн вилоятҳо аз навохии тобеи ҷумҳурй баъдтар
эълон мешавад ба пн сохтори давлатй дар Шӯрои Олии То-
Ҷ и кис тон, кп бояд р уз и 20 ноябр даъват шавад бояд тасвиб

мега рд ид.

халро

бдъдн

Чунон пошмехӯрд авзои сиёсй. Искандаров роҳи
ёфта наметавонаід, ёфтанй мешавад, боз мекананд:
«тгстеъфои Набиев» Икромовро аз хаос озод кард, фонда
надод, генерал Радімоновро ба аазифаи аввалаш імушовири
ранен ҷумҳур овард, фоида надод, Шарифовро аз раиси ку-
митаи аминят едбукідуш ва Солибоевро дар иы вазифа ібар-

>ида, Аслоновро волии Қӯрғонтеппа тайн
нам уд, бад шуд, ки ібех не — аз ин води қатори мошину те-
лешкаҳои зану 'Кӯда1ки гурезадор імеоімадагй шуіданд. Чангу

қарор кард, беф

гуруонагн б а Душанбе ҳам расид. ^

Искандаров намедонад сарро ба нуҷо занад. М. Мирра-
ҳимовро аз вазифа сабукдӯш ікаріду ёрии Россияро хоҳон
шуд, наҳзати ислом ӯро ба сиёсати 'комімуиистй ігунахікор
кард. Ишрӯз қаламрави ҳукумат сеяки Душанбе ва Кофар-
ниҳон то Ҷ ирг а тол у Бадахшон. Нерӯи фронти халқӣ хеле
волотар аз ҳукумати Ходик и стон. Дама нигарони сѳссияи

Шӯрои Олӣ, ки баъди воқеаи 24-25 октябр ва муҳосираи иқ-
тисодии Душанбе роҳбарияти Годикистон мадбур асу онро

ѵ

Дароз ает дасти фалак бар бадй,
Ҳама некӯи кун, агар бихради,

Чу некй кунн, некй ояд барат,

Бадиро бадй бошад андар хурат.

Па дар бе писар шуд, писар бе па дар.
Басе хастаіву гашта пурхун ҷигар,
Бародар зи хуни бародар ба дард,
Забонаш зи хешон пур аз боди сард.



АР ин китов ШИНОС ШУДЕ,



%

Қаҳрамони асоси

Раҳмон Набиев — муйсафеди ба шаст



собиқ ва

зири зироат раиси Шурош Вазирон, адуншии авзали Ҳизби



108



I


кУмитаи

Раиси чѵ.л

мУҲофи

рэйъдиҳи

1Муписти Тоҷикистон

* „си Шӯрои Олй, нахД Иси
Р я ум н х а л к и интихоібщудУа 11111

^;1вонадФҳаққиМвпуд х/к^ате, —хии

У Аммо и и со н и некирода »я УАро «ЖИок и '“Ия лаРм аз

оиши миллатро мехост, П0'К|Д[м буд.

7-уМ'И сентябри соли lqqo А ватан ва

цавонони шаҳр «ихтиёран» ,МуВОфик

Ллг\ ПОП ^ ВЯ^Ыгк

фо

Қаҳрамони

утфи»

пистон

дон

и

д Д 1 1 ѵ

т. АкбаР тӮраҷонзода______ідап ь

Қозикалоня Тоҷикистон, Й***™ т*Ч>Ч>и китоб 39-

туМ'ХУРИ ба се қозиёти І,,™ .6а ІшаР«фаташ аввал оби-

тақили Хуҷанд ва Қозиёти Тоҷикистпи «*»и»а муе-

худи Точ'икистон хаім тавдим гард"ІТі шудашдУ *аРиб

ватгузори митингу куштоохо т ТЛ >х Илх°чбахшу Can-

"АВЛАТ ХУДОНАЗАРОВ — актёяХТарИН Шеваи м«л».

Ва Сӯҳро,б

Г”' АвВаЛИН “ӮДРаташ

іки и а вор каш аш

аз фи

Аввалин фи

«Рѵстам

режисуриаш зимни «Нисо» таҳия шуд. Райей Иттихоіияі
киносозони Точгакистон, депутати халқии ИҶШС аз КаЛа '

шон, раиси киносозони ИДМ. Дар мусобиқаи вазнфаи' Раис
[Чумҳури Точикистон бо мубалигони дин забои яКФ

овоз гирифт. Охирин в аз и ф а ш мушовири давлати

фо

Раиси Ҷумҳур А. Иокандаров то 6

риб як моҳ давом кард

Дар Тоҷикистон ҷанги граждани

Муаллифи суханони

шурӯъ мешавад», «Сарнавишти тоҷикон бо тақдири журд
монанд шуданаш мумікин», «Маҳалли тавлиди мо сарнавиі
ти »моро муайян карда буд», «Дар ин ҷанг 1,5 млн. тоҷ
куілта .мешавад, 1,5 млн. муҳоҷират мекунад. боки ғуло(

дастнигари диварон мешавад».

ғаввоси пурхунаре таборуз мекунад, ^ки

датҳо зери об аст ва яке мебинй, ,ки дар чои таиричаі

Мон

дошт пайдо мешавад.

r^ Пѵпітѵ панохи қаҳрамони

) Пушту панохи ВД“""П “-Дщ сол

РУЛЛО ХУВАИДУЛЛОЕ„ Марказй

Номзади

Ҳуқуқшиноси. Раиси суди

маъмурин

Ҷикистон,

Шӯрои

шѵъбаи маъмурии

у ШО



\

f

г

0


%

рп Додситоніі кул. Дар ҳамин вазнфа 24 август дар рузи рав-
шан куш та шуд.

Шалее, кн ба Қонун то охир содиқ монд, 'ба пул фурӯхта
на шуд ва аз таҳднд наҳаросид. Одаме, ки ҳукумати «Муро-
соп і.м и л л й» - р о табаддулоти давлат ном ид.

САНГАК САФАРОВ: —63 сола. Роҳбари штаб и майдони
«Озодй», ҷабҳан халқй дар воднн Вахш. Аз байрақбардоро-
ни хукумати конунй. 4' гуфта буд: «Бароп ин іки хунрези ва
чанг-тамом шавад, аз ҳар ду тараф чорнафарӣ созмондиҳан-

дагон худро барон қатл таслим ікунанд. Тайёрам я<ке аз он-
хо бошам».

г) Қаҳрамонҳои ғайриасосии мухим

М. ҲИММАТЗОДА.— То чилупанҷсола. Мулло. Роҳбари
Хизби Наҳзати л слоем. То моҳҳои сентябр нисбатан орому
ботамкин. Сипае, яке аз роҳбарони ашаддии маҳвсозии «кӯ-

лобиҳо-и ғоратгар.»

М. НАВҶУВОНОВ.— Дар урдуи шӯравй хизмат карда-
аст. Дар замони Маҳкамов вазири умури дохила, моҳи фев-
рали 1990 коменданта Душанбе шуд. На руей медонад, на
т оцикй. Милиция дар давраш гум шуд. Митинги 26 март' ба
ҳимояи ӯ оғоз ёфт,. зеро гуфта буд: «Шумо кӯҳистониёнро
танг кардан імехохед, аммо ин намешавад.»

ДАВЛАТ ИСМОН.— Муовини Ҳимматзода дар ҳизб, нос-
бон, ҳукуқшиноси дипло'мдор. Вазифаи охиринаш муовини
сарвазири Ҳукумати -мусолиҳаи миллй. Яке аз тарафдорони
аслии сохти исломии дѳмократй дар Тоҷикистон. Йғвоангези
ғаравлирии депутатҳо, 21 апреля 1992, русҳо 16 октябри 1992.
Чилсола нашудааст. ч ; Э|

ШОДМОН ЮСУФОВ.— Аз 40 гузаштааст. Факултети за-
бони р у сиро дар Россия хатм намудааст. Раися Иттнфоқи
касабаи дониішкадаи схмӯзгорй, муншяи созімони ҲК дар АУ,
гуруснанишин, муассис ва раиси ҲД. Номзади илмя фалса-
фа. Шиносҳояш мегӯянд: Вақти муаллимиаш ба тоҷикбачаҳо
мегуфтааст. «Перестаньте говорить на своем паршивом язы-

ке!>>_

У русҳои Тоҷикистонро гаравгон эълон намуда 'буд. Вай
муассиси ситоди ғайриқонунии «Наҷоти Ватан» — дастаҳои

«мусалл-аҳи одам,куш.

ПО

Д I •• . U Ча £ Лѵ.Фк ■ 4 #

•%

#

3


и и

фаи

/-)ѵцр * - —^п.Щуд,а

,ри Точикистон дар росси ; j

‘'Ѵаслиддин соҳибназ

n n Orv^N —

амалӣ

нагаРдвдаащ

ca-

lU У

ал коммунист

■ ъ'ба Дар ьазорати хои„„Т‘г— 50—5^ ^

п • сола. мДН

Депутат,и уЯПЛ іри

дди
-арв;

арам ҳаром», «Хуҷан-—- %ѵ°аіЭИФ

аазНри зироат.Се ҳафта муовини 'ком‘:

■ з: «Ba^apBa3HP-

яйстон хунхӯр», «Бачаи

• -ГТТТТЛ ЛТ\\ >> А Д _ 'Т“~'Ѵ

«Ман Раиси Щӯрод

чпли quit чѵ а J ^ 1

кон ф ер

зеР° маро

то

Мунш

и халкд

цнтих-об намекунанд.» д3
ч/іікони <кӯҳистон' аст. 1сШ
Қ АД Р И Д Д И Н А С Л О н ай

дар ВОД ИИ Вахш. Мун-шии Ҳк' Т™»НШИВ кУм‘пақои чизби
ҷумҳури. Муовини Раиси ШУппІ п -СТ0Н' Депутат '
Раиси кумитаи Ҷангал. ВолииКУв„Д Раиси ШӮР<® Олй
Корномаҳо: имзои фармон „Й 45'сол

тон ва бардоштани муҷассамав ЛетТ ҲК

шаҳр. даімчунон н

ҳои пур аз
шанібе.

аббускор

ГУПоооглтттг ,г 1 ^ ѵ ^ .. А1І оа іСЛСШКа

УР и қаротегиннасли вахшонзамин ба Ду

Суханони аҷиб: «Қулоҳи Мономах ба capi
кард». «Набиев ту ҷасади сиёсӣ», «С. Кенчаев

І1ЖГ1ГѴЛ -- 1 Х

МАҚСУД ИКРОМОВ

бе. Ш

корчалон. Фор

Душ

ни

Дикторы телевизиони тоҷик. Сардори идораи сохтмон, муови-

раиси бонки сохтмон, корманди аппарата ҲҚ, муншии
кумитаи ҲҚ, вилояти Кӯлоб. То феврали 1992 мири Душанбе.

іли с. 1992 аммо аз об

Як(

хѵшк

иштирокчиени

февр

чу м ҳу р

баромад. Саҳваш: дуруст насанҷида, ки Набиев ра
р шуда метавонад ё не. Ташаббускори Қасри саф

Душанбе. Аз сармоягузорони таблиғ ва з

биевй дар моҳҳои сентябр — октябри 1991

феврал бо ришватхӯрй муттахам шуд.

д) Одам

шиор

САФАРАЛИ КЁНҶАЕВ

Қариб 50-сола. Номзади илми
оҳан. Очеркнавис. Ҳангоми

машҳур шу

Раиси

ҳуқуқшиносй• Прокурор»а Р°ҳи6аҳ„анмоҳ

тафтишу аРзебиҳо„Кк!СТОн. Мушовири хукудии . ---
Депутаты халкии ^оҷр и штаби интихоботии Рақмон На
Ҷумҳур Қ. Маҳкамов. раиси Кумитаи амнияти милли

биев. Раиси №£Pf? ^

ҳафта, Раиси

Олй, муовини

иректори

комбинати

маъдани Анзоб, мушовири

ҳукуқии Раиси чумҳур Р. Набиев
Директоріи комбинат маъдани^ іар Хучанд шуд

пт™,, ________ л„пп,Н1гИ9 ялайхи Сафарали Кеҷаев равон<

кӯҳии Анзоб. Роҳбари воқе-

Шиори а соси и оппозиция алаиҳи

шуда б1
Шур

ъ а л а и

Кечаев равона

J X п IJ\JL\X- Cl w J I л .і - - — - ~ _

Навчувонов дар раёсати Ш>р°и Оли дон[

Р

меёбад.

е) Гунаҳкорони бегунох

НАРЗУЛЛО ДУСТОВ:

рат, ки аз вазифаи ронанді

Кариб 50 сола. Мардп пурғай-

д

фаашро бекор карданд.

ШЕРАЛИЗОДА

МУРОДУЛЛО

«Садои Мардум». Инсони шарі
Аввалин курбони фоҷиаи точик.
ё) Дастобрезҳо

ТОҲИРИ АБДУҶАББОР: —

Номзади илми пқтисод. Депут,
фаъолн Шӯрои олй.

МИРБОБО МИРРАҲИМОВ

ф ва

50 сола. Муҳаррир

юзор. Депѵтатн халі-

Ранен созмонн «Растохез».
ги халқ. Яке аз наттоқонл

Номзади илми фалсаф

Муовини раиси «Растохез»: ранен Ш
мардумй аз 5 май то 5 ноябри 1992.

симо ва садои

ҳон

ж) Гулахиҳо 'I

ГТрофессорҳо А. Сатторзода, Р. Мусулмонқулов, номзад-

илм Вазиров 3, Д. Дуст, С. Абдулло, журналист О. Ла-
тифіі, шоир Б. Собир, хамчунон X. Худойбердиев.

з) Маддоҳон. "

«Чароги рӯз», «Адолат», «Ҷавоноин Тоҷикистон», симо

ва садои мардумй». К

I

Дар

) Ҳеҷ кас ва хама кас.

АКБАРШО ИСКАНДАРОВ

Мѵ

Хизби

',чоҳияи

вилояти мухтори Бадахшони кӯҳи. Раиси Шурой

вилояти мухтори Бада.хшон ва зимни ин

Раиси
О

О

муовини

Тоҷикистои. Борҳо сарпарасти Шӯр

ноябри 1991, апрел, май 1992) раиси Шӯрои
ги чумҳурият ва аз б ноябри 1992 раиси Шурой

давлатдори1:

ва

давлати. Хандонру, соддадил, дур аз

нома; аз ташкилотчиёни «дастгиршавии» Раиси чум

Р

Мавқеъ: бознчан қозикалон ва Дав

РАҲМОНОВ Б

40-45

хаср\

па идо ва фар

рбй

горди МИЛЛӢ

Худоназаров

уро аз

зерн

Раҳмоноз дар ин вазифа савганд ёд намуд. 5-май



112



і
шуда. ба тарафи душманони Раиси чумҳур гузашт Дап

',0^оИҷйНқиревмидЙниИ«®ии Раиси

генерали

ттт * іѵі

майдонм «Шахи дон», Яке аз аввалин. мунташирони

ваххобия. Яке аз наттоқони

хистон.

МУЛЛО АБДУЛЛОЙ НУРИ:

конфронси

мардумии
ақидаи

-------------- а •»«»»».— Пешвои ваҳҳобиёни бо-
дни Ьахш, кп ҳан\ з соли 1986 ба ин сабаб ӯро дастгир кар-

/чіГГТОТТГТ ИПІЛТТп ^ л ^ ^ ± „ ё- Д ^ * ғ

Мудир

да буданд, нсьёне ба тарафдориаш бакамал
масъули ҷаридаи «Минбари

рп нерӯхои ҷангандаи мардумй дар,Вахшу Бохтар. Сардори
Снтоди «Туркменистан».

' •

яке аз генералҳон мардумии

ҚОРӢ МУҚАММАДҶОН

майдони «Ш

мубалиғи сохти давлатдории исломн

дар Тоҷикистон, ташаббускори воқеаи 10 май.

МУЛЛО АБДУҒАФФОР: — Имомхатиби масҷиди махал-
лан Нанубии ш. Душанбе. Ташаббускори ҳамла ба корвони
мошини марду зане, ки рузи 7-май майдони «Озодй»-ро тарк
мекарданд. Ташаббускор ва созмондиҳаидаи,мухосира ва.иш-
голи касрн Раиси ічумхѵр рӯзи 31 августа 1992. Мушовири
симо ва садом мардумй. ѵ '1

к) ■■■

М. МИРЗОЕВ

рд. Сурат.

А. МИРЗОЕВ

Душанбе

»»

а

Девон и

рат.

А. РАҲМОНОВ. — сардори идораи милициям шахри Ду-

ибе

* •к

Қитоб дар борам Рахмон Набисв буд. Дар бораи ш^хсе,

ки ДИЛИ мун тифл беолоиш, сухани мун пилла нарм дошт.

Одаме. ки ба ҷашму р>

Кӯ

би

меди неки менигарист.

ки пар бораашон хар чизеро, ки дарк кардаам;,

бинависам, ки ман шинохтамашои.

Ҳамон

ар

іяипяі^ тоГѵмати ба истилоҳ мусолиҳаи миллй зохиран
давраи х\кумаіи______ тахкир кардани д

VClilv-Mi i WWJ/ V w 4 ‘А л ^ ^ I 4 ^

танкид хам буд. Дар назар зикри камбудихои,
пап фаҳми ман низ буд. Аммо саропо дар ҳамааш

бя чшон нухуфтааст. «Соли Набиев»-ро намотаво-

ба эшоп н>*уфизи дигар ба охир расонам: Дар

У

президент танхо барои

дар вазифа бокй ^1‘^“^6о душманони миллат забон

КИ Раиси чумхур ПИНҲШИ ио ду

Матбуоти озод

шф» мекард,
кунад. Матбуот шарм надошта

уфт, ки гунаҳкори ҷанги

дохилн танҳо Рамси ҷумҳур аст. Ва ниҳоят охири август ра-

Шӯр

Ғаффоров то Ғафур

Ф

(13 кас) девони

ба Рамси ҷум-

ҳур иобовари изҳор карда навиштанд:

«Дар тули як соли истиқлолияти воқеи давлаіи гоҷикон
дар арсап байналхалқӣ ҳанӯз эътибор ва мавқеи муайяни

худро пайдо карда натавонист...

Раиси ҷумҳур дар байни роҳбарони давлатҳои дпгар обру

ва эътибор надорад...

Чунин ҳис карда мешав ад, ки Раиси Ҷу

Тоҷикис-

тон барои давлати худ шахсест бемасъулият, бекудрат ва

бетона...

«Раёсати Шурой Олии Ч\

Тоҷикистон ва Девон

Вазирони бо назардошти вазъияти баамаломада ба Раиси
ҷумҳур Р. Набиев бо қатъияти тамом иобовари изҳор ме-
намояд». .

Дурустй ё адами дуруст буданн баҳое, ки имзокунанда-

гон ба Р. Набиев доданд ҳаволааш

Ҳар кас

ба

туф

худ рузе ҷавоб мегуяд: аммо оё чигуна

мешавад, ки шахси халқи ҷумҳури ба вазифа интихоб кар-
даро одамоне аз боварӣ маҳрум кунанд, ки амалан ӯ ба

азифа, таъин намудаст.

Набиевро аксарияти халқи

ри зълон карда, уро боз 'хоҳад. Д

нобова

Исмону Асл

Соҳибназаровҳо, Зокир Вазирову, Абдулло Ҳабибовҳо
май ҳампаҳлӯи онҳо метавонистанд аз Раиси ҷумҳур норозй
шаванд. Он под дақ доштанд аз вазифа даст кашанд ва Рад-
мон Набиевро ба «ӯҳданобароияш» як ба як гузоранд. Аммо он-
Ҳ0 худ не, истеъфои уро мехостанд. Ин буд нуқтаи олии «де-
мократияхоҳии» ҳукумати мусолиҳаи миллй. Гӯё дар Тоҷи-
кистон Раёсати Шӯр ои Оли ва ҳукумат бо интихоботи уму-

Чй

сурат гирифту ин ду Раиси чумдурро таъин кар
оинаи каҷе доштаанд ин ҳақиқатхоҳон.

Оё да мин хел набуд, он чи ГКЧП мегӯяд

■ж

114

(



-



А

т

■ -ж










1

»

*

I









t

I

i

4



J

ft



ft

ч



f

Ф



V

4



к

• $

f

If*-,



Муҳаррири техники В. Белогуров

■■■ ■-

Ба матбаа 21.12.94 супорида шуд. Ба чопаш 12.02.95

Супориши 790. Адади нашр Ю00 нусха.

Дар матбааи байни донишкадаҳои